Tortum Çayı
Doğal ve Kültürel Miras Ekoturizm Rotası Akarsu
-
2024
Tortum Çayı, Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Erzurum il sınırları içerisinde yer alan önemli bir akarsudur. Kaynağını Mescit Dağları'ndan alarak Tortum Gölü'ne dökülen çay, Çoruh Nehri'nin ana kollarından biridir. Yaklaşık 115 kilometre uzunluğundaki çay, bölgenin doğal ve kültürel peyzajına önemli katkılarda bulunmaktadır. Çayın çevresindeki doğal güzellikler ve kültürel zenginliklerle dikkat çeker.
Tortum Çayı'nın geçtiği bölgeler, doğal ve kültürel peyzaj değerleriyle öne çıkar. Çay boyunca uzanan vadiler, yeşilin binbir tonunu barındıran ormanlar ve zengin bitki örtüsü ile çevrilidir. Tortum Çayı'nın en dikkat çekici özelliklerinden biri, Tortum Şelalesi'dir. Türkiye'nin en büyük şelalelerinden biri olan Tortum Şelalesi, yaklaşık kırk sekiz metre yükseklikten dökülmekte ve her yıl binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir. Şelale, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında ziyaretçiler için muhteşem manzaralar sunar.
Çayın geçtiği derin vadi sistemi, jeopark özelliği taşıyarak jeomorfolojik açıdan büyük zenginlikler sunar. Vadinin yapısı, farklı jeolojik dönemlere ait katmanları ve şekilleri gözler önüne serer. Bu da bölgeyi, jeoloji ve doğa tutkunları için cazip bir destinasyon haline getirir.
Tortum Gölü, çayın önemli bir kısmını oluşturur ve çevresi doğal güzelliklerle bezeli bir alan sunar. Göl, hem doğal hem de rekreasyonel aktiviteler için ideal bir mekandır. Ziyaretçiler, gölde balık tutabilir, tekne gezileri yapabilir veya göl kenarında piknik yapabilirler. Göl, özellikle yaz aylarında bölge halkı ve turistler tarafından sıkça ziyaret edilmektedir.
Tortum Çayı'nın bulunduğu bölge, ulaşım açısından stratejik bir konuma sahiptir. Erzurum-Artvin karayolu, Tortum Çayı boyunca uzanmakta ve bu yol, hem yerel halk hem de turistler için önemli bir ulaşım arteridir. Ayrıca, çayın kıyısında yer alan köyler ve kasabalar, ulaşım açısından büyük kolaylık sağlar. Bu yol, aynı zamanda bölgedeki turistik yerlere erişimi de kolaylaştırmaktadır.
Tortum Çayı, zaman zaman doğal afetler ve taşkın riskleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle ilkbahar aylarında, kar erimeleri ve yoğun yağışlar nedeniyle çayın debisi artar ve bu durum taşkınlara yol açabilir. Bölgedeki yerleşim yerleri ve tarım alanları, bu taşkınlardan olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle, çay boyunca çeşitli taşkın koruma projeleri ve önlemleri hayata geçirilmiştir. Ayrıca, çayın düzenli olarak temizlenmesi ve bakımı yapılmakta, böylece taşkın riskleri en aza indirilmeye çalışılmaktadır.
Tortum Çayı, bölge turizmine önemli katkılar sağlamaktadır. Çayın çevresindeki doğal güzellikler, doğa yürüyüşleri, kampçılık ve piknik gibi açık hava aktiviteleri için ideal bir ortam sunar. Özellikle Tortum Şelalesi, bölgenin en önemli turistik cazibe merkezlerinden biri olarak öne çıkar. Şelale çevresinde yer alan seyir terasları, ziyaretçilere muhteşem manzaralar sunar ve fotoğrafçılar için eşsiz kareler yakalama fırsatı verir.
Tortum ilçesi sınırları içerisindeki Uzunkavak Yaylası, yaz aylarında serinlemek ve doğayla iç içe vakit geçirmek isteyenler için ideal bir kaçış noktasıdır. Bu yayla, doğa severler ve trekking tutkunları için mükemmel bir rotadır. Ayrıca, Tortum Çayı boyunca düzenlenen buz tırmanışları, özellikle kış aylarında adrenalin arayan sporcular için cazip bir aktivitedir.
Uzundere ilçesi, Tortum Çayı'nın geçtiği güzergah üzerinde yer almakta ve bölge turizmine önemli katkılar sağlamaktadır. Uzundere, doğa yürüyüşleri ve kampçılık için ideal alanlara sahip olup, yerel kültürü tanımak isteyen ziyaretçiler için önemli bir duraktır. Uzundere'de yer alan Haho Manastırı, tarihi ve kültürel değeri ile dikkat çeken bir diğer önemli turistik noktadır. Manastır, bölgenin tarihine ışık tutan yapılar arasında yer almakta ve her yıl çok sayıda turist tarafından ziyaret edilmektedir.
Tortum Çayı, doğal güzellikleri, kültürel zenginlikleri ve turistik potansiyeli ile Doğu Karadeniz Bölgesi'nin önemli bir akarsuyudur. Çayın çevresindeki doğal ve kültürel peyzaj değerleri, bölgeye gelen ziyaretçilere unutulmaz deneyimler sunar. Ulaşım açısından stratejik bir konuma sahip olan Tortum Çayı, aynı zamanda bölge ekonomisine de önemli katkılar sağlar. Doğal afetler ve taşkın risklerine karşı alınan önlemlerle birlikte, Tortum Çayı'nın korunması ve sürdürülebilir turizm uygulamaları ile geleceğe taşınması büyük önem taşımaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar
Kopar, İ. ve Çakır, Ç. (2013). Tortum Gölü-Tortum Boğaz Vadisi ve Yakin Çevresinin (Uzundere-Erzurum ve Yusufeli-Artvin) Serrano ve Ruiz-Flaño Yöntemiyle Jeoçeşitlilik Derecesinin Belirlenmesi,ş Coğrafya Dergisi, (27): 46-66; Kopar, İ. ve Çakır, Ç. (2016). Tortum Çayı Havzasında (Erzurum-Artvin) 2014 ve 2015 Yıllarında Yapılan Su Buzu Tırmanışları ve Bunun Kış Turizm/Ice Climbing on Tortum Stream Basin (Erzurum-Artvin) in 2014 and 2015 and the Value of Such Climbing Activities with Respect to Winter Tourism, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1); Yılmaz, O. (1991). Tortum çayı havzasının beşeri ve ekonomik coğrafyası (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.