Mersin’in Mut ilçesine bağlı Geçimli (Malya) Köyü Alahan Mahallesi’nde, Silifke’yi Karaman’a bağlayan modern D715 karayolunun 300 metre yukarısında, bir dağın zirvesine yakın konumlanıyor. V. yüzyılın sonlarına tarihlenen Alahan Manastırı, Toros Dağları’nın Yukarı Göksu Vadisi’ne bakan eşsiz konumuyla Antik Kilikya’nın Bizans eyaleti Isauria’daki en ünlü erken Hristiyan Manastırı’dır. Alahan Manastırı 2000 yılından itibaren UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer almıştır.

Hristiyanlık hac yolu üzerinde bulunan manastır kompleksinin inşasının I. Leo (457-474) döneminde başlatıldığı ve Isauriyen soyunun halefi Zeno (474-491) döneminde genişletildiği kabul edilmektedir.

Hristiyanlık öncülerinden St. Paul ve Barnabas’a ithafen yaptırıldığı düşünülen Alahan Manastırı’nın, eski ismi olarak öne sürülen diğer isim Apadnas’tır. Alahan Manastırı’nı oluşturan yapılar; doğu-batı yönde düzenlenen sütunlu tören yolunun kuzey tarafında kiliseler, vaftizhane, kayalara oyulan keşiş hücreleri, mezar yapıları ile birlikte büyük oranda sağlam şekilde günümüze kadar gelmiştir.

Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Müdürü Michael Gough burada 1955-1972 yılları arasında bir dizi kazı çalışması yürütmüş, fakat kendisi kazıları ve final raporunu bitiremeden önce vefat etmiştir. Gough’ın zamansız ölümüyle Alahan Manastırı münferit binalarının mimari bulguları üzerine yapılan çalışmalar yarım kalmıştır.

Kayalık bir teras üzerinde dağ yamacı boyunca uzanan manastır kompleksi yaklaşık 30.00x200.00 metre ölçülerinde bir alanı kaplamaktadır. Kubbeli bazilikal planlı kilise binaları içte iki sütun dizisi ile üç nefe ayrılmaktadır. Kiliselerin portallerinde, friz ve korniş bloklarında, sütun başlıkları ve kemerlerde üstün bir taş işçiliği ve tezyinatı görülmektedir. Arşitrav ve sövelerde kanatlı melek figürleri, çeşitli büyüklüklerde balıklar, kuşlar, deniz kabukları, asma yaprakları, üzüm salkımları, akantus, kıvrık dallar gibi stilize bitkisel motifler, boncuk dizilerinden oluşan bordürler zengin bezemelerle tasvir edilmektedir.

İlk dönemlerde hac yolculuğunu yapan kişilere yönelik iki kilise arasında inşa edilen vaftiz binası (baptisterium) birer apsisi olan iki nefli düzeniyle Erken Hıristiyan ve Bizans mimarisi içinde özel bir yere sahiptir. Batı kiliseden doğu kiliseye kadar uzanan dinsel törenlerin yapıldığı yolun güneye bakan tarafı sütunlu bir galeri şeklindedir. Keşiş hücreleri manastıra girişte, kuzeyde kaya kitlesi içine oyuludur. Çoğunluğu kayalara oyularak yapılan mezarlık alanı uzun bir süredir etkili olan doğal erozyondan zarar görmüştür. 1960’larda yapılan Karaman-Mut yoluyla kısmen parçalanmıştır.

Erken Hristiyan sanatında ve Bizans mimarlık tarihinde önemli bir yere sahip Alahan Manastırı’nda 2010-2014 yılları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca bakım ve onarım çalışmaları yapılmıştır.