-
2025
İmranlı İç Anadolu Bölgesi’nin en doğusunda, Sivas iline bağlı, merkez ilçenin 106 kilometre doğusunda bulunan bir ilçedir. Doğuda Refahiye (Erzincan) ve İliç (Erzincan), güneyde Divriği, batıda Zara, kuzeyde Akıncılar ve Suşehri ile komşudur. Ortalama yükseltisi 1650 metredir ve toplam yüzölçümü 1.292 kilometrekaredir İmranlı ilçesine bağlı 100 köy, 39 mezra bulunmaktadır.
İlçe arazi yapısı genel olarak engebeli, sarp, eğim değerleri yüksek ve yükseltisi fazladır. İmranlı ilçesi ile özdeşleşen ve Kızılırmak’a da kaynaklık eden Kızıldağ (3.025 metre), ilçenin önemli bir yükseltisidir. Kızıldağ haricinde güneydeki Çengelli Dağı, kuzeyde Lülükbaba önemli yükseltileri teşkil etmektedir. Jipsli arazi (yöresel ismi pur) yapısından dolayı obruk, dolin, mağara oluşumları çokça görülmektedir. İlçe merkezinin bulunduğu alanlar Kızılırmak’ın biriktirdiği alüvyon malzemeler ile doludur. İlçenin en önemli su varlığı Kızılırmak’tır ve Kızıldağ’ın muhtelif noktalarından birçok kaynaktan doğar. Kızılırmak ayrıca yağışlar, kar erimeleri ile de beslenerek Türkiye’nin en uzun akarsuyunu oluşturmaktadır. İlçede önemli diğer su varlığı Acısu’dur. Acısu, Kızılırmak’ın bir kolu konumundadır ve jipsli arazi yapısından dolayı suyu acıdır. İmranlı’daki bir diğer önemli su varlığı İmranlı Barajı’dır. İmranlı Barajı 2002 yılında tamamlanmış, toplam 11.220 hektar alanı sulamaktadır. Ayrıca baraj gölünde önemli miktarda alabalık üretimi ve Türk somonu üretimi yapılarak ihraç edilmektedir. Ortalama yükseltinin fazla olması ve topoğrafya özellikleri, sert bir iklimin yaşanmasına yol açmaktadır. Kış ayları soğuk, sert ve kar yağışlı geçmektedir. Yaz dönemlerinde ise karasal iklim özellikleri hakimdir. Yaz ve kış sıcaklıkları genel olarak -10°C ile 27°C arasında değişmektedir.
İmranlı’da yerleşmenin tarihi ilk çağ dönemlerine kadar gitmektedir. Tarih boyunca Hititler, Persler, İskender, Roma, Bizans, Selçuklular, Moğollar, Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Devleti ve Osmanlıların hâkimiyetinde kalmıştır. Bölgeye, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Türkmen, Oğuz ve Yörük boyları göç etmiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrası Erzurum ve Kars'tan göçmenler getirilerek yerleştirilmiştir. Tarihsel kaynaklarda ilk olarak 1340 yılında "Çit" adıyla anılan bölge, 1890'da Hamidabad, 1911’de Ümraniye, 1948'de ise İmranlı adını alarak ilçe statüsüne kavuşmuştur.
İmranlı nüfusu 1950 yılında 29.198 kişi iken 1965 yılında 32.253 kişiye kadar ulaşmıştır. Aynı tarihte 3.176 kişi şehirde, 29.077 kişi ise kırsalda yaşamaktaydı. Bu tarihten itibaren ilçe nüfusu kısa dönemlerde artış göstermiş olsa da genel itibariyle düşmüştür. 2024 yılında 7.438 olan nüfusun 3.957’u erkek 3.481’i ise kadındır. 2024 yılında ilçede kilometrekareye 5,7 kişi düşmektedir. İlçe sanayi, işgücü gibi olanakların gelişmemesinden dolayı kurulduğu günden beri göç vermektedir. 2023 TÜİK verilerine göre ilçede 7910 kişi okuryazardır, 763 kişi ise okuryazar değildir. Yani okuryazarlık oranı yüzde 91’dir. İmranlı ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü 2025 verilerine göre ilçede beş kurum ve 45 derslik ve 512 öğrenci bulunmaktadır.
