Phaselis Nekropol Hamamı

Doğal ve Kültürel Miras Hamam

MÖ VII. ve MS XI. yüzyıllar arasında liman kenti kimliği ile aralıksız yerleşim görmüş olan Phaselis Antik Kenti’nde bulunan üç limandan biri olan Kuzey Liman’ın batısında yer alan Nekropol Hamam yapısı kent bünyesinde bugüne dek tespit edilmiş beş adet hamam yapısından biridir. Phaselis kenti arkeolojik yüzey araştırmaları ve kazı çalışmaları 1980 yılında Kayhan Dörtlük ile başlamış, 1981-1984 yıllarında Cevdet Bayburtluoğlu başkanlığında devam etmiş, sonrasında ise 2012 yılına dek ara verilmiştir. 2012 yılında Murat Arslan tarafından yeniden başlatılan çalışmalar 2024 yılından itibaren de Erdoğan Aslan başkanlığında devam etmektedir.

Nekropol Hamamı olarak tanımlanan yapı ile ilgili ilk belgeleme çalışması 2019 yılında yapılmıştır. Ulaşılan verilerle mimari planı hazırlanmış ve biri apsisli, diğeri Yonca Planlı olmak üzere iki mekana sahip bir yapı olarak aktarılmaktadır. Yapının kapladığı alan dış sınırlarındaki yoğun tahribat dolayısı ile net olarak tespit edilememektedir. Hamam yapısı ile ilgili son çalışma ise 2023 yılında gerçekleştirilmiştir. Öncelikli olarak bitki ve moloz temizliği yapılan alanda yapıya ait plan yeni verilerin ışığında yeniden belgelenmiştir. Açığa çıkartılan iç mekanlardaki özgün hamam işlevinin yapının sonraki evrelerinde bozulmuş olduğu tespit edilmiştir. İlk belgeleme çalışmasında da aktarılmış olan hamam yapısının Yonca Planlı formu 2023 sezonundaki çalışmalarda daha net olarak ortaya çıkartılmıştır.  Ayrıca bu sezon yapılan çalışmalarda hamamın kuzeyindeki mekan hem su ile ilişkilendirilen buluntulardan hem de temizlik çalışmaları sonucunda ulaşılan mermer zemininden dolayı havuz olarak önerilmektedir. Alanda yapılan kazı çalışmaları sırasında hamam yapısı ile ilişkilendirilen çok sayıda turkuaz mavisi ve fıstıki yeşili renklerinde vitray camı parçası da buluntular arasında yer almaktadır.

Nekropol Hamamı olarak tanımlanan yapıdaki arkeolojik kazı çalışmalarında çok sayıda tegula mammata ve piale parçalarının bulunmuş olması dolayısı ile de daha önceki çalışmalarda öneriden öteye gidemeyen yapının hamam işlevinin de netlik kazandığı aktarılmaktadır. Yapı ve çevresinde arkeolojik kazı çalışmaları devam etmektedir. Bu sayede ilerleyen süreçte elde edilecek bulgular Phaselis Nekropol Hamamı ile ilgili pek çok yeni bilgiye ulaşılmasına yardımcı olacaktır. 

Referanslar

Arslan, M. ve Tüner-Önen, N. (2019). Phaselis Kenti’nde 2019 Yılında Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları ve Kazı Çalışmaları, Phaselis, V: 425-463; Arslan, M. ve Tüner-Önen, N. (2023). 2023 Yılı Phaselis Kazıları, Phaselis, IX: 107-148.