Kaymaklı Manastırı olarak da bilinen Amenapırgiç Manastırı, Boztepe’nin Değirmendere Vadisi’ne bakan yönünde, Trabzon ilinin güneydoğusuna üç kilometre uzaklıkta yer alıyor. Manastırın Hz. İsa’nın anısına yapıldığı biliniyor. Trabzon Ayasofya’sında 873 tarihli bir yazıt, manastırın yapım tarihine açıklık getirdi. Yazılı kaynaklara göre, yapının inşasına Ortodoks cemaati tarafından 1423-1424 yılları arasında başlandı. Bu manastır Trabzon il sınırları içerisinde varlığı bilinen beş manastırdan (Sümela, Kuştul, Kızlar, Vazelon, Kaymaklı) biridir. Yapı, yığma yapım sistemi ile kesme taş malzeme kullanılarak inşa edildi.

Manastır günümüze kötü durumda gelebilen kalın duvarlara sahiptir. Etrafında manastırı ve kilisenin bulunduğu alanı saran çevre duvarları vardır. Bu duvarlar ve yapılar bir araya gelerek kiliseyi de içine alan bir avluyu oluşturmaktadır. Manastır duvarlarının bir kısmını ise, keşiş hücrelerinden oluşan yapının güney cephesi ve şapelin doğu cephesi oluşturmaktadır. Manastır, keşiş hücreleri, kilise, şapel, çan kulesi ve manastırın batısında yer alan yapı kitlesi ile beş adet bölüme sahiptir. Manastırın güneyinde keşiş hücreleri ve dershane yer alıyor. Avlunun kuzey doğusuna yakın bir alanda kilise ve etrafında diğer yapılar vardır. Çan kulesi, kilisenin kuzey batısındadır. Manastırın ve kilisenin doğusunda ise şapel bulunuyor. Manastırın batısında işlevlerinin tam olarak bilinmediği yapılar (mahaller) vardır.

Kilise yazılı kaynaklara göre, 1424 yılında inşa edildi, 1622 yılında resimlerle bezendi. Manastırın merkezinde yer alan Kaymaklı Kilisesi doğu-batı yönündedir. Kilise, tek nefli ve tek apsislidir. Yapının apsisi içten yarım daire, dıştan ise beşgen formdadır. Kilisenin beşgen apsisli bölümü, manastırın en eski kısmıdır. Kilisenin dört aşamada tamamlandığı bilinmektedir. Cephelerinde taş işçilikleri vardır. Kilise içindeki freskler XVIII. yüzyıla tarihlenmektedir. VII. yüzyılda büyük bir onarım görmesiyle freskler iyi durumda günümüze ulaşmıştır.

Manastırın güneyinde yer alan ve eğimli bir araziye inşa edilen keşiş hücreleri, zemin katta beş üst katta beş olmak üzere toplam on odadan oluşmaktadır. Hücreler eğim farkı nedeniyle iki katlı formdadır. Eğim kullanılarak mahzen, depo veya kiler olduğu düşünülen mahaller inşa edildi. Bu mahallerin kuzeyinde ise revak vardır. Günümüze bu revaktan yalnızca iki sütun kaidesi ulaşabildi. Alttaki keşiş hücreleri günümüze sağlam gelebildi ancak üst katlardaki konut olarak kullanılanlar hariç yalnızca doğu duvarları ile güney duvarlarının bir kısmı ulaştı. Bu hücrelerin güneye açılan iki pencere açıklığı bulunuyor. Altta yer alan hücrelerin her birinin ise kuzeye açılan bir kapı açıklığı ile kapının iki yanında birer penceresi vardır. Tüm bu açıklıklar dışarıdan dörtgen ve içeriden yuvarlak kemerli açıklıklar formundadır.

Keşiş hücrelerinin güneyinde birer ocak nişi vardır. Bu hücrelerin döşemelerinde moloz taşlar yer alıyor. Tavan ahşaptır ve üst örtü günümüze ulaşamamıştır. Keşiş hücreleri ve mahzen, depo veya kiler olduğu düşünülen bölümlerden oluşan yapı, kesme taş kaplamalı yığma duvar şeklinde inşa edildi. Bu bölümler avlu kotunun altında yer alıyor. Aynı zamanda beşik tonoz ile örtülü formdadır.

Şapel, kilisenin doğusunda konumlanıyor. Yapının üst kısmı tonoz ile örtülüdür. Şapel kapısının üst kısmında 1622 tarihinin yazılı olduğu Ermenice bir kitabe bulunuyor. Yazılı kaynaklara göre çan kulesinin ise manastırın ikinci döneminde yani 1622 yılında inşa edildiği görülüyor. Bu yapıdan günümüze yalnızca özgün olarak zemin katı ulaşabildi. Manastırın batısında kalan yapılar ise üç ayrı bölümden oluşuyor. Kendi duvarlarının çevre duvarlarını oluşturduğu bir yapı topluluğu bulunuyor. Fakat bunların hangi işlevlerde olduğu, günümüze gelebilen kalıntılardan tam olarak bilinmiyor. Yazılı kaynaklarda, bu yapıların bir bölümünün yemekhane olabileceği düşünülüyor. Manastır yapıları birçok kez onarım gördü. Kaymaklı Manastırı, 1914-1918 yıllarında yangın geçirdi ve bundan sonra da kendi haline bırakıldı.