Zil Kale

Doğal ve Kültürel Miras Kale

Rize’nin Çamlıhemşin ilçe merkezinin 15 kilometre güneyinde Ülkü Köyü mevkiinde, fırtına deresinin batı yamacında büyük bir kaya kütlesi üzerinde yer alan kalenin MS 527-565 arasında yapıldığı düşünülmektedir. Denizden 750 metre, dereden 100 metre yüksekliktedir. Kuzeybatı tarafından kısa bir patika yol ile giriş kapısına ulaşılan kale dış kale, orta kale ve iç kale olmak üzere üç bölüm halinde inşa edilmiştir. Dış kalede yer alan terastan orta kaleye geçilmektedir. Orta kalede baş kule, şapel ve muhafız binası yer almaktadır. Kule katlardan oluşmakta olup, içinde ince duvar ve dolgu toprak vardır. Kule doğu yönüne bakan kemerli pencerelere sahiptir. Üst kısmı dedanlı teras şeklinde ve duvarların içerisinde dikey olarak boru yuvaları mevcuttur. Bu yuvalar su sarnıçlarının varlığına işaret etmektedir. Genel olarak kale muntazam bir plana sahip değildir. Kalenin inşa tarihi ile ilgili bilgiler olmamakla birlikte, bu tarihin ortaya çıkarılmasında mimari unsurlar da bu duruma imkân vermemektedir. Kale geçmişte hem yörenin hem de Bayburt’a ulaşan önemli bir ortaçağ kervan yolu üzerinde güvenliği sağlamış olup, Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgeyi fethinden sonra da kullanılmaya devam ettiği bilinmektedir. XVI. yüzyıl başlarında hazırlanan Tahsin defterlerinde kalenin adı Kale-i Zir (Aşağı Kale) olarak geçmektedir. Kalede bulunan iki adet el topu 1979 yılından itibaren Trabzon Müzesinde sergilenmektedir. Bu toplar pirinç dökümden yapılmış olup, 26 santimetre boy ve yaklaşık dört buçuk santimetrelik iç çapa sahiptirler. Topun bir tanesi yedi adet süs halkasına sahiptir. Kalenin günümüzdeki sahibi Hazine ve Maliye Bakanlığı olup, Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumluluğundadır. Birinci derece arkeolojik sit alanı olarak korunmaktadır. 2008 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan yenileme çalışmaları tamamlanmış olup, günümüzde turistik olarak kullanılmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Karpuz, H. (1992). Rize. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları; Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2014). Rize Kültür Varlıkları Envanteri. İstanbul: Rize Valiliği Yayınları; Taşpınar, A. (2004). Rize Tarihi. Rize: Rize Ticaret Borsası; Visit Rize (2019). Zil Kale, http://www.visitrize.com/Icerikler/Zil-Kale-43.html, (Erişim tarihi: 25.10.2019).