Aloda Kilisesi (Alaoda Mağara–Kilisesi)
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Kilise Mağara Doğal Sit Alanı
(Aloda, Mut–Mersin; 4.–6. yüzyıllar)
-
2025
Mersin ilinin Mut ilçesi sınırlarındaki derin vadiler arasında yer alan Aloda Kilisesi (Alaoda), doğal bir mağaranın oyularak düzenlenmesiyle oluşturulmuş erken Hristiyanlık dönemi kaya-kilisesidir. Yapının adının kökeni bölgedeki kaya yüzeylerinin kızılımsı görünümüne dayanır; kaya dokusundaki bu kızıl ton sebebiyle halk arasında yapı “Al Oda” yani “kırmızı oda” olarak anılmış, zamanla bu ad birleşerek “Aloda / Alaoda” biçimini almıştır. Mut–Karaman karayolu üzerinden ulaşılan kilise, sarp bir yamaç üzerinde konumlanmış olup Alahan Manastırı ile aynı topografik bütünlük içinde değerlendirilir. Kuzeydoğudaki sade girişten yarım yuvarlak etkili ana mekâna geçilir; doğu ucunda oyulmuş bir apsis, batı yönünde pencereli ve nişli bir yan oda ile kuzey duvarda khamasorion türü bir lahit bulunur. Doğal mağara formu korunmuş olup ana mekânın tavanı beşik tonoz görünümündedir. Duvarlarda haç kompozisyonları, bitkisel ve geometrik süslemeler, boğa ve güvercin figürleri gibi fresk kalıntıları yer alır; kırmızı, sarı, turuncu, siyah ve mavi renklerin kullanıldığı bu resimler bölgedeki erken Hristiyan sanatının karakteristik örneklerindendir. Zemin mozaikleri büyük ölçüde tahrip olmakla birlikte geçmiş kayıtlar, yan yana iki büyük daire, madalyon biçimli yuvarlaklar ve haç ile nar motiflerinin varlığına işaret eder. Mimari düzen, kaya oyma hücrelerle çevrili konum ve ikonografik izler yapının VIII.–X. yüzyıllar arasında biçimlendiğini, çevredeki daha küçük oyma mekânların ise erken dönem inziva ve keşişlik etkinlikleriyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Günümüzde önemli ölçüde tahrip olmuş olmakla birlikte Aloda Kilisesi, hem erken Hristiyan mimarisinin bölgesel bir örneği hem de Mut–Alahan hattındaki manastırlaşma sürecinin anlaşılması açısından değer taşıyan özgün bir kültürel mirastır.
Referanslar
Gough, M. ve Bakker, G. (1985). Alahan: An Early Christian Monastery in Southern Turkey. Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies; Köroğlu, G. (1995). Aloda Manastırı, İçel Sanat Kulübü Bülteni, 42, Mersin; Köroğlu, G. (2015). “Alahan Manastırı (Kocakalesi)”. İçinde M. Özyıldırım (Editör), İnanca Yolculuk Mersin. Mersin Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü; Kültür ve Turizm Bakanlığı. (Erişim: 2024). Al-Oda (Ala-Oda) Kaya Kilisesi, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mersin/gezilecekyer/al-oda (Erişim tarihi: 13.11.202; Mut Belediyesi. (Erişim: 2024). Alaoda Kilisesi, https://mut.bel.tr/tarihi-merkez/11 (Erişim tarihi: 13.11.2025); Yeğin, Y. ve Özyıldırım, M. (2025). Alahan Manastırı Mağara–Kilisesi, Seleucia, XV: 397–409; Yumuktepe Araştırma Platformu. (Erişim: 2024). Al Oda (Ala Oda) Kaya Kilisesi., https://www.yumuktepe.com/al-oda-ala-oda-kaya-kilisesi-dr-gulgun-koroglu/ (Erişim tarihi: 13.11.2025).
