Vezir Hanı

Doğal ve Kültürel Miras Kervansaray Han

Selçukluların en önemli ticaret merkezlerin biri olan Kayseri’de çarşılar, şehrin etrafında, sur dışında yer alırken, Osmanlılar döneminde, ticari yapıların hepsi şehir merkezinde, sur içinde yapılmaya başlanarak, geleneksel ticaret dokusu oluşmaya başlamış ve zamanla büyümüştür. Bu yapılardan en önemlilerinden olan Vezir Hanı da, Kayseri ticari dokusunun güney ucunda, Ulu Camii ile Kapalı Çarşı arasında yer almaktadır. Han meşhur sadrazamlardan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından 1724 yılında yaptırılmıştır.

Ulu Camii’nin kuzeydoğu köşesine yakın Han’ın giriş kapısı doğu cepheden olup, Kapalıçarşı’nın bir bölümünü oluşturan Urgancılar Çarşısı girişinin yanındandır. Kesme taştan yapılır, iki katlı ve iki avlulu olan Han’ın duvarı yanındaki bedestenin duvarıyla birbirlerinden bir koridorla ayrılmaktadır. Girişteki gayri muntazam küçük avludan sonra, ortasında eskiden bir çeşmenin havuzu bulunduğu bildirilen gayet geniş bir avluya girilmektedir. Revakların altında bulunan iki ayrı merdivenle üst kata çıkılmaktadır.

Hem çarşının önemini artırmak hem de Han’daki dükkanların kıymetini artırmak için çarşıda sadece kuyumcu, abacı, kumaşçı, çuhacı gibi o günün itibar gören mesleklerinin icra edilmesi ferman ile şarta bağlanarak bu meslekleri yapanlar hana zorla yerleştirilmektedir. İbrahim Paşa’nın Patrona Halil İsyanı’yla devrilmesinden sonra esnafların Han’a zorla yerleştirilme talimatı kaldırılmış ve her esnafın istediği yerde mesleğini yapmasına izin çıkmıştır.

Tarihi yapılarda muhafaza edilen birtakım belgeler o günkü koşullar hakkında günümüze ışık tutmaktadır. Osmanlı Devleti’nin son 100 yılını ve Cumhuriyetin ilk yıllarını içeren han binasında bulunan 362 çuval evrak içinden de Kayseri ve yöresine ait çeşitli konularda 4000 defter çıkmıştır. Günümüzde de kullanılmakta olan ve Kayseri Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne ait olan Han’da bugün orta avlu çevresinde bulunan sadece yüncüler ve pamukçular ile halı-kilim tamir eden 20’si şahsa ait 154 işyerinden 12’si aktif olarak çalışmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Öncel, F. (2014). Osmanlı Bedestenleri Bağlamında “Kayseri Hançerli Sultan Vakfı Bedesteni”. Megaron, 9 (1): 55-69; Sakin, N. (2013). Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi’nde Bulunan Ebru Kaplı Defterler, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (7): 537-550; http://www.kayseribusam.com/wp-content/uploads/2018/04/Kayseri-Çarşıları.pdf, (Erişim tarihi: 15.10.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Yurdalan, Ö. ve Tolga, S. (2011). Çarşılarla Anadolu, Bedestenler, Hanlar, Kapalı Çarşılar. İstanbul: Türkiye Halk Bankası A.Ş. Yayınları.