Haho Manastırı (Taş Camii)

Doğal ve Kültürel Miras Cami Manastır

Haho Manastırı, Erzurum'un Tortum ilçesine otuz sekiz kilometre mesafede, Tortum Gölü'nün güneybatısında yer alan Bağbaşı (Haho) köyünde bulunmaktadır. X. yüzyılda inşa edilen bu manastır, Gürcü Krallığı dönemine ait önemli bir dini ve kültürel merkezdir. 

Haho Manastırı, III. David tarafından 976-1001 yılları arasında inşa edilmiştir. Manastır, yaklaşık 60x50 metre alan kaplayan ve üç metre yüksekliğindeki koruyucu duvarlarla çevrili bir kompleks içinde yer almaktadır. Ana yapısını oluşturan kilisenin yanı sıra üç şapel ve bir vaftiz binası bulunmaktadır. Ayrıca, yemekhanesi, keşiş hücreleri, kütüphane-yazıhane ve çalışma atölyeleri de manastır kompleksinde yer almaktadır.

Kilisenin plan düzenlemesi, haç planı ve bazilikal planın birleştirilmesinden oluşan karma bir yapıdadır. Orta nef yan neflerden daha geniş ve yüksek olup, naos bölümünün üzeri kubbe ile örtülüdür. Kilisenin iç mekânında yer alan freskler, Hristiyan ikonografisinin güzel örneklerini sunar ve İncil'den sahneler ile azizlerin tasvirlerini içerir.

Haho Manastırı, Çoruh Vadisi'nin doğal güzellikleri ile çevrilidir. Çoruh Nehri, Türkiye'nin en hızlı akan nehirlerinden biri olup, manastıra ayrı bir güzellik katar. Bölgenin flora ve faunası, doğa severler için keşfedilmeyi bekleyen bir cennettir. Özellikle, yaban hayatı gözlemcileri ve doğa fotoğrafçıları için ideal bir mekândır.

Manastırın bulunduğu bölge, aynı zamanda Tortum ve Uzundere ilçeleri ile de yakın ilişki içindedir. Tortum Şelalesi, Türkiye'nin en yüksek şelalelerinden biri olup, bölgenin doğal cazibe merkezlerinden biridir. Uzundere ise sakinşehir (Cittaslow) unvanına sahip olup, sürdürülebilir turizm anlayışıyla dikkat çekmektedir.

Haho Manastırı ve çevresi, sürdürülebilir turizm açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Sürdürülebilir turizm, doğal ve kültürel kaynakların korunmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını hedefler. Bu bağlamda, Haho Manastırı ve çevresindeki doğal ve kültürel peyzajların korunması büyük önem taşır. Turistlerin bölgeyi ziyaret ederken, yerel kültüre ve doğal çevreye saygılı olmaları teşvik edilmektedir.

Haho Manastırı, Çoruh Vadisi, Tortum ve Uzundere ilçeleri ile birlikte düşünüldüğünde, bölgesel turizm potansiyelini artırmaktadır. Çoruh Vadisi, doğa sporları ve macera turizmi için ideal bir mekândır. Rafting, trekking ve dağcılık gibi aktiviteler, bölgeye gelen turistlerin ilgisini çekmektedir. Tortum Şelalesi ve Uzundere'deki doğal güzellikler, doğa turizmi açısından büyük bir çekim merkezi oluşturmaktadır.

Haho Manastırı, tarihî ve kültürel değeri ile öne çıkan önemli bir turistik mekândır. Manastır, Çoruh Vadisi, Tortum ve Uzundere ilçeleri ile birlikte düşünüldüğünde, bölgesel turizm potansiyelini artırmakta ve sürdürülebilir turizm anlayışının güzel bir örneğini sunmaktadır. Doğal ve kültürel peyzajların korunması, turizm faaliyetlerinin uzun vadeli sürdürülebilirliğine katkı sağlamaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Özkan, H. (2000). Tortum Haho (Hahuli) Manastırı ve Türk Sanatıyla Olan İlişkileri, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (6): 161-181; Özgeriş, M., Karahan, A., Külekçi, E. A., Demircan, N., Sezen, İ. ve Karahan, F. Somut Kültürel Miras Örneklerinin Sürdürülebilir Turizm İlkeleri ile Değerlendirilmesi: Haho Manastırı (Erzurum), Türkiye Peyzaj Araştırmaları Dergisi, 6(1): 1-14.