Aksaray-Nevşehir-Kayseri kervan yolunun önemli menzillerinden biridir. Öresin Han veya Tepesi Delik Han olarak da anılmaktadır. Bugünkü karayolunun hemen yakınında yer alan yapı, güneye doğru hafifçe alçalan meyilli bir arazi üzerine kuzey-güney yönünde inşa edilmiştir. Girişi güney cepheden sağlanmaktadır. Küçük ölçüde (yaklaşık 560 metrekare) ve avlusuz olarak yapılmış Han, olduğundan çok büyük görünen esrarlı bir mekan etkisi yaratmaktadır. Ortadaki pandantifli aydınlık kubbesinde kesişen haçvari (haç benzeri) iki yüksek tonoz, iki yandan dışa doğru alçalan ikişer tonoz, girişte ve arka duvarda birer paralel tonoz olarak, beş nefli değişik bir planı vardır. Sadece kapalı (barınak) kısımdan oluşan yapının planı Selçuklu dönemi kervansaraylarında fazla tercih edilmeyen bir biçimde haçvari olarak düzenlenmiştir.

Yapının giriş cephesi ve özellikle bu bölümün arkasında kalan kısım, üst örtüsü ile birlikte tamamen yıkılmış durumdaydı. Üst örtüden günümüze kadar ulaşabilen kısımların toprak tabakası da büyük oranda tahribata uğrayan bölümler arasındaydı. Aynı şekilde aydınlık fenerine ait kubbe kısmen tahrip olmuş, külahının olup olmadığı ise mevcut duruma göre anlaşılamamaktaydı. Bu tahribatlardan özellikle insan eliyle yapılanı ön plandadır. Ancak, tabiat şartlarından dolayı meydana gelen tahribat da azımsanmayacak boyuttadır.

Üzeri, enine ve boyuna yarım daire beşik tonozla örtülü dikdörtgen bir plana sahiptir. Yığma olarak inşa edilmiş olan yapının duvarları, moloz olup, kesme taş ile kaplıdır. Yapıda süsleme yok denecek kadar azdır. Süsleme olarak sütunlar üzerinde iki tane rozete rastlanmaktadır. Ayrıca, yer yer sıva üzerine yapılmış fresk parçaları vardır. Ayrıca girişe ait silmeli parçalar da süsleme elemanı olarak görülmektedir. Bunların dışında bazı devşirme parçalar ile az sayıdaki taşçı işaretleri de dikkati çekmektedir.

Kazı çalışmaları sırasında cümle kapısının hemen önünde bir kitabenin ortaya çıkması büyük bir sürpriz olup kitabe ile birlikte bazı tartışmalar ve tarihlendirme konusundaki belirsizlik de açıklığa kavuşmuştur. Mermer üzerine zemin oyma tekniğine sülüs hatla yazılan üç satırlık Arapça kitabenin 1188 tarihini vermesi aslında Selçuklu dönemi kervansarayları için bazı sorulara da cevap teşkil etmektedir. Bu tarihe göre Kervansaray, II. Kılıçarslan döneminde yapılmıştır. Kitabede her ne kadar bir yapının adına yer verilmemiş olsa da, eserin yakınında eski bir yerleşim yerinin olmaması ve başka bir yapıya ait kalıntı da tespit edilememesi sebebiyle söz konusu kitabenin bu yapıya ait olduğu anlaşılmaktadır.

Kitabenin 1188 tarihini vermesi aslında Selçuklu dönemi kervansarayları için en erken yapı hangisidir sorusunu da açıklığa kavuşturmaktadır. Bu tarihe göre Kervansaray, II. Kılıçarslan döneminde yapılmıştır. Bu kitabe ortaya çıkana kadar Alay Han en erken tarihli Selçuklu kervansarayı olarak gösterilmekte ve kesin bir veri olmamakla birlikte 1190’lı yıllara tarihlenerek II. Kılıçarslan’a mal edilmektedir. Ayrıca Alay Han Öresun Han’ın yaklaşık 12 kilometre uzağında bulunmaktadır. Bu verilerden yola çıkıldığında, Selçuklu döneminin en erken tarihli iki yapısının birbirine yakın konumda, Aksaray-Kayseri güzergahında yer aldığı sonucuna ulaşılabilmektedir. Alay Han klasik planlı inşa edilmişken, Öresun Han sadece kapalı kısımdan oluşan ve fazla tercih edilmeyen haçvari plan düzenlemesi ile dikkati çekmektedir.

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlatılarak Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na sunuldu ve 2008 yılında yapının restorasyonu gerçekleştirilmiştir. Onarımlar sonucu, bütünüyle yenilenerek orijinal plan ve yapı özelliğini kaybeder. Günümüzde turizm tesisi olarak kullanılmaktadır.