Tortum Gölü, Erzurum ilinin Uzundere ilçesinde yer alan, doğal güzellikleri ve biyolojik çeşitliliği ile ünlü bir heyelan set gölüdür. Gölün korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması amacıyla 2016 yılında hazırlanan Tortum Gölü Koruma Amaçlı İmar Planı, bölgenin doğal ve kültürel değerlerini koruyarak, turizmin geliştirilmesini hedeflemektedir. Bu plan, Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü tarafından belirlenen doğal sit alanlarını kapsamakta ve alanın doğal yapısını koruma altına almaktadır.

Erzurum ili, Türkiye’nin doğusunda yer almakta olup, kuzey kesiminde Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümünde, güney kesiminde ise Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars Bölümü sınırlarında bulunmaktadır. Tortum Gölü, Uzundere ilçesinin kuzeyinde, Erzurum-Ardahan Karayolu güzergahında yer almakta ve il merkezine seksen yedi kilometre mesafededir. Uzundere ilçesi, Akdağların eteklerinde, Tortum Çayı ve Uzundere Deresi’nin kesiştiği düzlüklerde kurulmuştur.

Tortum Gölü ve Şelalesi, Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün kararları ile birinci, ikinci ve üçüncü derece doğal sit alanı olarak ilan edilmiştir. Bu planlama sürecinin amacı, bölgenin doğal yapısını koruyarak, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda turizmin gelişimini sağlamaktır. Plan, 2014 yılında Erzurum İl Özel İdaresi tarafından gündeme getirilmiş ve koruma bölge kurulu tarafından geçiş dönemi koruma esasları belirlenmiştir.

Tortum Gölü ve çevresi, jeomorfolojik yapısı ve topoğrafik eşikleri ile dikkat çekmektedir. Gölün etrafında yer alan dik şevler, yüzde 40 ve üzeri eğimlerle yerleşime uygun olmayan alanlar oluşturmaktadır. Bu bölgelerde stabilite problemleri ve heyelan riskleri göz önüne alınarak yapılaşma kısıtlamaları getirilmiştir. Ayrıca, bölgenin hidrojeolojik yapısı, önemli su kaynaklarının devamlılığını sağlamak için dikkatle korunmalıdır.

Uzundere ilçesine bağlı on dokuz mahalle bulunmaktadır ve bu mahallelerde yaşayan nüfus, tarım ve hayvancılık ile geçimini sağlamaktadır. Tortum Gölü çevresindeki ekonomik faaliyetler, tarımsal üretim ve küçük ölçekli işletmelerle sınırlıdır. Planlama alanında yapılan ekonomik analizler, tarım ve hayvancılık sektörünün istihdam oranının yüksek olduğunu göstermektedir.

Tortum Gölü çevresindeki arazi kullanımı, tarımsal faaliyetler, orman alanları ve boş alanlarla karakterize edilmektedir. Alanın büyük bir kısmı, tarım ve doğal alanlardan oluşmakta ve konut yerleşimleri sınırlı düzeydedir. 2015 yılı itibarıyla yapılan çalışmalar, bölgede 131 yapı tespit etmiş ve bu yapıların çoğunluğunu tarım alanlarında kullanılan küçük müştemilatlar oluşturmaktadır.

Tortum Gölü’ne ulaşım, Erzurum-Artvin karayolu ile sağlanmakta ve bölgedeki ulaşım ağları planlama çalışmaları sırasında dikkate alınmıştır. Teknik altyapı açısından, bölgedeki EÜAŞ tesisleri ve lojmanlar, su deposu ve baz istasyonu gibi altyapı unsurları ile donatılmıştır.

Planlama alanında çeşitli yasal ve doğal eşiklerden kaynaklanan yapı yasaklı alanlar bulunmaktadır. Birinci derece doğal sit alanlarında kesin yapı yasağı uygulanmakta olup, bu alanlarda sadece zorunlu teknik altyapı hizmetleri yapılabilmektedir. İkinci ve üçüncü derece doğal sit alanlarında ise, kamu yararı gözetilerek belirli kısıtlamalarla yapılaşma izin verilmektedir.

Tortum Gölü Koruma Amaçlı İmar Planı, sürdürülebilir turizmin geliştirilmesine yönelik önemli katkılar sağlamaktadır. Bölgenin doğal güzelliklerinin korunması, ekoturizm ve doğa turizmi faaliyetlerinin teşvik edilmesi, yerel ekonomiye katkı sağlamakta ve bölgenin turizm potansiyelini artırmaktadır. Plan, doğal ve kültürel mirasın korunmasını, sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda bölgenin ekonomik ve sosyal refahının artırılmasını amaçlamaktadır.

Tortum Gölü Koruma Amaçlı İmar Planı, Erzurum’un doğal ve kültürel değerlerini koruyarak, sürdürülebilir turizmi teşvik eden kapsamlı bir stratejidir. Bu plan, doğal alanların korunması, yerel halkın ekonomik refahının artırılması ve bölgenin turizm potansiyelinin geliştirilmesi amacıyla önemli bir rehber niteliği taşımaktadır. Sürdürülebilir turizm uygulamaları ile bölgenin uzun vadeli kalkınmasına katkıda bulunarak, gelecek nesillere sağlıklı ve korunan bir çevre bırakmayı hedeflemektedir.