Dünya Turizm Örgütü Etik Standartları

Kavram Yönetim ve Organizasyon Kamu Yönetimi

Etik kavramı iyi’nin, iyi olanın, iyi davranışların özünü, doğasını ve kaynaklarını araştıran; insan için iyi bir yaşam nasıl bir yaşamdır?, nasıl bir yaşam yaşamaya değerdir?, doğru bir yaşam için hangi seçimlerin yapılması gereklidir? türünden birbirini bütünleyen sorular eşliğinde nasıl yaşamalı? sorusuna yanıt arayan geleneksel felsefe dalıdır. Etik, kısaca ahlak felsefesi ya da ahlakı konu edinen felsefe dalıdır. Yunanca karakter, ahlak, gelenek ve alışkanlığı ifade eden ethos sözcüğünden türetildi.

Etik, yukarıdaki tanımların da ışığında; bireylerin, gerek topluluk içinde gerekse özel yaşamlarında, amaçlarını ve bunlara ulaşmak için gerçekleştirdikleri faaliyetler ile takındıkları tutum ve davranışları araştıran; bunları iyi, kötü, doğru ve yanlış şeklinde tanımlayan ve anlaşılmalarını sağlayan sistematik bir düşünce topluluğudur. Dolayısıyla etik, aynı zamanda bir ahlaki ilkeler grubu, bir değerler seti olarak tanımlandığından; bireysel, toplumsal veya mesleki davranışları yöneten ilkeler ve standartlar getirir.

İş etiği, uygulamalı etiğin kapsamına girer ve iş dünyasına kural koyucu ya da ilke ve standartlar getirici yönüyle normatif özellikler taşır. Diğer tüm sektörlerde ve mesleki çalışma alanlarında olduğu gibi, turizmde yürütülen faaliyetler de iş etiği kapsamına girer ve turizmin tüm paydaşları açısından uyulması gereken ahlaki kurallar, normlar, ilkeler ve standartlar getirir. Etik ve ahlaki konular, turizm biliminin de tam merkezinde yer alır. Bu nedenle, turizm alan yazınında, tüm paydaşların tutum ve davranışlarının etiksel boyutlarını irdeleyen zenginleri bilimsel makale, kitap ve kitap bölümü ile karşılaşılabilir.

Turizmde meslek etiği ilkeleri olarak bilinen kurallar, özel veya kamusal mesleki kuruluşlar tarafından, üyelerine yol gösterici, yazılı, özel ve resmi nitelikteki belgelerdir. Bu konuda, Dünya Turizm Örgütü’nün 01. 10. 1999’da, Şili’nin Santiago kentinde gerçekleştirdiği 13. Genel Kurulu’nda kabul edilen etik ilkeler bütünü; merkezi ve yerel yönetimlere, seyahat ve konaklama endüstrisine, birbirinden bağımsız bireysel ve grup halindeki turistlere ve turizm mesleği profesyonellerine, sektörün çıkarlarını en üst düzeye çıkarırken, turizmin çevreye, dünyanın kültürel mirasına ve toplumsal yaşama olabilecek zararlarını en aza indirgeme konusunda önemli bir yol göstericidir. Anılan toplantıda Dünya Turizm Örgütü Genel Kurulu, aşağıdaki öneriyi dikkatlere sundu:

“Dünya Turizm Örgütü’nün üyesi olsunlar ya da olmasınlar, tüm devletler, yapmakla yükümlü tutulmamakla birlikte, Turizm İçin Küresel Etik Kurallar kapsamında belirtilen ilkeleri açıkça kabul etmeli, kendi ulusal yasaları ve düzenlemelerini yürürlüğe koyarken onları temel almalı ve Dünya Turizm Etik Komitesi’ne bildirmelidir”.

Dünya Turizm Örgütü’nün 1997 yılında başlattığı çalışmaların ürünü olarak 1999 yılında Genel Kurulunca kabul edilen Turizm İçin Küresel Etik Kuralları-Global Code of Ethics for Tourism, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından da 2001 Aralık ayında ve 56/212 sayılı kararla tanınmıştır. Daha sonra Dünya Turizm Örgütü, bu kuralların bir sözleşme kapsamına alınabilmesi için harekete geçti. 2015 yılında Turizm Etiği Dünya Komitesi’nin bu yöndeki teklifi üzerine, Genel Kurul tarafından 2016 yılı başında, 36 üye devletin temsilcilerinden oluşan Özel Çalışma Grubu, ilkeleri gözden geçirerek aynı kalmalarına karar verdi. 2017 yılında, Çin’in Chengdu kentinde yapılan Dünya Turizm Örgütü 22.Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edilen çerçeve sözleşme, beş ana bölüm ve 26 maddeden oluşmaktadır.

Dünya Turizm Örgütü’nün sözü edilen temel etik ilkeleri, seyahat ve turizm endüstrisinin, ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel unsurlarını kapsar. Bu ilkeler, aşağıda sıralanan bölüm başlıklarında toplanmış olup; özetle her bir konuda uyulması gereken etik standartları vurgular: Bölüm 1: Turizmin İnsanlar ve Toplumlar Arasındaki Karşılıklı Anlayış ve Saygıya Olan Katkısı, Bölüm 2: Bireysel ve Kolektif Başarıya Yönelik Bir Araç Olarak Turizm, Bölüm 3: Bir Sürdürülebilir Gelişme Unsuru Olarak Turizm, Bölüm 4: İnsanlığın Kültürel Mirasının Bir Kullanıcısı ve Gelişim Destekçisi Olarak Turizm, Bölüm 5: Ev Sahibi Ülkelerin ve Toplumlara Fayda Sağlayan Bir Etkinlik Olarak Turizm, Bölüm 6: Turizmin Gelişiminde Paydaşların Görev ve Sorumlulukları, Bölüm 7: Turizme Katılma Hakkı”, Bölüm 8. “Turistik Eylemlerde Özgürlük, Bölüm 9: Turizm Endüstrisindeki Çalışanların ve Girişimcilerin Hakları, Bölüm 10: Küresel Turizm Etik İlkelerinin Uygulanması.

Yararlanılan Kaynaklar

Çamyamaç, A. (2017). Dünya Turizm Örgütü, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi-İnÜHFD, 8(2): 159-186; Faure, M.G. ve I.M.B.Arsika (2015). Settling Disputes in the Tourism Industry. The Global Code of Ethics for Tourism and the World Committee on Tourism Ethics, Santa Clara Journal of International Law, 13(2): 375-415; Felsefe Sözlüğü (2002). (Haz.: Ulaş, S.E., A.B.Güçlü, E. Uzun, S.Uzun ve Ü.H.Yolsal). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları; Frechtling, D.C. (2018). On The Ethics of Tourism Research, Journal of Travel Research. 57(8):1054-1067; Seymen, O.A. ve T.Bolat (2003). Örgütlerde İş Etiği ve Kariyer Yönetimi İlişkisi: Normatif Etik Boyutuyla Bir Değerlendirme, Yönetim: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 14(45): 3-19.