Kurşunlu Medresesi (Feyziye Medresesi)
Doğal ve Kültürel Miras Medrese
Yakutiye, Erzurum, 1700.
-
2024
Kurşunlu Medrese (Fevziye Medresesi), Erzurum'un Yakutiye ilçesindeki Kurşunlu Camii’nin yanında yer almaktadır. Medresenin kendine ait bir kitabesi olmamasına rağmen cami ile birlikte 1700 yılında Şeyhülislam Feyzullah Efendi tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Medrese yanındaki cami ile birlikte bir külliye olarak planlanmıştır.
Kurşunlu Medrese, diğer adıyla Fevziye Medresesi aynı isimli caminin doğu kanadını “U” şeklinde sarmaktadır. Medresenin bahçe kısmına geçildiğinde sağ tarafta abdesthane ve tuvaletler, sol tarafta medrese odaları yer almaktadır. “U” biçiminde planlanan medresenin doğu kolunda sekiz tane hücresi vardır. Medreselerde hücre odaları genellikle kendisinden izin ya da onay alınan kıdemli öğrencilere verilmekteydi. Kurşunlu Medresede de bulunan bu odalar bir kapı ve iki adet pencere aracılığıyla avluya bağlanmaktadır. Hücrelerin kapıları ve altlarda bulunan pencereler dikdörtgen şeklinde ve taş kemerli olarak planlanmıştır. Medresenin “U” şeklinin kuzey kolunda iki tane hücre odası bulunmaktadır. Köşede bulunan hücrenin içerisindeki bir kapı ile yanındaki hücreye geçilebilmektedir. Girişte bulunan hücrenin merdivene bakan bölümünde iki adet mazgal pencereye yer verilmiştir. Medresede toplam on üç adet hücre vardır. Güney kısmında bulunan odalar çarpık bir düzende oluşturulmuş ve bu odaların üzeri tonoz ile kapatılmıştır. Her bir odanın içerisinde birer ocak ve yuvarlak kemerli ikişer de niş bulunmaktadır. Ocaklar; kıvrımlı kemer formları, geometrik ve bitkisel süslemeleri ile dikkat çeken kısımlardandır. Odalardaki bacalar dışarıdan kare gövdeli ve piramidal külah örtülü olarak görünmektedir.
Medresenin yapımında tuğla, düzgün taş, kesme taş ve moloz taş gibi değişik yapı elemanları kullanılmıştır. Üst kısımlarda bulunan beşik tonozlar tuğla kullanılarak yapılmıştır. Medrese hücrelerinin avlu cephesine bakan bölümlerinin inşasında düzgün kesme taş ve arka kısmındaki görünmeyen alanlarda moloz taş kullanılmıştır.
Kısmen tahrip olan ve güney cephesindeki bazı hücreleri ortadan kalkan medrese 2005 ve 2006 yıllarında onarımdan geçirilmiştir. Bu çalışmalar kapsamında pencerelerin parmaklıklarında meydana gelen bozulmalar onarımdan geçirilmiştir. Ayrıca hücre kapıları yenilenmiş ve medresenin üst örtüsü kaldırılarak kurşun malzemeyle kapatılmıştır. Kurşunlu Medrese adı da buradan gelmektedir. Günümüzde medrese oldukça temiz ve bakımlı bir haldedir. Ayrıca medrese hala Osmanlıca, hadis, musiki, Arapça, İslam sanatları ve Kuran-ı Kerim gibi alanlarda eğitimlerin verildiği bir yer olarak kullanılmaktadır.
Referanslar
Gündoğdu, H., Bayhan, A.A. ve Arslan, M. (2010). Sanat Tarihi Açısından Erzurum. Erzurum: Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayınları; Karpuz, G. ve Köşklü, Z. (2014). Erzurum Kurşunlu (Feyzullah Efendi) Medresesi, İçinde; Ömer Kara (Editör). Erzurumlu Şeyhulislam Seyyid Efendi Sempozyumu, 31 Ekim-2 Kasım 2014, (ss. 229- 238), Erzurum; Solmaz, G. (2002). Erzurum Şehrindeki Tarihi Eserler. Erzurum: Hakikat Ofset Tesisleri.