İlçedeki ana geçim kaynağı tarım ve hayvancılık faaliyetleridir. İlçenin dağlık ve engebeli olması tarım üretim imkânlarını son derece sınırlandırmıştır. Kızılırmak Vadisi'ndeki alüvyon sahalar tarımın yoğun olarak yapıldığı yerlerdir. Tarımsal üretim olarak karasal iklime uyum sağlamış buğday ve arpa gibi tahıl ürünleri üretimi yapılmaktadır. İlçe yüzölçümünün üçte birini meralar ve çayırlık alanlar oluşturmaktadır. Bu anlamda az da olsa büyükbaş hayvancılık ve küçükbaş hayvancılık faaliyetleri vardır. Özellikle Kızıldağ eteklerinde koyun ve keçi yetiştiren küçük işletmeler bulunmaktadır. Bunun yanında topoğrafya şartlarının uygun olmasından dolayı arıcılık faaliyetleri de ekonomik faaliyet türü olarak ilçe ve köylerde gelişme göstermiştir. Sanayi, ticaret gibi ekonomik alanlarda ilçe gelişmemiştir ve küçük atölye tipi üretim yapılmaktadır.
İmranlı ilçesi hem doğal özellikleri hem de sosyal ve kültürel çeşitliliği ile çeşitli turizm olanaklarını bünyesinde barındırmaktadır. Diş Kayalıkları, Acısu Kanyonu, Gelenli Diapiri (diapir yukarı doğru çıkıntı demektir), genç karstik oluşumlar, erime dolin sahaları, olgun jips karst sahaları, Kızıldağ, Kızıldağ Kırklar Gediği (Kızlar Sinisi), Çengelli Dağı, Acıdere Şelalesi, Kızılmezra Çağlayanı, Kaz Gölü, Mağaralar, Delice Gölü gibi doğal oluşumlar İmranlı ilçe sınırları içerisinde çokça gidilen veya ziyaret etme potansiyeli yüksek olan sahalardır. Doğal oluşumlardan kaynaklı turizm potansiyelinin yanında ilçede birçok yerleşim alanları, sit alanları, anıtlar, camiiler mezarlıklar vb. unsurlar yer almaktadır. Evliya Pınarı, Hızırın Taşı ve Çeşmesi, Haydar Baba Ziyareti, Karaboğaz Yatırı, Koruköy Ziyareti, Ziyaret Tepesi ve Çeşme Ziyareti, Koyunkaya Mezarlığı ve mesire alanı, Hüseyin Efendi Camii, Boğazören Eski Mezarlık, Boğazören Diyare Mezarlığı, İmranlı Tarihi Çeşme, Kaletepe Höyük, Kılıçköy Höyüğü, Beğendik Höyüğü, Kevenli Höyüğü, Köybaşı Kalesi, Görünmez Kale, Çeteliktepe Tümülüsleri (iki Adet), Sıbyan Mektebi, Delimahmut Deresi Yerleşimi, Sağtepe Yerleşimi, Haydar Bey Konağı, Karapınar Köyü Mezarlığı, Uyanık Köyü Cami ve Minaresi gibi öğeler beşeri ve kültürel turizm varlıklarından bazılarıdır. Kavut, kesme aşı, sirron, sarımsak kömbesi, papara, pezük, kömbe, üzümlü börek, köfteli çorba, İmranlı usulü sarımsak taneli bulgur pilavı gibi yemekler ilçenin önemli yöresel yemek ürünleridir. Bunun yanında İmranlı kültürüne ait feskum, fesçit, kuşak, futa ve önlük gibi yöresel kıyafetler özel günler ve eğlencelerde kullanılmaktadır. Yörenin Karadeniz ile iç kesimler arasında bir geçiş sahası olması sebebiyle halay, bar ve horon gibi iki kültüre ait halk oyunları oynanmaktadır.
İmranlı ilçesinin nüfusunun ve turist sayısının az olması nedenleriyle konaklama olanakları sınırlıdır. Yeni Avrupa otel ve İşleyen Otel gibi konaklama tesisleri ihtiyacı karşılamaktadır. Ayrıca ilçede misafirhaneler de bulunmaktadır. İmranlı Sivas-Erzincan karayolu üzerinde bulunmakta olup bu da ilçeye ulaşımı daha kolay hale getirmektedir. Hâlihazırda bu yol gidiş geliş dört şeritli asfalt bir yoldur.
Referanslar
Çavuşoğlu, H. (2011). Dünden bugüne İmranlı ve Koçgiri tarihsel bir inceleme. Ankara: Motif Matbaacılık; İmranlı kaymakamlığı. (2020). İmranlı’nın kültür hazinesi. Sivas; Kavak, K.Ş. (Editör). (2020). Sivas atlası. Sivas: SVS Yayınları; Ünsal, Ö. ve Özpay, G. A. (2022). Yukarı Kızılırmak Kültür ve Doğa Yolu II. Etap (Zara-İmranlı), Turkish Studies, 17: 6. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.66130; TÜİK Veri https://www.tuik.gov.tr, (Erişim tarihi: 26.03.2025).