Tortum Gölü, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin Erzurum iline bağlı Uzundere ilçesinde yer almaktadır. Tortum Çayı Vadisi üzerinde bulunan bu doğal güzellik, göçmen kuşların konaklama ve beslenme alanı olarak önem taşır. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Erzurum Bölge Müdürlüğü tarafından 5 Mayıs 2000 tarihinde 1055,6 hektarlık alan "Birinci Derece Sit Alanı" olarak ilan edilmiştir. Bu statü, Tortum Gölü'nün ilk kez bir koruma statüsü kazanmasını sağlamıştır. Ayrıca, 2014 yılında Doğa Koruma ve Milli Parklar Erzurum Şube Müdürlüğü tarafından 721 hektarlık alan "Tortum Gölü Sulak Alanı" olarak belirlenmiştir​​.

Tortum Gölü ve çevresi, jeomorfolojik ve biyolojik çeşitlilik açısından zengindir. Göl çevresindeki dağlar, sarp kayalıklar ve ormanlık alanlar, bölgenin peyzajını oluşturan başlıca doğal unsurlardır. Tevin Dağı, Çağdet Dağı ve Bozdağ, gölü çevreleyen önemli zirvelerdir. Bu dağlardan beslenen akarsular, gölün su kaynaklarını destekler. Bölge, özellikle göç mevsimlerinde birçok kuş türünün uğrak yeri olmasının yanı sıra, bitki örtüsü çeşitliliği ile de dikkat çeker. Göl çevresinde sarıçam ve ardıç ormanları, doğal step ve antrojen step alanları ile sazlıklar bulunur​​.

Pirinkayalar Tüneli, Erzurum ile Tortum Gölü arasındaki ulaşımı kolaylaştıran önemli bir yapıdır. Tünel, özellikle kış aylarında ulaşımın daha güvenli ve kesintisiz olmasını sağlar. Tortum Gölü, Erzurum il merkezine 98,5 kilometre, Tortum ilçe merkezine 49,1 kilometre uzaklıktadır. Ulaşım açısından karayolu standartlarının yüksek olması, bölgeye olan erişimi yıl boyunca mümkün kılar ve turizmi destekler​​.

Tortum Gölü ve çevresi, doğal afetler ve taşkın riski açısından dikkatle izlenmesi gereken bir bölgedir. Tortum Çayı ve diğer akarsuların taşkın riski, özellikle yoğun yağış dönemlerinde artar. Bu durum, sulak alanın ekosistemine ve çevredeki yerleşim alanlarına zarar verebilir. Bu nedenle, taşkın önleme ve yönetim planlarının titizlikle uygulanması gerekmektedir​​.

Tortum Gölü, doğal güzellikleri ve biyolojik çeşitliliği ile bölge turizmine önemli katkılar sağlar. Kuş gözlemciliği, doğa yürüyüşleri, fotoğrafçılık ve kampçılık gibi aktiviteler, turistlerin ilgisini çeker. Göl çevresinde düzenlenen kuş gözlem festivalleri ve diğer etkinlikler, hem yerel halk hem de ziyaretçiler için çekim merkezi oluşturur. Bu tür etkinlikler, bölgenin tanıtımına ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunur​​.

Tortum Gölü, kuş göç yolları üzerinde bulunması nedeniyle kuş gözlemciliği açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Bölgede 220 kuş türü tespit edilmiştir. Bu türlerin bazıları kış ziyaretçisi, bazıları transit geçiş yapan türlerdir. Bölgede yoğun popülasyona sahip kuş türleri arasında küçük batağan, karabatak, çeltikçi, leylek ve kaya kartalı gibi türler bulunur. Ayrıca, nadir türler de gözlemlenebilir. Bu durum, bölgeyi profesyonel kuş gözlemcileri ve fotoğrafçılar için cazip kılar​​.

Tortum Gölü Sulak Alanı, doğal ve kültürel peyzaj değerleri, ulaşım kolaylığı, doğal afet ve taşkın riskleri, bölge turizmine katkıları ve kuş gözlemciliği potansiyeli ile Türkiye’nin önemli doğal miraslarından biridir. Bu alanın korunması ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesi, hem doğal zenginliklerin korunması hem de turizm potansiyelinin değerlendirilmesi açısından büyük önem taşır.