Mut Köprübaşı Köyü Etnografya Koleksiyonu
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Koleksiyon
(Köprübaşı Köyü, Mut – Mersin, 1987 - )
-
2025
Köprübaşı Etnografya Koleksiyonu, Mersin’in Mut ilçesine bağlı Köprübaşı Köyü’nde bulunan ve bölgenin geleneksel yaşam kültürünü yansıtan yerel bir etnografya koleksiyonudur. Koleksiyon, köy sakini Hüseyin Cılız’ın 1987 yılında çevre köylerden çeşitli kültürel malzemeleri toplamaya başlamasıyla oluşmuştur. Cılız, ilk yıllarda topladığı eserleri evinin büfesinde, daha sonra evindeki bir odada biriktirmiş; koleksiyonun büyümesi üzerine 2010 yılında köy halkının rızasıyla Köprübaşı Köyü Cem Evi’nin üst katındaki odalardan birinde eserleri sergilemeye başlamıştır. Zamanla eser sayısının artması nedeniyle sergileme alanı genişletilmiş ve Cem Evi’nin üst katındaki oda dışı bölümler de koleksiyona tahsis edilmiştir. Cılız, bu girişimiyle geçmişte kullanılan araç, gereç ve yaşam pratiklerine dair bilgilerin yeni nesillere aktarılmasını amaçladığını, ayrıca akademik araştırmalar için gelen ziyaretçileri her zaman kabul ettiğini ifade etmektedir. Cılız, teknolojik dönüşümlere atıfta bulunarak “İlkel çağı yaşadık, mekanik çağı yaşadık, elektronik çağı yaşadık, şimdi dijital çağı yaşıyoruz. Kendi yaşadığımız dönemlerde kullandığımız ekipmanlar ile yaşam hakkında bilgileri yeni nesile aktarmak istedim.” sözleriyle koleksiyonun oluşturulma gerekçesini açıklamıştır.
Koleksiyon; bölgenin geleneksel tarım, hayvancılık, zanaat, ev yaşamı ve kişisel kullanım kültürünü yansıtan geniş bir malzeme çeşitliliğine sahiptir. Tarımsal üretime ilişkin eserler arasında karasaban, boyunduruk, düven, ekin biçme orağı, ellik, taş el değirmeni, söğüt dalından örülmüş balık sepetleri ve muhtelif boylardaki ahşap buğday ölçme kapları bulunmaktadır. Ağaç kesimi ve ahşap işçiliğini temsil eden kolastar, tahta bıçkısı, budama malzemeleri ve çeşitli el testereleri koleksiyonda önemli bir yer tutmaktadır. Geleneksel mutfak kültürünü yansıtan pişmiş topraktan yapılmış çeşitli boylarda küpler, pişmiş toprak saklama kapları, havan ve tokmak, senit, oklava ve ahşap mutfak gereçleri de koleksiyonun dikkat çekici unsurları arasındadır. Ulaşım kültürüne ilişkin olarak köy yaşamında uzun yıllar kullanılmış orijinal bir ahşap kağnı sergilenmektedir. Ev yaşamı ve el işçiliği ürünleri arasında el oyması ahşap sandıklar, ahşap el terazisi, ahşap el oymalı keklik kafesi ve geleneksel çocuk oyuncakları bulunmaktadır. Tütün ve ateş yakma kültürünü yansıtan tütün kesesi, tabaka, çakmak taşı ve kavı da koleksiyonda yer almaktadır. Ayrıca farklı dönemlere ait muhtelif tarihi paralar ile el işlemeli para kesesi de sergilenmekte; Âşık Veysel’in “Güzelliğin on para etmez” dizelerinde geçen para birimiyle ilişkilendirilen bir madeni para örneği Hüseyin Cılız tarafından ziyaretçilere gösterilmektedir. Koleksiyonun özgün parçalarından biri de ahşap işçiliği örneği olarak bir köy evinde uzun yıllar kullanım görmüş orijinal kağnıdır.
Köprübaşı Etnografya Koleksiyonu, tarımdan el sanatlarına, gündelik yaşam pratiklerinden kişisel eşya kültürüne kadar uzanan geniş bir yelpazede eser barındırarak Mut ve çevre köylerinin sosyo-kültürel geçmişini belgeleyen önemli bir yerel kültür mirası niteliği taşımaktadır. Koleksiyon hem akademik incelemeler hem de kırsal kültür ve turizm bağlamında bölgenin geleneksel yaşam biçiminin anlaşılmasına katkı sunan özgün bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.
