Turizmde Mobbing

Kavram Yönetim ve Organizasyon Psikoloji İnsan Kaynakları Yönetimi

Etimolojik köken itibariyle mobbing kavramı İngilizcede mob, Latincede ise mobil vulgus kelimesinden gelmektedir. Kararsız kalabalık anlamına gelen bu kavram baskı, saldırı veya birisini istila etmek olarak tanımlanmaktadır. Mob kelimesi, bir arkadaş grubunun ya da çetenin yasadışı bir şekilde şiddet kullanması anlamına geldiği gibi toplanmak, saldırmak veya rahatsız etmek anlamını da taşımaktadır. Bir davranış biçimi olarak mobbing ise psikolojik şiddet, abluka, bir bütün olarak saldırma, rahatsız etme veya sıkıntı yaratma durumlarını ifade etmektedir.

Mobbing kavramıyla ilgili olarak literatürde farklı araştırmacılar tarafından çeşitli tanımlar yapılmaktadır. Bu tanımlardan bazıları şöyledir: Mobbing, düşmanca ve etik olmayan iletişimin sistematik bir şekilde bir ya da birkaç kişi tarafından esas olarak bir bireye yönlendirilmesidir. Kamu ve özel kuruluşlarda fizyolojik ve fiziksel sağlığa zarar veren ve bu kişilerin işlerini bırakmalarına neden olan her kaba davranış veya psikolojik şiddettir. İşyerinde belirli bir kişiyi hedef alan ve sistematik bir şekilde uzun süre devam ettirilen olumsuz davranışlardır.

Mobbing kavramı, ilk olarak 1960’lı yıllarda hayvanların davranışlarını inceleyen etolog Konrad Lorenz tarafından kullanıldı. Lorenz, küçük hayvan gruplarının büyük bir hayvan tehdidine tepkisini tanımlamak için mobbing terimini kullandı. İsveçli bir psikolog olan Heinz Leymann ise 1980’li yıllarda çalışanların olumsuz davranışlarını, tacizi veya başka bir deyişle psikolojik şiddeti belirtmek için mobbing kavramını kullandı. Leyman’a göre mobbing, bir veya daha fazla kişiyle çok sık gerçekleşen ve daha uzun vadede fail ile mağdur arasındaki ilişkiyi tanımlayan bir kişiye karşı yönlendirilen olumsuz iletişim davranışıdır.

Mobbing, zihinsel (ancak bazen fiziksel) acı çektirmek amacıyla yapılan ve bir nedenden ötürü kendini savunamayan bir veya daha fazla kişiye yönelik tekrarlanan faaliyetleri kapsar. Mobbing tek bir eylemden ziyade bir süreç olarak kabul edilir. Bu süreç başladığında, rahat ve güvenli bir çalışma ortamı ortadan kalkar, bu sistematik ve sürekli eylemler sınır tanımaz hâle gelir. “Zorbalık” olarak da adlandırılan mobbing davranışı, işyerlerinde giderek yaygınlaşmaktadır. Mesleki yaşamda mobbing, bir birey veya bir grubun işyerindeki bir bireyi hedef alan, kalıcı, sistematik, aşağılayıcı, küçük düşürücü ve caydırıcı eylemlerini tanımlar. Bireyi kaygılandıran bu davranışlar bazen fiziksel şiddete, sözlü saldırıya veya dedikoduya, örgütsel baskıya ve sosyal izolasyona neden olabilir, bazen de mağdurların özel yaşamlarına ve düşüncelerine zarar verebilir.

Işyerinde bir bireye yönelik haksız eleştiri, hata bulma, zarar verme, tecrit etme, ikiyüzlülük, gerçek niyetin gizlenmesi, iftira etme, tahrif etme, sürekli eleştirme, disiplin prosedürlerinin kötüye kullanılması, haksız fesih, hedef alma, kişiye başka bir seçenek bırakmama, tehdit etme, aşırı iş yükleme gibi rahatsız edici ve taciz edici tüm eylemler mobbing ile ilişkilendirilir.

Referanslar

Divincová, A. ve Siváková, B. (2014). Mobbing at Workplace and Its Impact on Employee Performance, Human Resources Management & Ergonomics, 8(2): 20-34; Sandybayev, A. (2015). Research toward Mobbing: Mobbing Perception in Northern Cyprus Tourism Sector, Universal Journal of Management, 3(1): 21-28; Serin, A. E., Balkan, M. O. ve Dogan, H. (2014). The Perception and Causes of Mobbing: Turkey Example, Journal of Business Economics and Finance, 3(1): 5-17; Tuzunkan, D. (2018). Mobbing in Tourism Enterprises: The Case of Turkish Riviera, International Journal of Applied Engineering Research, 13(4): 1813-1819.