Medikal Dijital Pazarlama
KAVRAM Üretim Yönetimi ve Pazarlama
Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2025
Dünyada gelişen teknoloji ile birlikte pazarlama da evirilmiş, ayak uydurup hedef kitleye erişmek için dijitalleşmiştir. Dijital pazarlama kavramının ortaya çıkışı ve ilk reklam afişlerinin tasarlanması 1990-1995 yılları arasındadır. Sosyal medya ve yeni platformlar ile birlikte tasarım ve yeni dijital pazarlama araçları ortaya çıkmıştır. Bunlara örnek vermek gerekirse, arama motoru pazarlama araçları (SEO ve SEM), sosyal medya pazarlaması, içerik pazarlama, e-posta pazarlaması, CRM otomasyonları vb. araçlar geliştirilmiştir. Aynı zamanda pazarlamada dijitalleşme ile birlikte, insanlar bir ürün ya da hizmet alımından önce ağızdan ağıza bilgi paylaşımının yanı sıra sosyal medya ve dijital platformlar aracılığıyla etkileşime geçebilir. İşletmeler açısından bakıldığında sürecin yönetimi daha kolaydır.
Medikal tedavilerinin ve sağlık hizmetlerin pazarlanmasında da dijitalleşme özellikle 2000’li yıllarda başlamış, 2005 sonrasında giderek yaygınlaşmıştır. Dijital pazarlamanın sağlık hizmetlerinde kullanımı hasta ile sağlık hizmeti veren işletmeler arasında doğrudan bağlantının kurulmasında önemli bir iletişim kanalı oluşturmaktadır. Sağlık hizmeti veren işletmeler dijital pazarlama stratejileri ile hastalara hem markasını tanıtmakta, potansiyel hastaları çekmekte ve topluma faydalı içerikler paylaşarak kurumsal imajını güçlendirmektedir. Reklam, hasta edinimi, elde tutma, memnuniyet ve sadakat geliştirme açısından önemlidir. 2022 yılında medikal turistlere yapılan bir araştırma, dijital pazarlama güveni ve medikal turist sadakati ilişkiyi istatistiksel olarak incelemiş ve pozitif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.
Sağlık hizmeti veren işletmeler sosyal medya, e-posta gibi dijital pazarlama araçları ile hastalar ile arasında coğrafi engelleri ortadan düşük maliyetler ile kaldırarak hizmetlerini erişilebilir hale getirir. Bu açıdan doğru dijital pazarlama stratejilerinin geliştirilmesi, reklam maliyeti gerektirmemesi nedeniyle organik reklam kapsamında görülmektedir.
Sosyal medya reklamları, arama motoru reklamları ya da organik reklam olarak geçen SEO ve SEM çalışmaları, içerik pazarlaması stratejileri ile maliyeti oldukça düşük araçlar aracılığıyla tüm dünyadaki hastalara erişmek ve sağlık hizmeti markasını bilinir kılmak, potansiyel hastalara ulaşmak mümkündür.
Pazarlama bir süreç olarak ele alındığında, medikal tedavi hizmetlerinin pazarlanması sonrasında, hasta takibi, follow-up sürecinde de hasta ile doktor arasındaki iletişimi oldukça kolaylaştıran dijital platformlar kullanılmaktadır. Hasta, operasyon sonrası sürecinde dijital platform üzerinden tüm medikal geçmişi, medikal raporu, epikriz ve radyolojik görüntülemelerini hasta kartından okuyabilmekte, reçete yazabilmektedir. CRM otomasyonları ve WebView benzeri platformlar ile doktor hasta arasındaki iletişim oldukça kolaydır.
Sağlık hizmeti veren kurumların müşteri sadakati ve memnuniyeti oluşturmasının yanı sıra marka bilinirliğinin artması, markaya ya da kurumdaki sağlık çalışanına olan güvenin artmasında da dijital pazarlama araçları etkin rol oynamaktadır. Günümüzde neredeyse her doktor sosyal medya aracılığıyla vakalarını ve deneyimlerini, memnun hastalarını paylaşmaktadır. Bu açıdan da dijital pazarlama, hastanın doğru tedavi ve doktora erişiminde, daha iyi sağlık hizmeti alımına karar verme sürecinde oldukça önemlidir.
