Soğuk Doğrulama
Gastronomi Kavram
Gıda muhafaza yöntemlerinde sıcaklık önemli bir role sahip olup, yiyecek ve içeceklerde sıcaklığın kontrol altında tutulmasıyla özellikle soğutulmuş ve dondurulmuş ürünlerin kalitesi sağlanmaktadır. Gıda endüstrisinde yanlış soğutma, gıda kaynaklı hastalıkların önde gelen nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Dondurulmuş veya soğukta saklanması gereken gıdalar için soğutma işlemi boyunca ve soğuk zincirinin bütün aşamalarında sıcaklık ve zaman izlenmesi gereken parametrelerdir. Her işletme soğutulmuş ve dondurulmuş ürünlerde bazı tehlikeleri kontrol etmek ve gıda güvenliği sisteminin uygulanmasına yardımcı olmak için standart işletim prosedürleri geliştirmeli, uygulamalı ve bu parametreleri belirli aralıklarla doğrulamalıdır. Dondurulmuş veya soğukta saklanması gereken gıdalar için Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktası (HACCP) ilkelerine dayalı gıda güvenliği ve risk yönetimi sistemlerinde sıcaklık ve süre belirlenmiş kritik kontrol noktası olup, soğuk doğrulaması ise uygulanan kritik faaliyetlerden bir tanesidir.
Gıda güvenliği ve gıda kalitesiyle ilgili olarak, soğutma ve soğuk zincirdeki her işlem için uygun olduğu şekilde bir HACCP planı geliştirilmelidir. HACCP ilkelerine dayalı Gıda Güvenliği Yönetim Sistemleri ile soğutma işlemi ve soğuk zincirin etkinliği garanti altına alınmış olur. Seçilen soğutma yöntemi veya mevcut aşamadan bağımsız olarak, sistemin etkili bir şekilde çalıştığının ve soğutmaya dair işlem prosedürlerinin uygulandığının doğrulanması gerekir ve bu durum yazılı olarak da kayıt altına alınmalıdır. Bu noktada gıdaların soğutma işleminin süresi ve sıcaklığı, kullanılan kap tipi, ürün miktarı, raf ömrü süresi ve sıcaklık ölçümleri gibi verilerin kayıt altına alınması ve somut deliller olarak sunulması gerekmektedir.
Soğuk doğrulaması, soğutma içeren gıda güvenliği sistemlerinde belirli aralıklarla izlemeye ek olarak sistemin doğrulanması için düzeltmeye yönelik eylemlere duyulan ihtiyacı değerlendirmek için kullanılır. Doğrulama faaliyeti ile sistemde değişiklik yapılması gerekip gerekmediği hakkında birtakım bilgiler elde edilir. Örneğin soğuk depolar veya soğuk gıda servislerinde farklı tip buzdolapları veya soğutmalı destek ekipmanları kullanılarak, gıdaların dört santigrat derece sıcaklıkta tutulması sağlanmalı ve bu durum yeterliliği belirli aralıklarla doğrulanmalıdır. Soğuk doğrulamasında kalibre edilmiş sıcaklık ölçüm cihazları kullanılmalı, doğrulama yöntemi ve sıklığı sistemin etkinliği için yeterli olmalıdır. Belirlenen özel sıcaklık aralığından çıkıldığında geliştirilmiş ve tanımlanmış düzeltici faaliyetler uygulanmalıdır. Soğuk doğrulaması ve düzeltici eylemler, işlemleri gerçekleştirmekten sorumlu kişi dışında biri tarafından yapılmalı ve işlemlerin sürekliliği sağlanmalıdır. Standart işletim prosedürleri belirli periyotlarda veya donanım, yöntem vb. noktalarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde tekrar gözden geçirilmeli ve yeniden doğrulanmalıdır.
Referanslar
Cross, N. (2006). Retail Foods Sanitation: Prerequisites to HACCP. İçinde; Y. H. Hui. (Editör) Handbook of Food Science, Technology, and Engineering (ss. 78/1–78/20). Florida: Taylor Francis; Food and Agriculture Organizatıon of the United Nations (FAO) (1998). Food Quality and Safety Systems. A Training Manual on Food Hygiene and the Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP) System, http://www.fao.org/3/a-w8088e.pdf, (Erişim tarihi: 19.08.2020); Qing Ying, Z. ve Zhimin, C. (2011). HACCP and the Risk Assessment of Cold-Chain, I. J. Wireless and Microwave Technologies, 1: 67-71; Türk Standartları Enstitüsü (TSE) (2018). TS EN ISO 22000: Gıda Güvenliği Yönetim Sistemleri Gıda Zincirindeki Tüm Kuruluşlar İçin Şartlar. Ankara: TSE.