Trabzon

Yerleşim Merkezi Kentsel Destinasyon Kültürel Miras Destinasyonu

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 4.684 kilometrelik yüzölçümüne sahip bir ildir. Bulunduğu konum itibariyle, 39° 07’- 40° 30’ doğu boylamları ve 40° 33’- 41° 07’ kuzey enlemleri arasında yer alır. Trabzon, Soğanlı Dağları ile bölgenin güney kıyısı arasındadır. Doğusunda Rize, batısında Giresun ili vardır. Güneyinde ise, Gümüşhane ve Bayburt illeri bulunuyor. Hem bulunduğu coğrafi konum hem de sahip olduğu limanı ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nin merkez noktasındadır. Trabzon ilinin kıyı kesimlerinde ılık ve yağışlı bir iklim tipi hakimdir. İç kesimlere doğru gidildikçe karasal iklim tipinin özellikleri görülür. İki farklı iklim tipinin hakim olduğu bu il, dört mevsim yağış alır. Temmuz ve Ağustos ayları ortalama sıcaklık düzeyinin en yüksek olduğu aylardır. Ocak ve Şubat ayları ise, ortalama sıcaklık düzeyinin en düşük olduğu aylardır.

İl, merkez ilçeyle birlikte 18 ilçeden oluşuyor. 2018 yılı itibarıyla Trabzon il nüfusu 807.903’tür. İlin ekonomik yapısı tarım ve ticarete dayalıdır. Tarım arazisinin yaklaşık yüzde 73`ü fındık ve çay üretimi için kullanılır. Çünkü bu ürünler, bölgenin önemli geçim kaynakları arasında yer alır. Hayvancılık çoğunlukla süt mamullerinin üretimine dayalıdır. Daha çok büyükbaş hayvancılık yapılıyor. Trabzon sanayi sektörünün il ekonomisindeki katkısı düşüktür. İldeki sanayinin yapısı tarıma dayalı KOBİ niteliğindedir. İlin ulaşım ağı geniş olup, havaalanı, limanı ve transit yolları ile birlikte lojistik bir üst niteliğindedir.

Trabzon, geçmişten günümüze dek önemli bir geçiş merkezi olmuştur. Bunun nedeni tarihi İpek yolunun üzerinde bulunmasıdır. Bugün her ne kadar Arap turistlerin rağbet ettiği bir il olsa da, özellikle Batılı turistlerin Sarp Sınır Kapısı’nın açılmasıyla ile gerçekleştirdikleri ziyaretlerle adından söz ettirdi. 1988 yılının sonrası Batılı turistlerin gezmek, dinlenmek, Trabzon`u tanımak amacıyla yaptıkları ziyaretler ildeki turizm faaliyetlerini geliştirdi. İlin turizmini geliştiren bir diğer unsur, eski Sovyetler Birliği’nden insanların alışveriş niyetiyle Trabzon`a yaptıkları ziyaretlerdir.

2018 yılında Trabzon’un ziyaretçi sayısı 1.190.299 yerli, 575.795 yabancı olmak üzere toplamda 1.766.094’e ulaştı. Yabancı ziyaretçi profilinde öncülüğü Arap turistler oluşturuyor. 2019 itibarıyla 65 işletme belgeli konaklama tesisi, 3.719 oda ve 7.563 yatak kapasitesine sahiptir. Belediye belgeli tesis sayısı 139`dur. 139 tesisin toplam oda sayısı 6.235, toplam yatak sayısı ise 12.943’tür. Ayrıca ilde, A grubu 158 adet, B grubu bir adet ve C grubu bir adet olmak üzere toplamda 160 seyahat acentası hizmet veriyor.

Trabzon`un turizm kaynakları daha çok alternatif turizm türlerinin geliştirme potansiyeline sahiptir. İlin iklim özelliklerine dayalı olarak kıyı turizmi gelişmemiştir. Alternatif turizm kapsamında gelişmeye açık turizm türleri olarak; kültür turizmi, kamp-karavan turizmi, kruvaziyer turizm, kongre turizmi, ekoturizm, spor turizmi, iş turizmi, jeep-safari, trekking olanakları mevcuttur. Diğer turistik çekicilikleri arasında; sahip olduğu geleneksel el sanatları, sunulan ürün çeşitliliği, kendine özgü folklorik değerleri, yerel gastronomik unsurları ve misafirperverliği ili ön plana çıkartıyor.