Referanslar
Mangold, W. G. ve Faulds, D. J. (2009). Social media: The new hybrid element of the promotion mix. Business Horizons, 52(4): 357–365. doi:10.1016/j.bushor.2009.03.002; Prasetyo, A. A. R. ve Sulistiadi, W. (2019, February). Effect of digital marketing in hospitals: a systematic review. In The International Conference on Public Health Proceeding, 4 (1): 509-509); Prabusankar, R. ve Premkumar, H. (2024). Digital marketing strategies in healthcare and medical device industry. In 5th International Conference on New Age Marketing (ss. 1-20). PSGR Krishnammal College for Women. ISBN: 978-93-83302-66-6; Ventola CL. Social media and health care professionals: benefits, risks, and best practices, 39(7): 491-520.
-
2025
Kavramın orijinalinin İngilizce'de "Medical Digital Marketing" veya "Digital Marketing in Health Tourism" olarak ifade edildiği görülmektedir. Etimolojik köken olarak ayrı ayrı incelendiğinde "dijital pazarlama" kavramı, elektronik cihazlar ve internet aracılığıyla yürütülen tüm pazarlama faaliyetlerini ifade eder. "Medikal" kısmı ise sağlık hizmetleriyle ilgili alanı vurgulamaktadır.
Dijital dönüşüm süreciyle birlikte pazarlama yaklaşımları kökten değişmiş, bu süreç sağlık sektöründe de etkisini göstermiştir. Tüketici açısından dijital platformlar hem satın alma öncesi ürünün araştırılması sürecinde, hem satın alma sürecinde hem de satın alma sonrası ürünün değerlendirilmesi sürecinde kullanılmaktadır. Diğer yandan işletme açısından bakıldığında dijital pazarlama küresel pazara ulaşmada daha az maliyetle daha çok tüketiciye ulaşabilme açısından fırsat yaratmıştır. Teknolojiyi kullanan tüketici sayısının artmasıyla birlikte işletmeler dijital pazarlama süreçlerine önem vermeyi artırmıştır. Dijital pazarlama, sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyetini ve sadakatini artırma, hizmet alanını genişletme, etkin karar sistemleri oluşturma ve kaynakları verimli kullanma gibi hedeflere ulaşmada önemli bir rol oynamaktadır.
Medikal dijital pazarlama, sağlık turizminde dijital dönüşümün etkisiyle evrilen pazarlama stratejilerinin uygulanışını detaylandırır. Sağlık sektöründe dijital pazarlama, web siteleri, mobil uygulamalar, bloglar, sosyal medya ve online reklamlar gibi dijital kanallar aracılığıyla tüketicilere ulaşmayı hedefler. İşletmeler, dijital pazarlamayı arama motoru optimizasyonu (SEO), içerik pazarlaması, fenomen pazarlaması, e-ticaret pazarlaması ve sosyal medya pazarlaması gibi çeşitli faaliyetlerle bir rekabet üstünlüğü sağlamak için kullanır. Facebook, YouTube, Instagram ve Twitter gibi sosyal medya ortamları, farklı yaş ve yaşam tarzı gruplarını hedefleyen reklam kampanyaları için kullanılmaktadır. Tüketicilerin sağlıkla ilgili çevrimiçi bilgi arama oranları yüksektir ve sağlık odaklı sosyal medya hesaplarının kullanımı önemli ölçüde artmıştır. Hastaneler, web sayfalarını erişim, online görüşme, bilgilendirme ve tanıtım amacıyla kullanmaktadır. Dijital pazarlama, sağlık hizmetlerinde hasta-hekim arasındaki bilgi asimetrisini azaltmakta ve çevrimiçi konsültasyon, uzaktan izleme ve elektronik hasta kayıtları gibi hizmetleri mümkün kılmaktadır.
Tüketiciler, güvenilir ve kanıtlarla desteklenmiş sağlık bilgisine erişmek için dijital kanalları tercih etmektedir. Özellikle Z kuşağı gibi genç tüketiciler, teknolojiyi hızlı kavramakta ve bilgiye erişim için video paylaşım sitelerini kullanmaktadır. Engelli turistler için erişilebilir turizm hizmetleri hakkında doğru ve detaylı bilgi sunumu, dijital pazarlamanın önemli bir yönüdür. Hastane web sitelerinin mobil uyumlu olması, etkileşimi artırarak daha fazla insan kazanımı sağlayabilmektedir.
İşletmeler, dijital pazarlamayı daha düşük maliyetlerle daha geniş kitlelere ulaşmak ve ürünlerini tanıtmak için kullanır. Dijital platformlar, ürün ve hizmetlerin kolayca karşılaştırılmasını sağlayarak tüketicilerin satın alma kararlarını etkiler. Termal turizm tesisleri gibi sağlık turizmi işletmeleri, kaplıca tesisinin, şifalı suların özellikleri ve bölgedeki turistik kaynaklar hakkında bilgi sunan web siteleri aracılığıyla dijital pazarlama yapmaktadır. Rekabet avantajı elde etmek için kaliteli hizmet sunumu ve tüketici beklentilerini karşılama çabası, dijital pazarlamanın odak noktasıdır. Dijital pazarlama stratejileri, pazarlanan mal ve hizmetlerin özelliklerine bağlı olarak etkililik göstermektedir.
