İnci Kefali ya da Van Balığı, tuzlu-sodalı sulara sahip Van Gölü’nde yaşama kabiliyetine sahip tek canlıdır. Bu özelliğiyle endemik bir canlıdır. Latince ismi Alburus tarichi’dir. Literatürde ismi ile ilgili çeşitli görüşler vardır. Bilinen ismi ile kefal balığı zannedilse de aslında sazangiller ailesinden bir balıktır. Öte yandan yörede Van Balığı ismi ile bilinmesi de İnci Kefali adlandırması için düşünülmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Genellikle parlak gümüş rengindedir. Sırt kısmı gri-yeşil, karın bölgesi ise gümüşi bir renktedir. Vücudu küçük pullarla kaplıdır. Ortalama boyu 20 santimetre, ortalama ağırlığı 80 gramdır. En fazla yedi yıl ömürleri vardır. Üreme erginliğine üç yaşında ulaşmaktadır.

Van balığı yaşamı boyunca üreme amacıyla yılda bir kez tuzlu-sodalı sulardan tatlı sulara göç etmektedir. Bu canlıyı ilginç kılan durum da burada saklıdır. Göç sırasında vücutları tatlı suya uyum sağlayabilmek için bir takım değişikliklerden geçmektedir. Tatlı suda yaşamlarına başlayan yavru balıklar dökülme noktalarında bir süre alışma süreci geçirdikten sonra Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı suyuna göç etmektedir. Türün ilgi çekici bu durumu biyolojik olarak ne denli önemli olduklarını ortaya koymaktadır. Bu önemli olay her yılın Nisan-Temmuz aylarında gerçekleşmektedir. Türün varlığının sürdürülebilmesi için 15 Nisan – 15 Temmuz ayları arasında avlanma yasağı uygulanmaktadır.

Van balığının göçü hem ulusal hem de uluslararası alanda ilgi çekmektedir. Ancak hala potansiyelini gerçekleştirdiği düşünülmemektedir. Her yıl düzenlenen Uluslararası İnci Kefali Göçü Kültür ve Sanat Festivali ve Van Balığı Festivali gibi etkinlikler balığın tanınmasında, korunmasında ve farkındalık oluşturulmasında çok önemlidir. Bu etkinlikler aracılığı ile halk av yasağı hakkında bilinçlendirilmekte ve kaçak avın önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Van balığından geçimini sağlayan ailelerin sayısının yaklaşık 15.000 olduğu düşünüldüğünde bu durum anlaşılabilir bir hal almaktadır.

Van balığı avcılığı ülkemizdeki iç su ürünleri avının yaklaşık yüzde 30’unu oluşturmaktadır. 2023 yılında yaklaşık 10.000 ton Van balığı satılarak yaklaşık 50 milyon Türk Lirası kazanç elde edilmiştir. Bölge ekonomisi için oldukça önemli olan bu kaynağın sürdürülebilir olması oldukça elzemdir. Bu konuda çalışmalar sürdürülmektedir. Bunlardan birisi de coğrafi işaretle tescillenmesidir. Van Gölü İnci Kefali adıyla Doğu Anadolu Kalkınma Ajansının çalışmalarıyla 10.04.2025 tarihinden itibaren coğrafi işaretli ürün olarak tescillenmiştir. Bir diğer taraftan Van balığı bölge mutfak kültürü içinde çok önemlidir.

 Bölgenin kimliğinin bir parçası olan Van balığı Asurlulardan günümüze yaklaşık üç bin yıldır bölgede varlığını sürdürmektedir. Dolayısıyla bölgenin mutfak kültüründe önemli bir yere sahiptir. Bölge mutfak kültürü incelendiğinde Van balığı taze iken genelde kızartılarak ya da tandırda pişirilerek yenilmektedir. Kış aylarında da tüketimi oldukça yaygındır. Av yasağı olmayan dönemde avlanan balıklar tuzlanıp kurutularak ya da salamura edilerek saklanmaktadır. Kış aylarında tuzundan arındırılarak tandırda ya da yağda pişirilip yenilmektedir. Aynı zamanda bölgede Van balığının tüketiminde bir seramonide bulunmaktadır. Örneğin taze Van balığı muhakkak ayran aşı yemeği ile birlikte yenilmektedir. Tuzlu balık şeklinde ya da tandırda pişirilmiş şekliyle tüketildiğinde ise muhakkak turşu ve bulgur pilavı ile birlikte yenilmektedir. Yalnızca balığın etinden değil aynı zamanda havyarlarından da ”Bostaniye” adı verilen bir yemek yapılmaktadır. Ancak av yasağı uygulaması ile birlikte bu yemeğin yapılışı azalmıştır.