Pompeiopolis Antik Kenti
Doğal ve Kültürel Miras Antik Kent
-
2020
Kastamonu kent merkezine 43 kilometre mesafede olan Taşköprü ilçesinde, Gökırmak vadisinin kuzeyinde, Sinop-Samsun anayolunda yol boyunca doğuya bir buçuk kilometre, kuzeye ise iki kilometre kadar uzanan, yaklaşık 3.000 dönümlük bir araziyi kapsayan, ilçe merkezine 300 metre mesafede, III. zamanda oluşmuş, tabi kalker kitlesi üzerine kurulmuş bir antik yerleşim yeridir.
Pompeiopolis kenti adını, kurucusu Romalı General Pompeius Magnus’tan almaktadır. Pompeiopolis ünlü kumandan Pompeius’a ithafen Pompeius’un şehri anlamına gelmektedir. Pompeoiopolis’in bulunduğu bölge, MÖ VI-V yüzyıllar arasında Paphlagonia’nın (Paflagonya) son kralı olarak bilinen Deiotanos Philadephos’un hayatının son bulmasının ardından Galatio’nun Roma eyaletine bağlanmıştır. Pompeiopolis’in şehir gelişimi, bir Roma şehri yapısında gerçekleşmiştir. Ayrıca bahsedilen dönemde, Paflagonya’nın Eparkhies eyaletindeki şehirler bileşerek Pompeiopolis’i de kendilerine toplanma merkezi konumuna getirmişlerdir. Kaynaklarda bahsedilen gelişmeler, kentin toplanma merkezi konumuna seçilmesine bağlı olarak; Antoninus Pius’tan başlayan ve Gallienus’a kadar gelen süreçte Pompeiopolis’in Paphlagonia’ya başkentlik yaptığını göstermektedir. Pompeiopolis, MÖ 64 yılında ise Roma ordusunun Pontus Kralı Mitridates’i yendiği yerde Paflagonya Eyalet Merkezi olarak kurulmuştur. Tarihi kaynaklar, MS XIV. yüzyılda Selçuklu ve Moğol akınlarının şehri tamamen yok ettiğini öne sürmektedir.
Pompeiopolis kentinin kazı çalışmaları, 2006 yılında Münih Ludwig-Maximilians Üniversitesinin Klasik Arkeoloji Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Latife Summerer başkanlığında uluslararası bir kazı ekibi tarafından, kenti gün yüzüne çıkarmak amacıyla başlatılmıştır. Çalışmalar 2012 yılından itibaren Kastamonu Arkeoloji Müzesi'nin yönetiminde ve Taşköprü Belediyesi'nin desteğiyle devam etmektedir. Bölgede gerçekleştirilen yüzey araştırmaları neticesinde; Paleolitik Çağ’a ait birtakım buluntular tespit edilmiştir. Bu durum, Taşköprü olduğu kadar Kastamonu ve bütün Karadeniz Bölgesi’nin tarihinin geçmişte nerelere kadar uzandığının aydınlatılması açısından büyük bir öneme sahiptir. Sırasıyla; Neolitik, Kalkolitik ve Erken Tunç çağına ait buluntuların açığa çıkartılması, bölgede farklı zamanlara ait kültürlerin ardı ardına varlığını sürdürdüğünü göstermektedir.
Antik kent içinde gerçekleştirilen kazı çalışmalarında Roma dönemine ait villa kalıntıları, kanalizasyon şebekesi, mozaikler, antik tiyatro, Augustus Tapınağı, pazar yeri kalıntıları, kapı mezar taşları ve yazıtlar (kitabeler) bulunmuştur. Ulaşılan kalıntılarda, bölgenin iklim koşulları ve yüzyıllar boyunca antik kentin üzerinde bulunan taş ocağı nedeniyle dikey yapılarını koruyamadığı görülmektedir. Kazılarda ortaya çıkartılan tüm eserler yetkili kurumlar tarafından koruma altına alınmıştır. Koruma altına alınan eserler, bölgeyi ziyarete gelen misafirlerin bilgi ve beğenilerine sunulmak üzere düzenlenen bir tanıtım merkezinde sergilenmektedir. Pompeipolis Tanıtım Merkezi’nin bahçesinde daha çok antik döneme ait; sütun, sütun kaideleri, sütun başlıkları ve mimari yapı parçaları yer almaktadır. Tanıtım Merkezi dört grup eserden meydana gelmektedir. Pompeiopolis Tanıtım Merkezi’nin girişinde sağ tarafta, o dönemde içinde tahıl ürünleri saklanan; su, sarap gibi içeceklerin soğuk bir şekilde muhafaza edilmesini sağlayan, yiyecek ve içeceklerin bozulmasını engelleyen pithoslar vardır. Tanıtım Merkezi’nin orta bölümünde ve arka bölümünde ise o döneme ait mimari yapı parçaları yer almaktadır. Tanıtım Merkezi’nin sağ tarafı mezar stelleri, sol tarafı ise yazıtlar bölümünden oluşmaktadır.
Referanslar
Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kültür Turizmi, https://kastamonu.ktb.gov.tr/TR-171386/kultur-turizmi.html, (Erişim tarihi: 16.08.2020); Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Pompeiopolis (Zımbıllı Tepe Höyüğü), https://kastamonu.ktb.gov.tr/TR-171386/kultur-turizmi.html, (Erişim tarihi: 16.08.2020): Sağıroğlu, B. ile 28.07.2020 tarihinde yapılan görüşme. (Görüşen T. Güney): Taşköprü Kaymakamlığı. (2020). Pompeipolis Antik Kenti, http://www.taskopru.gov.tr/pompeipolis-antik-kenti, (Erişim tarihi: 18.08.2020)