Karagöl - Sahara Milli Parkı

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

(Artvin, 1994 - )

Artvin ilinde bulunan Karagöl-Sahara Milli Park’ı, 1994 yılında 3.251 hektar olarak ilan edildi. Milli park, kuzeyde Karagöl ve güneyde Sahara olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. İki alan birbirine Değirmen Deresi ile bağlanmaktadır. Yükseltisi 1.140-2.625 metre aralığında değişen Karagöl-Sahara Mili Parkı’nın ana kaynak değerlerini, zengin flora ve fauna yapısı ve yaylacılık faaliyetleri oluşturmaktadır.

Milli parkın Karagöl bölümünde, kayaçların büyük çoğunluğu sedimanter kökenli olup yer yer vadilerle yarılıdır. Bu bölümün yükseltisi kuzeye doğru gittikçe artmaktadır. Karagöl, vadi ağzının bir heyelan sonucu tıkanması ve heyelan kütlesinin arkasında suyun birikmesiyle oluşmuştur. Yüzölçümü beş hektar olan Karagöl (1.600 metre), yaklaşık olarak 300 metre uzunluğunda elips şeklinde bir göldür. Göl, genel olarak yağış sularıyla beslenmekle birlikte kaynaklardan da beslenmektedir. Gölün en derin yeri 18-20 metre olup, göl yüzeyi aralık-mart ayları arasında bir buz tabakası ile kaplıdır.

Sahara bölgesinin yükseltisi batıdan doğuya doğru artmakta olup genel olarak örtü bazaltlarından meydana gelen bir jeolojik yapıya sahiptir. Bu bölüm, geniş step alanlardan oluşmakta ve seyrek bir orman örtüsüyle kaplıdır. Sahara Yaylası, 1.700–1.800 metrede yer alan sınırlı düzlüklerden biridir.

Milli parkın Karagöl bölümünde; gölün iki kilometre güneybatısında yer alan Okurcalar Gölleri ve üç kilometre doğusunda bulunan Gamabostan Gölleri bulunmaktadır. Az miktarda yeraltı suyundan, daha çok yağış sularından beslenen Gambostan Gölü eylül ayında kurumaktadır. Birbirine çok yakın beş ayrı küçük gölü kapsayan Okurcalar Göllerinden biri yaz sonunda kurumakta diğer dördünde ise bir miktar su bulunmaktadır. Sahara bölümünün tek durgun su sistemi Göller Bölgesi’dir. Göller Bölgesi bahar aylarında fazla su bulundurmasına karşın sonbaharda balçık ve çamur görünümündedir. Tüm göller yeraltı suyu ile beslenmektedir.

Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu iklim zonları arasında yer alan milli parkta orman ekosistemi baskın olup, ikinci baskın ekosistem alpinik çayırlardır. Sucul ekosistem milli park içerisinde oldukça küçüktür. Tüm ekosistemler barındırdığı biyoçeşitlilik açısından oldukça önemli alanlardır. Milli parkta 57’si endemik 853 bitki türü tespit edildi.

Milli park ve çevresinin orman ekosistemi, saf ya da yer yer karışık sarıçam ve Doğu Karadeniz göknarı orman ağaçlarından oluşmaktadır. Karagöl çevresi doğu ladini, Doğu Karadeniz göknarı ve sarıçamların meydana getirdiği yoğun ormanlarla kaplıdır. Sahara bölümünde Doğu Karadeniz göknarı tohum meşceresi alanın en önemli doğal kaynak değerlerinden biridir. Milli park alanı içinden akan Çermih Deresi, Değirmendere ve Nanep dereleri boyunca ak söğüt yayılış göstermektedir. Parkın ormanlarında; meşe, katran ardıcı, doğu kayını, adi ardıç türleri de yayılış göstermektedir.

Alanda 2.200 metreden sonra başlayan subalpin ve alpin zon parkın Sahara Bölümünde, sarıçamın üst orman sınırına ulaştığı kesimlerden sonra başlar ve alanın en yüksek kesimlerini kapsamaktadır. Nemli ve soğuk iklim koşullarının hâkim olduğunu zonda, yüksek dağ çayırları, dağların zirvesine kadar çıkmaktadır ve biyolojik çeşitlilik açısından oldukça zengindir. Özellikle Sahara Yaylası ve çevresinde bu tip ekosistem görülmektedir. Mayıs-haziran aylarında bitkiler çiçeklenmeye başlamaktadır.

Milli parkta bulunan göller su içi ve su üstü bitkiler açısından zengindir. Küçük hasır otu en baskın bitki türüdür. Baskın olan diğer türler; kırmızı kan çiçeği, su sümbülü ve su çoban değneğidir. Milli park, yaban hayatı açısından farklı yaşam alanlarının barındırmaktadır. Parkta, Azerbaycan’ın batısı dışında sadece Artvin ilinde kaydedilmiş olan Artvin kertenkelesi, Trabzon kertenkelesi, Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya’da yaşayan bir yılan türü olan Boynuzlu engerek, Çoruh Engereği dâhil 15 adet sürüngen türü saptandı. Kuş göç yolları üzerinde olan Milli parkta 166 kuş türü gözlendi. Ayrıca ayı, kurt, tavşan, domuz, porsuk, tilki, sincap ve vaşak gibi50 beş adet memeli türü de tespit edildi. Karagöl’de alabalık ve sazan gibi balık türleri yaşamaktadır. Bu alanda her türlü avcılık yasaktır.

Ormanları, çayırları ve gölü ile milli parkın Karagöl bölümünü, yöre halkı tarafından en fazla ziyaret edilen bölümüdür. Yaz aylarında yoğun olan Karagöl çevresinde piknik alanları ve yürüyüş parkurları bulunmaktadır. Gölde bulunan işletmelerden kayık kiralanmaktadır. Göle bırakılan Japon balıkları yıllar içerisinde bölgeye uyum sağladığından gölde birçok Japon balığı görmek mümkündür. Karagöl bölümünde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne ait 12 yataklı tesiste konaklamak mümkündür. Bu tesise ait çadırlı ve karavan kamp alanı bulunmaktadır. Tesis kış aylarında hizmet vermemektedir.

Sahara bölümünde ise, geleneksel yaylacılık faaliyetleri devam etmektedir. Park, her yıl Sahara bölümünde 1.800 metre rakımlı meralık alanlarda düzenlenen Pancarcı Festivali’ne ev sahipliği yapmaktadır. Milli parka, karayolu ile Trabzon-Rize-Artvin, Erzurum-Yusufeli-Artvin veya Kars-Ardahan-Şavşat izlenerek üç farklı güzergâhtan ulaşılabilir.

Referanslar

Ayan, S., Öztürk, S. ve Yiğit, N. (2009). Karadeniz Bölgesi Milli Parklarının Korunan Alan Ağı Sertifikalandırma Sistemine Uygunlukları, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 9 (1): 66-79; http://karagolsahara.tabiat.gov.tr/, (Erişim tarihi: 08.11.2019); Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (2007). Karagöl-Sahara Milli Parkı Analitik Etüt Raporu; Yavuz, M. ve Vatandaşlar, C. (2018). Korunan Alanlardaki Zamansal ve Ekolojik Değişimin Parçalılık Analizi Yardımıyla İzlenmesi: Karagöl-Sahara Milli Parkı Örneği, Ormancılık Araştırma Dergisi, 5 (1): 82-96.