Sağlık sektöründe pazarlama stratejileri, mevzuat ve reklam yasakları gibi kısıtlamalar nedeniyle diğer sektörlere göre geride kalabilmektedir. Ancak, dijital pazarlama, bu kısıtlamaları aşarak hedef kitleye ulaşmayı ve doğru yönlendirmeyi amaçlayan yöntem ve teknikleri içermektedir. Sağlık hizmetleri pazarlamasının zorluğu, hizmetin kişiye özel ve hayati öneme sahip olmasından kaynaklanır. Tüketicilerin sağlık hizmetleri satın alımı, doğası gereği bir güven satın alımıdır. Bu nedenle, dijital pazarlamada, güvenilirlik ve bilginin doğruluğu kritik öneme sahiptir.
Tartışmalar, dijitalleşmenin temeli olan ikili sayı sistemindeki (0 ve 1) varoluş mücadelesine (yok olmamak için bir olmak) paralel olarak, pazarlama yöneticilerinin yapay zekâ teknolojilerindeki gelişmeleri yakından takip etmesi ve pazarlama süreçlerine adapte etmesi gerektiğini vurgular. Teknoloji, sağlık hizmetlerinin sunumunu kökten değiştirmektedir (örneğin, tele-tıp, giyilebilir cihazlar/dijital sensörler/biyotelemetri, uzaktan hasta izleme, akıllı tekstiller vb.). Bu büyük değişimler, sağlık hizmetlerine olan talebi ve arzı dönüştürürken aynı zamanda hasta hareketliliğini (hem sanal hem de fiziksel) artırıyor ve böylece hükümetler, bölgeler ve işletmeler için sağlıklı yaşam, tıp ve "tıbbi sağlık" turizmi alanlarında yeni teklifler ve ortaklıklar geliştirmek için birçok yeni fırsat yaratmaktadır. Bu alanlar arasında ameliyat öncesi/sonrası bakım, sanal rehabilitasyon, tele-sağlık tabanlı konsültasyonlar ve takip, dijital/giyilebilir tabanlı izleme ve koruyucu hizmetler ve çok daha fazlası yer almaktadır.
Teknoloji, turistlerin deneyimlerini ve turizm sağlayıcılarının verimliliğini iyileştirme konusunda büyük bir potansiyele sahip olsa da, dezavantajları da vardır. Verimlilik veya hizmet sunumu için en son teknolojileri hızla benimseyen sağlıklı yaşam sağlayıcıları ve konaklama/turizm işletmeleri, bazen müşterilerinin deneyimlerinin insani yönünü unutabilir. Bu tür zorluklar, turizm ve konaklama sektörü "endüstri 4.0" teknolojilerini (örneğin metaverse, artırılmış/sanal gerçeklik, yapay zekâ, Nesnelerin İnterneti, blok zinciri vb.) kademeli olarak entegre ettikçe daha da artacaktır. Yani işletmelerin teknolojiye odaklanırken "müşteriyi" gözden kaçırmaması önemlidir.
Referanslar
Cristobal-Fransi, E., Daries, N., del Río-Rama, M.C. and Fuentes-Tierno, M. G. (2023). The challenge of digital marketing in health tourism: The case of Spanish health resorts, Quality & Quantity, 369-389. https://doi.org/10.1007/s11135-023-01744-2; Dalkılıç, S., ve Dalgic, P. N. (2025). Digital Marketing Strategies in Medical Tourism. In Digital Marketing Strategies in Medical Tourism. IGI Global Scientific Publishing. s.79, https://doi.org/10.4018/979-8-3693-7888-5.ch003; Kılıçarslan, M. (2019). Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Dijital Pazarlanması, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17): 1145-1149; Tor-Kadıoğlu, C. (Ed.). (2021). Dijital Pazarlamada Güncel Araştırmalar, Artikel Akademi; Global Wellness Institute (GWI), Wellness Policy Toolkit: Wellness in Tourism, March 2024 (Erişim tarihi: 12 07. 2025).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Dalkılıç, S. ve Dalgic, P. N. (2025). Digital Marketing Strategies in Medical Tourism. In Digital Marketing Strategies in Medical Tourism. IGI Global Scientific Publishing, https://doi.org/10.4018/979-8-3693-7888-5.ch003