Şarap ve yemek konusunda yazılar yayınlayan İtalyan gazeteci Carlo Petrini’nin, Roma’da İspanyol Merdivenleri’nin karşısında açılan ilk hızlı yemek (fast food) restoranı olan McDonalds’ı protesto etmesiyle başladı (1986). Hareketin fikir babası olan Petrini’ye göre hızlı yemek, sohbet etme şansını, sessizlik imkânını, kişilerarası iletişimi ve duyusal zevkleri engelleyen, bu nedenle, ruhların açlığını doyurmaktan yoksun bir aktivitedir.

On beş ülke delegesinin katılımı ile Paris’te başlatılan Yavaş Yemek Hareketi, hızlı yaşamın insanlar üzerindeki olumsuz etkilerine değinen bir bildirinin hazırlanmasıyla uluslararası bir harekete dönüştü (1989). Sonrasında, Venedik’te (İtalya) ilk uluslararası yemek kongresi düzenlendi (1990); İtalya’nın Bra şehri hareketin merkezi olarak seçildi (1996), Barolo’da (İtalya) Yavaş Yemek Birliği oluşturuldu ve harekete resmiyet kazandırıldı.

1997 yılında Orvieto’da yapılan Dünya Yavaş Yemek Kongresi’nde (Slow Food World Congress) Carlo Petrini tarafından yiyeceklerin nasıl üretildiği, dolaştığı ve tüketildiği, bu tüketimin Dünya’yı ne şekilde etkilediği konusunda bir ilişki oluşturmayı amaçlayan bu felsefeden sonra sakinlik felsefesine dayalı bir ağ gerçekleştirme fikri ortaya atıldı. Sakin Şehir (Cittàslow) olarak nitelendirilen hareketin asıl amacı o şehirde yaşayanların ve şehri ziyaret edenlerin daha kaliteli bir yaşama sahip olması ve bu hedef doğrultusunda tüm dünyada geleneksel restoranların yerine hızlı yemek restoranlarının ardı ardına açılmasıyla birlikte hızlı yaşam felsefesine bir sınır çizilmesi amaçlandı. Sakin Şehir hareketinin temeli 1999 yılında Chianti-Genevre kentinde atılmış olup, Türkiye’de Seferihisar 2009 yılında ilk sakin şehir ünvanını alan yerleşim yeri oldu.

Yavaş Yemek kavramı, birbirine bağlı üç ilke ile tanımlanmaktadır: İyi (kaliteli, lezzetli ve sağlıklı gıdalar), temiz (çevreye zarar vermeyen üretim) ve adil (tüketiciler için erişilebilir fiyatlar, üreticiler için adil koşullar ve ödemeler). Yavaş yemek hareketine göre gıdaların yerli, taze ve mevsiminde olgunlaşmış olması gerekmektedir. Hareketin felsefesinde, tüm insanların tadını çıkartabilecekleri, kendileri, onu üretenler ve gezegen için iyi olan gıdalara erişebildikleri bir dünya yer almaktadır. Yavaş yemek hareketi, üreticiler ve tüketiciler arasında bağlantılar kurmak, gıda biyolojik çeşitliliğini korumak ve gıda sistemini etkileyen en acil konularla ilgili farkındalığı arttırmak için dünya çapında çalışan bir topluluğa sahiptir. Yerel üreticiler (convivium) tarafından düzenlenen faaliyetlerden, yavaş yemeğin ulusal ofisleri ve uluslararası merkezleri tarafından koordine edilen daha büyük projeler, kampanyalar ve etkinliklere kadar uzanan faaliyetleri bulunmaktadır.

Yavaş Yemek tüketim modelinde, gıdaların tarım arazilerinde yetiştirilmesi aşamasından, sofraya gelme aşamasına dek olan yavaşlık ve doğallık kadar yemeği yeme aşamasındaki yavaşlık, insan ilişkileri ve daha sonrasında yemeğin hazmedilmesi açısından oldukça önemsenmektedir. Ürünün yetiştirildiği bölgenin kimyasal etmenler tarafından korunmuş olup olmaması, gıdanın paketlenmesi, saklama koşulları, gıdanın kesme işlemi için metal bıçak kullanmak yerine elle bölünmesi, yemeğin kısık ateşte pişirilmesi, pişirildikten sonra belli bir bekleme süresinin ardından servis edilmesi, yenilmesi, Yavaş Yemek hareketinin tüketim modeli gerekliliklerindendir.

Yavaş yemek hareketi, adı ile özdeşleşmek için kendisine simge olarak cüssesinden beklenmeyecek mesafeler kateden, aynı zamanda geçtiği yerlerde iz bırakan ‘salyangoz’u kullanmaktadır.

Ayrıca bkz.: Slow Food Tüketim Modeli; Yavaş Hareketi; Yavaş Seyahat; Yavaş Şehir; Yavaş Turizm.

Ayrıntılı bilgi için bkz.: Hocaoğlu, D. ve Er, A. (2012). Kültürel Miras Olarak Yemek Kültürü: Cittaslow Seferihisar’ın Yavaş Yemekleri. İçinde; 2nd Conference of the Agrindustrial Design (ss.26-28). İzmir; Petrini, C. ve McCuaig, W. (2001). Slow Food: The Case for Taste. New York: Columbia University Press.

Yararlanılan kaynaklar: Hocaoğlu, D. ve Er, A. (2012). Kültürel Miras Olarak Yemek Kültürü: Cittaslow Seferihisar’ın Yavaş Yemekleri. İçinde; 2nd Conference of the Agrindustrial Design (ss.26-28). İzmir; Günerhan, S.A., Erdem, Ü. ve Günerhan, H. (2010). Çevre ve Enerji Açısından Yavaş Şehir Hareketinin Gelişimi, Tesisat Mühendisliği Dergisi, 16(118): 32-37; Jones, P., Shears, P., Hillier, D., Comfort, D. ve Lowell, J. (2003). Return to Traditional Values? A Case Study of Slow Food, British Food Journal, 105(4/5): 297-304; Mayer, H. ve Knox, P. L. (2006). Slow Cities: Sustainable Places in a Fast World, Journal of Urban Affairs, 28(4): 321-334; Miele, M. (2008). CittaSlow: Producing Slowness Against the Fast Life, Space and Polity, 12(1): 135–156; Petrini, C. ve McCuaig, W. (2001). Slow Food: The Case for Taste. New York: Columbia University Press; Petrini, C. (2013). Slow Food Nation: Why Our Food Should Be Good, Clean, and Fair. New York: Rizzoli Publications; Sağır, G. (2017). Küreselleşmeden Geleneksele Dönüşte Slow Food ve Cittaslow Hareketi, The Journal of Social Science, 2(1): 50-59; Yurtseven, H. R. (2007). Slow Food ve Gökçeada: Yönetsel Bir Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.

Dilek HOCAOĞLU &