Trabzon ilinin turizm arz kaynaklarını oluşturan en temel değerleri arasında gölleri ve yaylaları en başta gelir. Bunların dışında milli parkları, mağaraları, koruma altına alınmış tabiat parkları da ilin turizm arz kaynakları içerisindedir. Sahilden içeriye doğru girildikçe engebeli yeryüzü şekilleri ve dağlık alanları, bölgeyi yayla turizmi açısından elverişli duruma getiriyor. İlin turizmine yeni bir nitelik kazandırılarak bazı yaylalar turizm merkezi ilan edildi. Bu yaylalar; Sisdağı Yaylası, Erilbeli Yaylası, Pazarcık Yaylası, Solma Yaylası, Yeşilyurt Yaylası ve Karadağ yaylasıdır. Yörenin en fazla turizm potansiyeline sahip doğal kaynakları Uzungöl, Sera Gölü ve Balıklı Göl`dür. Önemli mağaraları; Akarsu Mağarası ve Çal Mağarası’dır. Ayrıca doğal kaynaklar arasında bulunan Altındere Vadisi Milli Parkı, Çamburnu Tabiat Parkı, Uzungöl Tabiat Parkı ve Kayabaşı Tabiat Parkı önemli milli ve tabiat parklarındandır.

İlin 983 adet tescilli taşınmaz tarihi değeri mevcuttur. Bu değerlerden en ön plan çıkan ve inanç turizmi kapsamında da Hristiyanlar tarafından belirli dönemlerde ziyaret edilen Sümela Manastırı'dır. Bir diğeri yine bu kapsamda ele alınan Ayasofya Camii (Müzesi)`dir. Vazelon Manastırı, Kuştul, Kızlar Manastırı Bizans döneminde inşaa edilen yapılardır. Bizans dönemi yapıları dışında, Osmanlı dönemi eserlerinde olan İşkenderpaşa Camii, Atatürk Köşkü, Gülbaharhatun Camii, Trabzon Müzesi ve Cephanelik ilin önemli tarihi ve kültürel varlıklarındandır. Trabzon Kalesi, Santa Maria Kilisesi, Memişağa Konağı, Zağnospaşa Köprüsü ve Sekiz Direkli Hamam da ilin tarihi ve kültürel değerleri arasında yer alır.

Trabzon`un kültürel değerlerinden olan el sanatları kapsamında; telkâri yapımı, sürmene bıçakçılığı, hasır bilezik yapımı, peştamal dokumacılığı ve kemençe yapımı öne çıkar. Halk oyunlarından biri olan ve Kemençe ile oynanan horon, Trabzon denilince akla ilk gelen kültürel bir değerdir. İlin yerel mutfak ürünleri karalahana, hamsi ve mısır olup, bu ürünler üzerinde çeşitli yemekler yapılır. Bunların dışında, Hamsiköy sütlacı, Laz böreği, Akçaabat köftesi ve Trabzon döneri ilin markalaşmış yerel ürünleridir. Kültürel değerlerden bölgeye özgü kıyafetler, festivaller ve şenlikler de turizm arz kaynaklarını oluşturur.

İldeki diğer turistik çekiciliklerden dağcılık parkurları, trekking, yamaç paraşütü, kano sporları ve jeep safari gelişime açıktır. Dağcılık parkurları için faaliyet alanları; Karakaya, Uzungöl, Demirkapıdır. Trekking için; Kayabaşı Yaylası, Haçka Yaylası, Liser Yaylası, Zigana Geçidi, Figanoy yaylası uygundur. Yamaç paraşütü için; Akçaabat Karadağ Tepesi, Uzungöl Karestel Tepesi, Doğankaya Çayırbağı’dır. Kano sporları için; Araklı Karadere ve Jeep safari için; Kayabaşı Yaylası, Solma Turizm Merkezi, Düzköy ve Dağbaşı ideal alanlardır.

Yararlanılan Kaynaklar

Orman ve Su İşleri Bakanlığı (2016). Trabzon Tabiat Turizmi Master Planı. Trabzon: Trabzon XII. Bölge Müdürlüğü Su İşleri Müdürlüğü; Trabzon Büyükşehir Belediyesi (2019). Sosyo Ekonomik Yapı, https://www.trabzon.bel.tr/fck-sayfalar.aspx?id=4224, (Erişim tarihi: 18.11.2019); Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). https://trabzon.ktb.gov.tr/, (Erişim tarihi: 18.11.2019); Trabzon Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü (2015). Trabzon İl Planı (2015-2023). Trabzon: Trabzon Valiliği; TÜİK (2019). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (Erişim tarihi: 18.11.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Baldıran, Ş. ve Ulubay, A. (2008). Trabzon / Rize / Artvin. İçinde; G. Aktaş (Editör), Türkiye Turizm Coğrafyası (ss. 371-390). Ankara: Detay Yayıncılık; Köse, İ. (2013). Sekiz İklim, Sekiz Şehir Karadeniz. Trabzon: Harman Yayıncılık.