Paris Dünya Sergisi - 1855

Etkinlik Fuar

(Paris, Fransa, 15 Mayıs -15 Kasım 1855)

Fransızların gerçekleştirdiği ilk ve dünyada uluslararası düzenlenen ikinci sergi olan 1855 Paris Dünya Sergisi, Paris’in Champs-Elysees meydanında 16 hektarlık bir alanda, 15 Mayıs -15. 11. 1855 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Otuz dört ülkenin katılıp 5,1 milyon kişinin gezdiği sergiyi, Fransa İmparatoru III. Napolyon ile İngiltere Kraliçesi Victorya birlikte açtı. Sultan Abdülmecid, Fransızlarla 1854 Kırım Savaşı’nda müttefik olunduğu için sergiye özel önem verdi. Yirmi beş bin ürünün teşhir edildiği fuarda, 34 kategoride iki bini aşkın Osmanlı ürünü sergilendi. Bu ürünler arasında Pascal Artin tarafından yapılan ve Kırım’da Osmanlı, İngiliz ve Fransız ittifakının sembolü olan bir anıt proje de vardı.

Türklerin uluslararası çapta ikinci fuar deneyimi olan Paris Sergisi’ne, 1851 Londra Fuarı’nda yaşanan olumsuzluklardan gerekli dersler çıkarılarak hazırlanıldı. Osmanlı basını sergiyle ilgili haberlere yakın ilgi gösterirken, gönderilecek ürünlerin vilayetlerden getirilmesi ve seçilmesi için özel bir komisyon oluşturuldu. Osmanlı ürünleri İstanbul, İzmir, Selanik, Trabzon, Aydın, Halep, Niş, İşkodra, Drama, Şam, Niğde, Kayseri, Bozok, Amasya ve Bursa gibi şehirlerden toplandı. Kişi ve özel şirketlerin imalatlarının yanı sıra Osmanlının gurur kaynağı olan fabrika-ı hümâyûn ürünleri fuara götürüldü.

Sergi komiseri olarak Hariciye Teşrifatçısı Kâmil tayin edildi. Sergi öncesi hazırlık aşamasından stantların düzenlenmesine kadar bütün süreçlerde yaşanan sorunlar en aza indirildi. Sergi komiserinin önceden atanması organizasyonun başarılı gitmesini ve ürünlerin kataloglarda yer almasını sağladı. Disiplinli ve ciddi yaklaşım, Paris’te sergilenen Osmanlı eserlerinin Kristal Palas’ta sergilenenlerden fazla olmasını sağladı. Sergilenen ürünler arasında yünlü, pamuklu, ipekli halılar; bükme, örme, sarma, sırma ve kılaptan işleri; ince oymacılık ve sedef işleri; pamuktan yapılma kıyafet, kenevir, keten, ipek, yün, kenar süsleri, iplik ürünleri; sarık, serpuş ürünleri; süs şeridi, kurdela, tuhafiye, kürk ve deri, ayakkabıcılık, saraçlık ürünleri; çanak, çömlek ve çini ürünleri; silahlar, nalburiye ürünleri, müzik enstrümanları, saatçilik, gümüşçülük ve kuyumculuk ürünleri; hububat ve nişastalı gıda maddeleri; yaş ve kuru meyve çeşitleri; parfümeri, şekercilik, şarap ve içki, meyve ve çekirdek, ciklet ve reçine, yağ ve tereyağı ile tabaklama ve tiner türevi maddeler; zamklar, reçineler, tıbbi bitki mahsulleri, nesci maddeler, boyacılık maddeleri, hayvani mahsuller ile çeşitli madenler ve taşlardan numuneler bulunuyordu. 1855 Sergisi’nde büyük ilgi gören fabrika-i hümâyûn ürünleri içinde ise Zeytinburnu fabrikasından yünlü ve pamuklu dokuma ürünleri; İzmit fabrikasından elbiselik kumaş, yünlü dokuma, iç çamaşır, şal ve keçe numuneleri; Hereke fabrikasından kurdele, şerit numune ve kadifesi; Feshane’den fes çeşitleri; Beykoz Deri ve Kundura fabrikasından kösele, kürk, maroken deri, kuzu, çakal ve kaplan derileri numunesi; Şişe ve Cam fabrikasından porselen ve cam eşyalarıyla; Ereğli fabrikasından tafra, saten, kadife ve ipekli dokumaları; Tophane fabrikasından silah sanayii ürünleri ile Basmahane fabrikasından fanila kumaşlar yer aldı.

Osmanlı ürünleri 12 kategoride 27 madalya ve 20 mansiyon ödülüne layık görüldü. Türkiye’nin aldığı altın madalyalar Darphane-i Âmire, ipek kozaları, Kıbrıs şambları, Hereke fabrikası ürünleri, sırma işleri, Feshane, sırmalı ve kılaptanlı şark işi elbiselere verildi. Osmanlı Devleti, müttefiki Fransız ordusuna bir jest yaparak, fuarın bitiminde sergilenen ürünler için bir satış piyangosu düzenleyerek gelirini Kırım’da Osmanlı ordusuyla birlikte savaşan Fransız askerlerine verilmesini kararlaştırdı.

Yararlanılan Kaynaklar

Işıklı, A. (2012). Türkiye Fuar Albümü. İstanbul: İFM Yayınları; Işıklı, A., Balkan, M. (2007). Türk Fuarcılık Tarihi. İstanbul: İFM Yayınları; Kadri Bey. (1279). Tarih-i Sergi-i Berveçh-i Umûmî, Mecmua-i Fünûn, 9, 386-392; Önsoy, R. (1988). Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları; Viquesnel, A. (1868). Voyage Dans la Turqui d’Europe. Paris.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Işıklı, A., Balkan, M. (2007). Türk Fuarcılık Tarihi. İstanbul: İFM Yayınları.