Paşabağ Rahipler Vadisi

Doğal ve Kültürel Miras Meydanlık

Nevşehir kent merkezinden 20 kilometre uzaklıkta olup Göreme-Avanos yolunun sağ tarafında, yoldan yaklaşık bir kilometre içeride yer almaktadır. Daha önceleri Rahipler Vadisi ya da Keşişler Vadisi olarak adlandırılan bölge günümüzde Paşabağları olarak bilinmektedir. Vadide bulunan üzüm bağlarının Kurtuluş Savaşı’ndan sonra devlet tarafından emekli bir paşaya hibe edilmesi nedeniyle bölgeye bu isim verilmiştir. Paşabağları, Kapadokya Bölgesi’nde kendine has peribacaları ile ünlü bir yerdir. Bazıları üç başlı olan peribacaları gruplar halinde olup yükseklikleri 15-20 metre arasında değişebilmektedir. Erozyon olayının peribacalarının oluşumundaki rolünü ve morfolojik olarak gelişim safhalarını göstermesi açısından bölgedeki en ilginç örneklerdendir. Vadide henüz oluşmamış, oluşumu tamamlanmış ve yok olma evresinde olan tekli, ikili ve üçlü peribacalarını görmek mümkündür. Peribacaları en iyi Zelve örenerinden görülebilmektedir.

Paşabağ Rahipler Vadisi, Zelve örenyeri ile birlikte erken Hıristiyanlık döneminde (XVI.-IX. yüzyıllarda) inziva hayatını tercih eden keşişler için önemli bir yerleşim yeri ve dini merkezlerden olmuştur. Bu nedenle vadide yer alan peribacalarının içine yapılmış pek çok şapel ile keşiş hücresi bulunmaktadır. Bunlar içerisinde en bilineni aslen Suriyeli bir rahip olan ve mucizeler yarattığı söylenen Aziz Simeon’a ait şapel ile inziva hücresidir. Halkın yoğun ilgisinden kaçan Aziz Simeon burada yaşamıştır. Üç başlı tipik bir konik peribacasının içinde tek nefli iki mekan bulunmaktadır. Şapelin tavanındaki haç rölyefinin etrafındaki yazılardan Konstantin ve Azize Anna’nın isimleri okunabilmektedir. Dar bir baca biçiminde oyulmuş merdiven ile şapelin üstünde yer alan inziva hücresine girilebilmektedir.

Hücrede taştan bir yastık ve yatak ile ocak ve pencere aralıkları bulunmaktadır. Şapelin tam karşısında ise bir manastır yer almaktadır. Aziz Simeon, rahiplerin halktan kopuk yaşamasını istemediği için üretime katkıda bulunan bir topluluk olmaları için çaba sarfetmiştir. Bu doğrultuda Aziz Basil’in manastır hayatı için kurallar belirlemesi gibi o da rahipleri için üretime katılma kuralı getirmiştir. Vadide bunun yanı sıra bir koni içerisine oyulmuş, tek nefli ve içinde X. yüzyıl ortalarına tarihlenen fresk örnekleri bulunan yapı ile gene tek nefli Zelve Deresi'nin yakınlarındaki içinde ikonoklastik bezemeler bulunan başka bir yapı daha mevcuttur. Zelve ve Paşabağlar, 1952 yılına değin yerel halk tarafından iskân edildiğinden bölgede cami, değirmen, tünel ve yamaçlara oyulmuş güvercinlikler gibi yapılar da görülebilmektedir. Paşabağları’nın girişinde yer alan bir peribacası günümüzde Jandarma Hizmet Merkezi olarak kullanılmaktadır. Önceleri ücretsiz olarak gezilebilen vadi, 2019 yılının ortalarında Paşabağları örenyeri adıyla açık hava müzesi statüsüne alınmıştır. 2020 yılında ise girişleri kontrol altına alınarak çevre düzenlemesi yapılmış ve görevli personel tarafından gözetim altına alınmıştır.

Referanslar

Başak, M. (1991). İç Anadolu Turizminin Gelişimi ve İşletilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Suna Hançer Y. ve Akkuş H. (2018). Nevşehir Müze Müdürlüğüne Bağlı Müze ve Ören Yerleri, https://nevsehir.ktb.gov.tr/TR-225524/nevsehir-muze-mudurlugune-bagli-muze-ve-oren-yerleri.html, (Erişim tarihi: 03.01.2021); Sürme Erdem, A. (2019). Nevşehir’deki Hrıstiyanlık Yapıları ve Azizleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Taşkın M. (2019). Paşabağı (Keşişler Vadisi), https://www.nevsehiridilara.com/pasabagi-kesislervadisi-makale,138.html (Erişim tarihi: 03.01.2021); Uğur, G. A. (2015). Sürdürülebilir Turizm, Yerel Değerler İle Turist Tatmini Arasındaki Yapısal İlişkilerin İncelenmesi: Bütünleşik Bir Yaklaşım (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.