Altındere Vadisi Milli Parkı

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

(Trabzon, 1987 - )

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon’un Maçka ilçesi sınırlarında bulunan Altındere Vadisi Milli Parkı, Trabzon’a 48 kilometre Maçka’ya 18 kilometre ve Altındere köyüne ise 17 kilometre uzaklıktadır. Altındere Vadisi Milli Parkı yükseltiye bağlı olarak değişen orman ve alpin bitki örtüsü ve tür kompozisyonuna, 1300 metre yükseklikteki vadi ve bu vadinin sergilediği eşsiz jeomorfolojik oluşumlara sahiptire. Ayrıca milli park çok önemli bir kültürel değer olan ve 1600 yıllık bir geçmişe sahip Sümela Manastırı'na da ev sahipliği yapmaktadır. Sahip olduğu bu eşsiz doğal ve kültürel değerlerden dolayı vadinin 4800 hektarlık bölümü 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu kapsamında 1987 yılında milli park olarak ilan edilmiştir.

Altındere Vadisi Milli Parkı, Türkiye’nin üç bitki bölgesinde biri olan Avrupa-Sibirya Bitki Bölgesi içinde kalıyor. Karasal ve Sucul Ekosistem örneklerini barındırıyor. Karasal ekosistem orman ve sub-alpin/alpin ekosistemi olarak gruplanırken; sucul ekosistem, akarsu ekosistemi şeklinde bir alt ekosistem olarak değerlendiriliyor. Yükselti ve ekosistem çeşitliliğine bağlı olarak Altındere Vadisi Milli Parkı’nın biyolojik çeşitliliği farklılık gösteriyor. Milli parkın floristik biyolojik zenginliği aynı zamanda vadinin jeolojik ve jeomorfolojık yapısıyla da yakından ilgilidir. Zira vadinin yapısı kuzey kesimlerde “V” şeklinde, sarp ve dik bir görüntü sergilerken; güney bölümde ”U” şeklinde ve eğimin daha az olduğu görülüyor. Ayrıca bu vadi kuzeybatı ve kuzeydoğu doğrultusunda uzanmakta olup bu durum milli park alanının güneyine gidildikçe eğimin daha düşük olduğu platoların görülmesine neden oluyor. Tüm bu özellikler alanın floristik ve faunistik yapısını etkiliyor ve zenginleştiriyor.

Milli parkta hakim olan orman ve alpin vejetasyonu yükseltiye göre değişim gösteren iki vejetasyon tipi olup gerek tür dağılımı ve kompozisyonu ve gerekse mevsimsel değişimlere bağlı olarak sergilediği peyzajlar açısından estetik değer katıyor. Milli parktaki hakim ağaç türlerini, Doğu Karadeniz Göknarı (Abies nordmanniana), Kayın Gövdeli Akçaağaç (Acer trautvetteri), Doğu Karadeniz Akçaağacı (Acer cappadocıcum), Çınar Yapraklı Akçaağaç (Acer platanoides L.), Ova Akçaağacı (Acer campestre), Sakallı Kızılağaç (Alnus glutinosa subsp. barbata), Tüylü Huş (Betula pubescens), Adi Gürgen (Carpınus betulus), Anadolu Kestanesi (Castanea sativa), Adi Fındık (Corylus avellana), Adi Ceviz (Junglans regia), Doğu Kayını (Fagus orıentalis), Doğu Ladini (Picea orientalis), Titrek Kavak (Populus tremula), Siyah Mürver (Sambucus nigra), Kafkas Ihlamuru (Tilia rubra subsp.caucasica), Çoruh Meşesi (Quercus sp.), Dağ Karaağacı (Ulmus glabra) oluşturmaktadır. Vadi yamaçları ağaç türleri açısından zenginken, alpin çayırlıkları da yüksek dağ bozkırlarının bitki türlerini ihtiva ediyor. Milli park hayvan varlığı ve çeşitliliği açısından da oldukça zengindir. Özellikle alanın koruma altında olmasına bağlı olarak, milli park çevresindeki alanlardan da bazı hayvan türlerinin özellikle çeşitli baskılardan kaçarak sığındığı bir alan olması bakımından önemlidir. Alanda tilki (Vulpes vulpes), karaca (Capreolus capreolus), vaşak (Lynx lynx), bozayı (Ursus arctos), kurt (Canis lupus), çakal (Canis aureus), porsuk (Meles meles) önemli memeli türleridir. Ayrıca milli parkta yaygın olarak görülen önemli kuş türleri ise Atmaca (Accipiter nisus), puhu (Bubo buno), şahin (Buteo buteo), ishakkuşu (Otus scops), ur kekliktir (Tetraogallus caspius).

Vadinin yapısına bağlı olarak derin ve yüksek duvarlara sahip olması bir taraftan doğal yaşam açısından zenginlik gösterirken öte taraftan su kaynakları açısından da önemlidir. Zira Meryemana Deresi, vadi tabanında yer almakta ve doğal yaşam zenginliği ile birlikte önemli su kaynaklarına da sahiptir. Meryemana Deresi vadinin en önemli su kaynağıdır. Vadi tabanında yer alan bu dere pek çok çevreden gelen derelerle de birleşerek büyük ve coşkulu bir akarsuya dönüşür.

Milli park, doğal değerlerinin yanı sıra, 1600 yıllık bir geçmişi olan Sümela Manastırı gibi çok önemli bir kültürel değere de ev sahipliği yapmaktadır. Sumela Manastırı, Altındere Vadisi Milli Parkı’nın tarihi ve arkeolojik bir kaynak olarak çok önemli bir değeridir; Milli parkın batı yamacında yer alan manastır 300 metrelik bir uçurum kenarına konuşlandırılmıştır. Halk tarafından Meryem Ana Manastırı olarak da adlandırılan bu manastır, Doğu Karadeniz bölgesi’nde ve Trabzon ili ve çevresinde bulunan irili ufaklı bu tür dini mabetlerin en heybetlisidir. Özellikle kurulduğu yer itibariyle en önemlisi Sumela Manastırı’dır.

Altındere Vadisi Milli Parkı, bölgenin ve Trabzon’un en önemli cazibe noktasıdır. Ortalama yıllık ziyaretçi sayısı 350 bin’i aşıyor. Sumela Manastırı en önemli çekim noktasıdır. Özellikle orman, vadi ve akarsu peyzajlarının hakim olduğu kırsal rekreasyon alanları, peyzajın sunduğu olanaklar çerçevesinde bazı doğaya dayalı turizm faaliyetleri için olanaklar sunuyor. Doğa yürüyüşleri, trekking, kampçılık, tırmanma, sportif olta balıkşılığı, botanik turları ve araştırmalar, bilimsel çalışmalar vb. faaliyetler bunların başında geliyor. Milli park doğanın algılanması, incelenmesi, kültürel değerlerin tanınması gibi olanaklar sunduğundan dolayı da önemli bir çekim noktası. Milli parkı içerisinde milli park idaresine ait bungalovlar ve bir sosyal tesis de ziyaretçi kullanımlarına sunulan hzmetler arasında yer alıyor.

Yararlanılan Kaynaklar

https://cevreonline.com/milli-parklar-listesi/, (Erişim tarihi: 03.04.2020); https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Korunan%20Alanlar%20Listesi/1-M%C4%B0LL%C4%B0%20PARKLAR.pdf, (Erişim tarihi: 03.04.2020); Yüksek, Ö. (Editör). (2009). Türkiye Milli Parklar Atlası Özel Koleksiyon. İstanbul: Doğan Burda.