Fijital Yaklaşım

Kavram Teknoloji

Fijital ile kısaca fiziksel ya da gerçek deneyimler ile dijital deneyimlerin birlikte kullanımı ifade edilmektedir. Bir fijital uygulamada, geleneksel yöntemler kullanılmaya devam ederken aynı zamanda, fiziksel ile dijitalin adaptasyonu gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle karma yaklaşım olarak da adlandırılmaktadır. Bu yaklaşım çerçevesinde esas olarak fiziksel katılım ve dijital katılım olmak üzere iki temel boyut yer almakta; dijital katılımda artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik ve metaverse gibi farklı uygulamalara rastlanmaktadır. Bugün, bu yenilikler sayesinde turizme aktif olarak katılım sağlayanlar (fiziksel olarak katılanlar) yanında, çeşitli nedenlerle gezmeye çıkamayan bireyler ve dezavantajlı grupların turizm hareketlerine katılmaları mümkün olmaktadır. Fijital yaklaşım kapsamında yer alan alt uygulamalara aşağıda yer verilmektedir. 

Fiziksel Gerçeklik Boyutu: Bu seyahatler başka yerleri görme isteği, sağlık, tatil, ticaret ve dinsel amaçlar vb. gerçekleştirilmiş olup fiziksel bir yer değiştirme eylemi içermektedir. Örneğin, insanların bir tura katılmaları, başka bir yeri ziyaret etmek için seyahate çıkması geleneksel yollarla gerçekleştirilen yer değiştirme durumunu “gerçekte orda olmayı” ifade etmektedir. Günümüzde, her ne kadar teknolojik gelişmeler yaşamın bütününü kontrol altına alsa da fiziksel gerçekliğin ve somut olarak bir destinasyonda var olmanın hâlâ önemini koruduğunu söylemek mümkündür. 

Sanal Gerçeklik: Sanal gerçeklik, ilk olarak birçok farklı sayısal ortam aletleri ile gerçek dünyanın benzerinin oluşturulmaya çalışıldığı yazılım ve tasarım süreçlerini içeren bir sistem olarak açıklanmış, sonraki yıllarda, “kullanıcılarının tamamıyla içine dâhil edilip etkileşimde bulunabilecekleri dijital bir ortam yaratmak için, bilgisayar verileri ve üç boyutlu grafikler gibi teknolojik bileşenlerin kullanıldığı sistemler” şeklinde tanımlanmaya başlanmıştır. Bu kavram bugünlerde ise “gerçekte var olmayan ancak gerçekmiş gibi algılanan kavramlar, olaylar veya mekânlar” olarak ifade edilmektedir. Bu “mış gibi olma” kavram ile gerçek olmayan bir gerçeklik anlatılmaktadır. Sanal gerçeklik uygulamaları, zaman, maddi imkânsızlık veya risk nedeniyle bireylerin bulunamayacakları ortamları deneyimleyebilmeleri için neredeyse gerçek gibi ortamlar sunmaktadır.   

Artırılmış Gerçeklik: Sanal gerçekliğin farklı bir çeşidi olarak görülen artırılmış gerçeklik “Sanal bilgisayar tarafından oluşturulan görüntüler ile gerçek dünya ortamının öğelerini birleştiren gelişmiş bir teknoloji” şeklinde tanımlanmaktadır. Artırılmış gerçeklik kullanıcının kendi doğal ortamında üç boyutlu sanal nesneleri görüntüleyerek gerçek dünya ve bilgisayar tarafından oluşturulmuş nesnelerle etkileşime girmesini sağlayan dijital ortamdır. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik kavramları zaman zaman birbirine karıştırılmaktadır. Artırılmış gerçeklikte de nesneler sanal ortama taşınabilmekte ancak sanal gerçeklikten farklı olarak dış dünyayla bağlantı tamamen kesilmeden görüntüler gerçek dünyadakine aktarılabilmektedir. Böylece, gerçek nesneler ile sanal nesneler aynı ortamda birlikte algılanabilmektedir.

Metaverse:  "Meta" (öte) ve "verse" (evren) kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşan ve evren ötesi anlamına gelen bir kavramdır. Diğer bir ifadeyle, metaverse, fiziksel gerçeklikle artırılmış ve sanal gerçekliğin birleştiği ortak bir online dünyalar topluluğu anlamına gelmektedir.  Günümüzde, teknolojik gelişmeler sonucu sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gibi kavramların da ötesinde yeni bir sanal evren olarak ortaya çıkan metaverse, teknolojide gelinen son nokta olarak kabul görmektedir. Bu durum, içinde bulunulan farklı ortamların her defasında bir adım ötesine giderek, insanların istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için yeni ve farklı teknolojik gelişmelerinin yaşanacağına işaret etmektedir. 

Yararlanılan Kaynaklar

Carrozzino, M. ve Bergamasco, M. (2010). Beyond Virtual Museums: Experiencing Immersive Virtual Reality In Real Museums. Journal of Cultural Heritage, 11 (4): 452-458; İralı, A. (2019). Kültür Varlıklarının Sanal Ortam Uygulamalarının Ziyaret Motivasyonu Yönünden İncelenmesi: Sait Faik Abasıyanık Müzesi Üzerine Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Milgram, P., and Kishino, F. (1994). A Taxonomy of Mixed Reality Visual Displays. Ieıce Transactions on Information and Systems, 77 (12): 1321-1329; Kulakoğlu Dilek, N. (2020). Turizm Sektöründe Sanal Gerçeklik Teknolojisinin Kullanımına ve Etkisine Yönelik Keşifsel Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul: Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.