Yat İşletmeciliği
Kavram Ulaştırma İşletmeciliği Yat İşletmesi
-
2019
Ticari olarak yat işletmeciliği yat yönetim faaliyetleri ve yat kiralama olarak ikiye ayrılmaktadır. Yat yönetim işletmeleri yatlara bakım, onarım, tedarik, bağlama yeri, karada bakım, tersane, personel temini, yönetim organizasyon, sefer planlaması gibi geniş bir yelpazede her tür hizmeti verebilmektedir. Yat kiralama işletmeleri ise rekrekreasyonel ve turistik amaçlı bir deniz seyahatini organize eden ticari işletmelerdir. Bu işletmelerde mürettebatlı veya mürettebatsız kiralama hizmetleri sunulmaktadır. Yat kiralama hizmeti müşteri taleplerine göre geniş bir ürün çeşitliliğine sahip turistik bir hizmettir.
Bir deniz seyahatinin sunulması ile neticelenen deniz turizminin en önemli bileşeni olarak yatçılık; yat inşaatı, yat işletmeciliği, yat limanı işletmeciliği, personel eğitimi gibi çok fazla faaliyeti içermekte ve yaygın bir denizcilik altyapısı ile yapılabilmektedir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yapılan önemli yatırımlar sonucunda Akdeniz çanağı ve Karayip Adaları bölgesi önemli yat turizmi merkezleri oldu. Günümüzde bu iki bölgede yat işletmeciliği profesyonel bir şekilde sürdürülmeye devam etmektedir. Batı Akdeniz’de 100 yılı aşkın bir geçmişe sahip yatçılığa karşın Türkiye kıyılarında yat işletmeciliği yaklaşık 50 yıllık bir geçmişe sahiptir. Kıbrıs Barış Harekâtı'nın sonrası turizmde yaşanan durgunluk 1980’li yıllara kadar sürdü. Türkiye’de yat işletmeciliği, 04. 08. 1983 tarih ve 18125 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yat Turizmi Yönetmeliği ile düzenlenmekte ve bu tarihten sonra gelişim göstermektedir. Dünyada eşi benzeri görülmeyen geleneksel ticari ahşap yat filosu bu süreçten sonra gelişmektedir. Bu geleneksel guletler mürettebatlı yat kiralama hizmeti sunmakta ve Türkiye’deki yat işletmelerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Lüks, konfor ve hizmet beklentisi olan ancak denizcilik tecrübesi olmayan turistler mürettebatlı yat kiralamayı seçmektedir. Geleneksel adıyla mavi yolculuk olan bu hizmeti veren yat işletmeleri Türk yat işletmecilerinin yüzde 80’lik bir bölümünü oluşturmaktadır.
Daha fazla lüks ve konfor isteyen ve gerekli yatçılık tecrübesi çok sınırlı veya hiç olmayan turistler tam mürettebatlı kiralamayı tercih etmektedir. Türk yat işletmecilerinin yaklaşık yüzde 80’i bu tür kiralamayı uygulamaktadır.
Deniz turizmi sektöründe gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda Deniz Turizmi Yönetmeliği 24. 07. 2009 tarih ve 27298 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğe göre deniz turizmi araçları işletme belgesi almak zorundadır. Yönetmelikte, süresinde deniz turizmi araçları işletmeciliği belgesi almayan deniz turizmi araçlarının faaliyetlerine liman başkanlıklarınca izin verilmez hükmü bulunmaktadır. Kapasitesi 30 yatak ve üzerinde olan yat işletmelerinin müşterileri ile ilişkilerini düzenleyeceği bir büro kurmaları zorunludur. Kapasitesi 30 yatağın altında olan yat işletmelerinin ise, bir büro ile hizmet antlaşması düzenlemesi gerekmektedir.
Mürettebatsız yat kiralama, yelkenli yatlarla verilen bir hizmettir. Bu hizmeti veren yat işletmeleri yabancı işletmeler olup Türkiye’nin güney kıyılarında şubeler açarak mevcut teknelerini çıplak olarak kiraya vermektedir. Dünyanın başka yerlerinde, özellikle Akdeniz çanağında ve Karayipler’de şubeleri bulunmaktadır. Bu yat işletmelerinin faaliyetleri Deniz Turizmi Yönetmeliği’nin belirlediği esaslar doğrultusunda yürütülmektedir.
Referanslar
Bezirgan, A. E. (2009). Marina Yatırımlarına Sektörel Yaklaşım Ege’de ve Ülkemizdeki Son Durum, http://ius.imoizmir.org.tr/ius_bildiriler/36_k84_ius_d_marine_ius___r1.pdf, (Erişim tarihi: 12.03.2013); Deniz Turizmi Yönetmeliği (2009). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-14610/deniz-turizmi-yonetmeligi.html, (Erişim tarihi, 14.05.2019); Tekoğul, N. ve Gökdeniz, N. (1998). Türkiye’nin Kuzey Ege Kıyılarındaki Yat Turizmi Potansiyeli. İçinde; I. Ulusal Deniz Turizmi Sempozyumu (ss. 152-160). İzmir.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Muslu, A. (2017). Türkiye’de Deniz Turizminde Ürün Farklılaştırması ve Kalite Yönetimi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü.