Türk Lokumu

Etnik Mutfak Anadolu Mutfağı Lokum

Lokum, boğaz rahatlatan anlamına gelen “rahatulhukum” ifadesinden hareketle adlandırılmış olan ve XV. yüzyıldan beri Anadolu’daki varlığı bilinen bir şekerleme türüdür (Doyuran vd. 2004). Türk Lokumu, Türk mutfak kültürü içerisinde vazgeçilmez bir gastronomik unsur olarak görülmektedir. Türk Lokumu genellikle şeker, nişasta ve çeşitli aroma verici maddelerle üretilmekte ve bu üretim süreci lokuma kendine özgü bir doku ve lezzet kazandırmaktadır. Lokumun üretiminde kullanılan nişasta, ürünün yumuşak ve karakteristik dokusunun elde edilmesini sağlamaktadır. Lokum yapımında aroma vericiler olarak genellikle gül suyu ya da çeşitli meyve püreleri gibi doğal tatlandırıcılar kullanılmaktadır. Bunun yanında çeşitli kuruyemişlerle de hazırlanan lokum türleri bulunmaktadır (Babaiev vd. 2023; Pocan vd. 2021). Üretim süreci lokumun kalitesini belirleyen en önemli kriterlerden biridir. Türk Lokumu üretimi için ilk olarak, su ve şeker belirli bir sıcaklıkta kaynatılarak bir şeker şurubu elde edilir. Ardından bu şuruba nişasta eklenerek karışım kaynatılmaya devam edilir. Uygun bir kıvam elde edildiğinde son olarak çeşitli aroma vericiler karışıma eklenir. Son olarak lokum karışımı geniş bir tepsiye dökülerek soğumaya bırakılır. Lokum karışımı soğuduktan sonra üzerindeki ince tabaka dikkatlice çıkarılarak yapışkanlık azaltılır. Son olarak lokum dilimlenip pudra şekeri ya da çeşitli kuruyemişlerle karıştırılarak bu malzemelerle kaplanır (Baydeniz ve Sandıkcı 2023).

Birçok çeşidi olan lokumun Osmanlı İmparatorluğu döneminde mutfak kültürüne dahil olduğu düşünülmektedir (Pocan vd. 2021). Anadolu'da XV. yüzyıldan beri üretildiği bilinen Türk Lokumu XVII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu saraylarına girmeye başlamıştır. XVIII. yüzyılda günümüzdeki şeklini alan lokum benzersiz tadı ve besleyici unsurları ile bilinmektedir (Diker vd. 2017).  Türk lokumu bir tatlı olmanın ötesinde, Türk mutfak kültürü içerisindeki çeşitli sosyal ve kültürel fonksiyonlarıyla da öne çıkan bir üründür. Türk misafirperverliği geleneğinin bir parçası olarak değerlendirilen lokum, dostluk ve hoşgörü duygularını temsil eden bir gastronomik unsur olarak görülmektedir. Lokumun genellikle Türk kahvesi ile birlikte sunulmasıyla bu gastronomik davranışlar sosyal bir tüketim yaklaşımına dönüşmektedir (Baydeniz ve Sandıkcı, 2023). Türk lokumu, bir gastronomik miras unsuru olmanın yanı sıra, sosyal ve kültürel açıdan da önemli bir yere sahiptir. Türk mutfak kültürünün gastronomik kimliğinin bir sembolü olarak değerlendirilebilen Türk Lokumu malzeme, üretim yaklaşımları ve toplumsal fonksiyonu ile birçok disiplin tarafından araştırma konusu olmayı sürdürmektedir (Kasabova vd. 2022).

Referanslar

Babaiev, S., Kasabova, K., Samokhvalova, O., Shydakova-Kameniuka, O., Zagorulko, A., Zahorulko, A., Budnyk, N. ve Shkliaiev, O. (2023). Structural and mechanical properties of Turkish delight production using fruit and vegetable paste, EUREKA: Life Sciences(3): 20-26; Baydeniz, E. ve Sandıkcı, M. (2023). Importance of Turkish Delight and Afyon Cream from Intangible Cultural Heritage Elements for Afyonkarahisar, Turkish Academic Research Review, 8(2): 998-1013; Diker, O., Türker, N., Çetinkaya, A. ve Kaya, F. B. (2017). Geleneksel Türk tatlısı olarak Lokum ve Safranbolu Lokumu, Journal of Tourism & Gastronomy Studies; Doyuran, S. D., Gültekin, M. ve Güven, S. (2004). Geleneksel gıdalardan lokum üretimi ve özellikleri, Geleneksel Gıdalar Sempozyumu; Kasabova, K., Samokhvalova, O., Zagorulko, A., Zahorulko, A., Babaiev, S., Bereza, O., Ponomarenko, N., Tesliuk, H. ve Yukhno, V. (2022). Improvement of Turkish Delight production technology using a developed multi-component fruit and vegetable paste, Eastern-European Journal of Enterprise Technologies, 6(11): 120; Pocan, P., Knapkiewicz, M., Rachocki, A., & Oztop, M. H. (2021). Detection of authenticity and quality of the Turkish Delights (Lokum) by means of conventional and fast field cycling nuclear magnetic resonance relaxometr,. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 69(41): 12089-12101.

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: