Kovada Gölü Milli Parkı

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

(Isparta, 1970 - )

Isparta ilinin Eğirdir-Sütçüler ilçelerinin sınırları içerisinde bulunan Kovada Gölü Milli Parkı, 1970 yılında ilan edildi. Yüzölçümü 6.534 hektar olan milli park, 1992 yılında Birinci Derece Doğal Sit Alanı oldu. Milli parkın en önemli kaynak değeri Kovada Gölü olup, parkın diğer değerleri gölün çevresindeki doğal orman varlığı ile barındırdığı flora ve fauna zenginliğidir. Milli parkta; 810 ha sulak alan, 4.722 hektar orman alanı, 1001 hektar tarım arazisi bulunmaktadır.

Kovada Gölü Milli Parkı ve yakın çevresinin jeolojik oluşumları ve yaşları; Mesozoyik yaşlı (ofiyolitler ve kireçtaşları), Tersiyer yaşlı (kumtaşı, kiltaşı ve marnlı birimler), Kuvaterner yaşlı (yamaç molasları, etek döküntüleri ve güncel alüvyonlar) şeklidedir. Gölü çevreleyen kireçtaşı alanlarında uygun iklim ve bitki örtüsünün etkisiyle, lapyalar, dolin ve uvalalar oluşmuştur. Karstik çöküntünün en derin kısmına yerleşen Kovada Gölü’nün oluşumu, Batı Toroslarda bulunan başka göllere benzer olup tektonik hareketler sonucu oluşmuş karstik bir polyedir. Kovada Gölü bugünkü şekline, aradaki vadinin alüvyonlarla dolması sonucunda ulaşmıştır.

Kovada oluğunun doğusunda Dulup ve Kocadağ, batısında ise Bozburundağı ve Asacak Dağı bulunmaktadır. Bu dağlarda bulunan mevsimsel dereler birçok yerde derince yarıklar oluşturmuştur.

Kovada Gölü; rakımı 906 metre, yüzey alanı dokuz kilometrekare, çevresi yaklaşık 19 kilometre, derinliği beş-yedi metre olan sığ tatlı su gölüdür. Göl çevresi karstik özellikte olduğundan göl çevresinde bulunan dereler ancak yağışlı mevsimlerde aktif olmaktadır. Göl, göl kıyısında bulunan karstik kaynaklardan ve Kovada Kanalı beslenmektedir. Geçmişte Eğirdir gölünün fazla suları Kovada Çayı ile Kovada Gölü’ne ulaşıyordu. Ancak bu Çay, 1950-1951 yıllarında DSİ tarafından yapay bir kanala dönüştürüldü. Daha sonra 1968 yılında Eğirdir Gölü’nün Kovada Kanalı girişine bir regülatör konuldu ve Eğirdir Gölü’nden Kovada Gölü’ne akan su miktarı düzenlendi. Bu düzenlemeler sonucunda Göl’ün su seviyesi azaldı ve sığlaşan kıyılarda bataklıklar oluştu. Su dengesinin değişmesiyle göl çevresindeki bitki örtüsü de etkilendi ve ağaçlarda kurumalar oldu. Bu kanal günümüzde çok az su ile birlikte çevresinde bulunan tesislerin atıklarını Kovada gölüne boşaltmaktadır. Göldeki fazla sular Kurudere Gideğeni ile akıtılmaktadır. Göl, en çok düdenlerden su kaybetmektedir. Batan sular Haymana Köyü yakınlarında yüzeye çıkmaktadır. Gölün seviyesi, kış mevsiminde yükselir, yaz mevsiminde düşmektedir. Bu iki mevsim arasındaki göldeki seviye farkı bir metreyi bulmaktadır. Göl çevresinde bulunan çok sayıda düden ilginç manzaralar oluşturmaktadır.

Akdeniz Fitocoğrafik bölgesinde yer alan Milli park, bitki çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Parkta; göl çevresindeki alanlarda otsu türler ve çınar ağaçları, yamaçlarda ve etek kesimlerde maki alanları, daha yükseklerde, dağlık alanlarda ve iç kesimlerde ibreli orman vejetasyonu hâkimdir. Milli parkın orman oluşturan türleri kızılçam, karaçam, ardıç, sedir ve göknardır. Kovada Gölü’ne yakın 400-1200 metre arasındaki yamaçlarda kızılçam, 1000-1600 metre seviyeleride ise, sedir, karaçam ve meşelerin oluşturduğu orman topluluğu bulunmaktadır. Alanda; ardıç, göknar, akçakesme, menengiç, boyacı sumağı, yemişen, defne, funda, sakız, böğürtlen, tesbih, karaçalı, çitlenbik, sandal, mersin, karamuk, laden, yabani zeytin ve keçi boynuzu gibi türler de yayılış göstermektedir.

Milli parkta; 28’i endemik 361 tür, 44 alttür ve 10 varyete tespit edilmiş durumdadır. Milli park ve yakın çevresinde bulunan endemik türlerden Kasnak meşesi, sadece Isparta-Eğirdir ve Kovada Gölü arasında kalan bölgede yayılış göstermektedir. Yöre halkı tarafından kasnak meşesi adıyla anılmasının sebebi, yıllar öncesinde bu ağacın fıçı ve esnek malzeme yapımında kullanılması nedeniyledir.

Kovada Gölü’nün kıyıları yer yer kayalık, yer yer de sazlık ve kamışlıktır. Kovada Gölü’nün kuzeyindeki sazlık-bataklık alanlarda saz bitkisi baskın olup hasır otu, at kuyruğu ve ılgın da bulunmaktadır. Göl’de su çoban değneği, su sümbülü, nilüferler gibi sucul bitkiler de yayılış göstermektedir.

Milli park, birçok sürüngen, kuş ve memeliler türünün beslenme ve barınma alanıdır. Parkta; 167 kuş, sekiz memeli, dört balık, 13 sürüngen türü tespit edildi. Gölde 1970’li yıllarda 25 civarında balık türü bulunurken günümüzde dört balık türü (sazan, kadife, sudak, havuz balığı) ve kerevit bulunmaktadır. Parkta bulunan memelilerden bazıları yaban domuzu, yaban keçisi, sansar, porsuk, tilkidir. Parktaki kayalık alanlar yaban keçisi ve yırtıcı kuşlara barınma imkânı sağlamaktadır. Su kuşları gölün sazlık alanlarını üreme ve beslenme amacıyla kullanmaktadır.

Milli parkın yakın çevresinde tarihi ve arkeolojik değerler açısından önemli alanlar bulunmaktadır. Bunlar, Greko-Romen Psidyası, Yazılı Kanyon-Kral Yolu, Sagalossos, Hacılar Höyüğü, Dündar Bey Medresesi, Hızır Bey Camii vb.'dir. Milli park; bitki örtüsü ve jeolojik yapı gözlemi, doğa yürüyüşü, piknik ve fotoğrafçılık imkânı sunmaktadır. Parkta ziyaretçi tanıtım merkezi, büfe ve iki farklı yürüyüş rotası mevcuttur. Isparta kent merkezine 58, Eğirdir ilçesine 24 kilometre uzaklıktadır.

Referanslar

Bahadır, M. (2012). Kovada Gölü Havzası Ekosistemine Genel Bir Bakış, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (4): 947-963; Bahadır, M. (2013). Kovada Gölü Milli Parkı’nın Sürdürülebilir Yönetimi, Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (30): 207-310; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (2006). Kovada Gölü Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı Analitik etüt ve Sentez Raporu; Gündoğdu, E. (2002). Isparta Çevresindeki Bazı Korunan Alanlarda Orman Kuşları Üzerine Gözlemler, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A (1): 83-100; Zeybek, M., Kalyoncu. H., Ertan, Ö. O. (2012). Eğirdir ve Kovada Göllerini Bağlayan Kovada Kanalı ile Göllerin Kanala Yakın Bölümünde Trofik Durumun Belirlenmesi, Ege Su Ürünleri Dergisi, 29 (3): 137-141.