Tarihi kaynaklarda Hoca Mes’ud Ribatı adıyla da anılmaktadır. Aksaray’a 15 kilometre uzaklıkta, Aksaray-Nevşehir karayolu eski güzergâhında kendi adıyla anılan köyde, yol kenarında bulunmaktadır. Höyük-Asar diye bilinen tepenin eteğinde, düzleştirilen bir arazi üzerinde kesme taş ile inşa edilen dikdörtgen planlı yapıdır. 1231 yılında Alâeddin Keykubat döneminde yapımına başlanmıştır. İnşaatı yedi-sekiz yıl sürdü. Açıldığında görkemli yapısıyla büyük bir kaleyi andırmaktaydı. Dönemin motiflerini de üzerinde gösteren Han, kısa sürede ticaret kervanlarının en önemli uğrak yeri olmuştur. Selçuklular başkent Konya’dan sonra Aksaray’ı en önemli ikinci vilayet olarak görüşlerdir. Aksaray ticaretin ana merkezlerindendi. Konya’ya yakın olması nedeniyle güçlü kervansaraylar bu bölgede yoğunlaşmıştır. Kervansarayda kalanların can ve mal güvenlikleri Selçuklu devleti tarafından sigortalanıyordu, tüm ihtiyaçlar vakıflar tarafından karşılanıyordu, üç gün kalan hiçbir bedel ödemezken daha fazla konaklamak isteyenler ise küçük bedel ödeyerek kalmaya devam edebilirlerdi. Avlunun tam ortasında yer alan mescitte de yolcular ibadetlerini yapar ve çeşitli konularda dini-ilmi dersler alıyorlardı.

Avlusu kare plânlıdır, ortasında mescit bulunmaktadır ve avlunun etrafında bulunan odalar ile revakların üzeri kapalıdır. Yapının avlu dışındaki diğer alanı da kare planlıdır ve üzeri tamamen örtülüdür. Anıtsal bir görünüme sahip olan taç kapının bulunduğu duvar dışa doğru çıkıntılıdır. Taç kapı girişi batı duvarı ortasından verilmiştir. Bu görünümünden dolayı XIII. yüzyıl Selçuklu hanları arasında ayrı bir özelliğe sahiptir. Taç kapıya iki uçtan sekizgen şekilli iki payanda takviye edilmiştir. Taç kapının üzeri dıştan içe doğru dört kuşaklı geometrik desenlerle bezelidir. Tüm bu süslemeler saçak üzerinde de devam etmektedir. Saçak ile kavsara arasında kalan alanın ortasında dikdörtgen mermer üzerine yazılan iki satırlık bir kitabe bulunmaktadır. Kitabenin sağ ve sol tarafları beşer adet gül bezeme ile süslüdür. Taç kapının giriş kapısı hafif sivri kemerlidir, iki renkli taşlarla birbirine kenetlenen kemerin kilit taşı günümüzde bozulmuş durumdadır. Taç kapının sol yanında bulunan köşe kulelerin mesafesi, sağ yandaki kulelere nazaran daha kısadır. Üzeri tamamen kapalı olan kısma ait duvarı üzerinde kare olarak üç kule yer almaktadır. Yapının biri dıştaki taç kapısı, diğeri de içteki taç kapısında bulunmak üzere iki kitabesi vardır. Dış kapıdaki kitabenin yazılışı ve günümüz harfleriyle okunuşu şu şekildedir:

Bu han 637 yılı Şaban ayının onunda Allahü Teâlâ’ nın rahmetine muhtaç kulu Abdullah oğlu Mes’ud Emir-ül-müm’in (Abbasi Halifesi) ortakçısı, din ve dünyanın yardımcısı, âlemde Allah’ ın gölgesi, fetih babası Keykubat oğlu yüce Şultan Keyhüsrev’ in hükümdarlık günlerinde yapıldı. Allah (O’nun şanını yüceltsin saltanatını teyid etsin).

İç kapıdaki kitabenin yazılışı ve günümüz harfleriyle okunuşu şu şekildedir:

Bu mübarek hanın yapılmasını büyük sultan, âlem’in şehriyarı, sultanların sultanı, din ve dünyanın yücesi, fetih babası, emir-il-müminin (Abbasi Halifesinin l ortakçısı, Allah şanını ve yüce saltanatını müeyyed kılsın-Keyhüsrev oğlu Keykubad’ın hükümdarlık günlerinde Abdulah oğlu Meş’ud 628 yılı Şabanında emretti.

Ziyarete açık Han’ın yenileme çalışmaları Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından devam etmektedir.