-
2020
Laal Paşa asıl adı Musa olan bir köledir. Karamanoğlu Beyliği döneminde şehzade eğitmenliği de yapmıştır. Devlet işlerinde başarılı bir biçimde görevlerini icra eden köle Musa, Alaeddin Bey’in emriyle iyi bir eğitim gördükten sonra azat edildi, sonradan Niğde Kalesi dizdarı olarak görevlendirilmiştir. Mut’ta bulunduğu sırada kasabanın içine cami, medrese, hamam yaptırarak bunların mevcudiyeti için vakıf gelirleri tahsis etmiştir. Mut ve Sinanlı kadısı Molla Süleyman’ın cami hatibinin değiştirilmesi hususunda merkeze gönderdiği Şubat 1798 tarihli bir yazıda “Mut kazasında merhum ve mağfur La’l Paşa hazretlerinin bina eylediği Cami-i Şerif” ifadesi, 1815 tarihli başka bir belgede de “Mut kazasında vâki eshâb-ı hayrattan merhum cennetmekân firdevs-i esyân La’l Paşa hazretlerinin bina eyledikleri medrese” ibaresi geçmektedir. Bu ibarelerden cami ve medresenin La’l Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Laal Paşa’nın her kölede olduğu gibi doğum tarihi ve Karamanoğulları’na nasıl intisap ettiği belli olmadığı gibi ölüm tarihi ve mezarı da belli değildir.
Laal Paşa Camii dikdörtgen bir temel üzerine oturtulmuştur. Caminin revakı yapılırken batıdaki revak kemeri üzerine çok zarif bir ezan kulesi yapılmış, ancak 1915 yılında revakla beraber yıkılmıştır. Caminin doğu-batı, güney cephelerinde Karamanoğlu mimari tipine uygun iki sıra üzerine dörder penceresi vardır. Üstteki pencereler ufak, alttaki pencere geniştir. Kuzey cephesinde ise ortada cami kapısı, yanlarda kapıdan daha büyük ve yüksek sağlı sollu ikişer pencere vardır. Bu kapı ve pencereler Osmanlı mimari tipindedir. Doğu cephesindeki ufak kapı doğu köşeye daha yakındır. Bu kapıdan tahta bir merdivenle kadınlar mahviline ulaşılmaktadır. Kuzeyde ayrıca dört sütunun taşıdığı yuvarlak kemerli revaklı son cemaat yeri bulunmaktadır. İç kısımda ana kubbeyi dört paye taşımaktadır. Dört kemerden başka niş oluşturan bir dört kemer daha vardır. Caminin mermer minberi orijinaldir ve mukarnas işçiliktir. Mihrap nişi sonradan boyanmıştır. Sekizgen kubbe kasnak üzerine oturan orta kubbeli olan cami düzgün kesme taşlarla inşa edilmiştir. Caminin çevresinde bir hamamın olduğu ve avlusunda topraktan örtülü bir damı olan taş yapılı bir medresenin bulunduğu biliniyor, ancak bu yapılar günümüze kadar ulaşamamıştır.
Caminin kubbesi dıştan 18x21 metre, içten 11.45x18.70 metre ölçüsündedir. Bina kubbesi kuzeyde beş kubbeli son cemaat yeridir, yekpare silindirik ve yeşil somaki sütunlar badanalanmıştır. Cami, 1752 yılında İçel Valisi Çelik Mehmet Paşa’nın divan kâtibi Hacı Mustafa tarafından onarılmıştır. Onarım kitabesi zamanında minbere konulsa da günümüze kadar ulaşamamıştır. İkinci onarım 1820 yılında Mehmet İbni Emrullah tarafından yapılmıştır. 1923’te caminin revak ve minaresinin yapımına başlanmıştır. Bu inşaya ait 1923 tarihli kitabe revağın sağında yer almaktadır. 1936’da minarenin yapımı tamamlandı. Kitabeye göre iki kez onarım gören caminin bahçesinde iki adet kümbet, kümbetlerin birinde üç, diğerinde dört mezar vardır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ne göre Laal Paşa’nın kabri bu kümbetlerden birindedir. Cami günümüzde restorasyon çalışmalarıyla gündeme gelmiştir. Bu çalışmalar 5. 05. 2017’de başladı, 05. 04. 2019’da bitmesi planlansa da tamamlanamamıştır.
Referanslar
Karaman Habercisi. (2019). Laal Paşa Camisi Restorasyonu 2 Yıldır Bitmedi, www.karamanhabercisi.com/laal-pasa-camisi-restorasyonu-2-yildir-bitmedi-10297h.htm, (Erişim tarihi: 05.12.2019); Mut Belediyesi (2019). Laal Paşa Camii, http://mut.bel.tr//laal-pasa-cami/, (Erişim tarihi: 05.12.2019); Türkiye Kültür Portalı. (2019). Laal Paşa Camii, http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mersin/gezilecekyer/laal-pasa-camii, (Erişim tarihi: 05.12.2019); Vikipedi. (2019). Laal Paşa Camii, http://tr.wikipedia.org/wiki/Laal Pa % C%%9Fa Camii, (Erişim tarihi: 05.12.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Atlay, N. (1976). Mut Tarihi. Karaman: Mut Belediyesi Yayını.