Yaratıcı Turizm Deneyimi

KAVRAM Üretim Yönetimi ve Pazarlama Yönetim ve Organizasyon

Yaratıcı turizm tanımlarındaki ortaklaşan bileşenler, turistlerin yerel halk/kültürleriyle doğrudan temas ederek kendi becerilerini ve yaratıcı potansiyellerini geliştirmeye yönelik öğrenme sürecindeki otantik deneyimler olarak ifade edilmektedir. Bu tanımdan hareketle somut olmayan kültürel miras ögelerinden olan geleneksel el sanatları üretimi, gastronomi atölyesi deneyimleri ve dans (halk oyunları), yaratıcı turizm faaliyetlerine örnek gösterilebilir.

Yaratıcı turizm deneyiminin doğuşu konusunda Richard ve Raymond (2000), turistlerin kişisel deneyimlerine katkı sağlayan daha ilgi çekici ve etkileşimli deneyim arayışlarını vurgular. Benzer şekilde Pine ve Gilmore (2011) tarafından turistlerin ilgi çekici ve benzersiz deneyim aradıkları dile getirilmektedir. Turistlerin bu arayışları “deneyim ekonomisi” fikrinin gelişimine katkı sağlarken öte yandan MacLeod (2012) tarafından turizm sektöründeki deneyimlerin eğitim, eğlence, estetik ve kaçış yoluyla dönüştüğü ileri sürülür. Yaratıcı turizm için yaratıcılık temelini sağlayan kategoriler; kültürel incelik, zanaat, kendini ifade etme yaratıcılığı, gelişmiş medya yaratıcılığı ve kişiler arası yaratıcılık olarak ifade edilir. Daha yaygın olarak kabul gören ve yaratıcılığın temelini sağlayan ögeler 4P ile ifade edilen kişi, süreç, ürün ve yer/ortam olarak sıralanabilir. 

Yaratıcı turizm deneyimini daha iyi anlayabilmek amacıyla bu deneyimi ihtiyaç haline getiren motivasyon kaynaklarına bakmak açıklayıcı olacaktır. Bu amaçtan hareketle deneyim ile ilgili öncelikle üç ihtiyaç kategorisi öne çıkmaktadır. Bunlar temel ihtiyaç, sosyal ihtiyaç ve entelektüel ihtiyaçlar olarak sıralanır. Anderson (2007) yaratıcılığın, ihtiyaçlar hiyerarşisinin üst basamağında yer alan entelektüel ihtiyaçların ‘yenilik, heyecan ve zorluklar’ ile ilgili olduğunu ileri sürer. Yaratıcı deneyimin somut çıktılar sunması, turistlerin, tüketici rollerinin yanında üretici olma potansiyellerine dikkat çekmektedir. Binkhort'a (2007) göre insanlar, yaratıcı deneyimleri sadece katılımcı olarak deneyimlemez; aynı zamanda bu deneyimleri tasarlar, tercih eder ve bu deneyimler üzerinde düşünür, böylece benzersiz deneyimler yaşama olanağına erişir. Buna ek olarak turizmde kapsamlı bir yaratıcı deneyim modeli geliştirme üzerine yapılan araştırma sonucunda yaratıcı deneyimin, ‘dış etkileşimler ve içsel yansımalarla’ birlikte gerçekleştiği savunulmaktadır. Bu araştırmada ifade edilen ‘içsel yansımalar’ bilinç/farkındalık ile etkileşime giren ihtiyaçlar ve yaratıcılığı ifade ederken; ‘dış etkileşimler’ ise çevre, insanlar ve ürün/hizmet ile öğrenme ve etkileşim sürecini ifade etmektedir. Bu sonuçlar, Burleson'un (2005) görüşü olan ‘öğrenme, yaratıcılık, kendini gerçekleştirme ve ihtiyaçlar, sinerjik bir döngü içinde işlenir’ görüşüyle önemli ölçüde uyum sağlamaktadır. Yaratıcı deneyim modelinin turistler perspektifiyle incelenmesi sonucunda ortaya çıkan model, turizmde yaratıcı olanın ne olduğu ve yaratıcı deneyimin nereden geldiğini açıklanabilir kılmıştır. Böylece yaratıcı turizm deneyiminin anlaşılması açısından önemli bir anlayış sağlamaktadır. Yaratıcı turizm deneyiminin kimler tarafından yaratıldığı ve bu deneyimi oluşturanların kimler olduğu burada üzerinde durulması gereken konulara işaret etmektedir. Çünkü yaratıcı turizm deneyimini oluşturanların turistlerin kendilerinin olmaması görüşü, yaratıcı turizm deneyimi için arz oluşturmanın, talep yaratmaktan daha kolay olduğu için eleştirilmektedir.

Referanslar

Richards, G. (2014). Creativity and Tourism in The City, Current Issues in Tourism, 17: 2, 119-144, DOI: 10.1080/13683500.2013.783794;Richards, G. ve Wilson, J. (2006). Developing Creativity in Tourist Experiences: A Solution To The Serial Reproduction of Culture? Tourism Management, 27(6): 1209-1223. https://doi.org/10.1016/j.tourman, (Erişim tarihi: 2005.06.002); Richards, G. (2019). Creative Tourism: Opportunities For Smaller Places? Tourism And Management Studies, 15: 7-10.https://doi.org/10.18089/tms.2019.15SI01; Tan, S. K., Kung, S. F. Ve Luh, D. B. (2013). A model of ‘creative experience’in creative tourism, Annals of tourism research, 41: 153-174. https://doi.org/10.1016/j.annals.2012.12.002;Rhodes, M. (1961). An Analysis of Creativity, Phi Delta Kappan, 42 (7): 305-310. https://www.jstor.org/stable/20342603.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Horwath, Z. (2013). Cultural Value Perception In The Memorable Tourism Experience. Smith, M. ve Richadrs, G.(Editör), in The Routledge Handbook of Cultural Tourism (s.396-403). Routledge;Richards, G. and Marques, L.(2012). Exploring Creative Tourism: Editors Introduction, Journal of Tourism Consumption and Practice, 4(2): 1-11. http://hdl.handle.net/10026.1/11687; Richards, G. (2014). Creativity and Tourism in The City, Current Issues in Tourism, 17: 2, 119-144, DOI: 10.1080/13683500.2013.783794.

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: