Darb-ı Sak Kalesi
Doğal ve Kültürel Miras Kale
-
2019
Darb (El-Darb) ya da Derb kelimeleri Arapça’da yol, geçit sak kelimesi ise yamaç, dağ eteği anlamına gelmektedir. Darb-ı Sak Kalesi, Hatay’ın Kırıkhan ile Hassa ilçeleri arasında, Alabeyli Köyü’nde 60 metrelik bir tepe üzerindedir. Helenistik dönemin izlerini taşıyan kale, Ortaçağ’da Haçlı seferleri sırasında kullanıldı. Hatay’ın geçmişten günümüze dek gelebilen Darb-ı Sak Kalesi, tarihin birçok döneminde uygarlıklar tarafından askeri amaçlarla güvenlik ve haber alma merkezi olarak kullanılmıştır. Kale aynı zamanda doğuya uzanan ticaret yollarının geçiş yeri özelliğine sahiptir.
Darb-ı Sak Kalesi tarih boyunca birçok medeniyetin eline geçmiştir. Özellikle Haçlılar ve Bizans döneminde Selçuklulara karşı kullanılan önemli bir üs olan kale zaman içerisinde Türklerin eline geçerek kullanılmaya devam etmiştir. Bu nedenle kalenin içinde dağınık durumda olan pek çok sayıda kalıntı bulunmaktadır. 1268 yılında Memluk Sultanı Baybars tarafından alındıktan sonra önemini kaybeden Darb-ı Sak Kalesi uzun bir süre terk edilmiştir. 1517 yılında Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferiyle birlikte, Osmanlı topraklarına katıldığı bilinmektedir. Kale Antakya Prensliği döneminde yörenin önemli kalelerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kale, Hicri 1308 yılında II. Abdülhamit döneminde Mursaloğullarından Mustafa Şevki Paşa tarafından onarılmıştır ve kaleye su getirilmiştir. Kale içerisinde köprü-su kemerleri, çeşme, türbe, cami-zaviyeler yer almaktadır. XIX. yüzyıl sonlarında Karamürselzade Mustafa Şevki tarafından kale içerisine bir cami ve türbe yaptırılmıştır.
Darb-ı Sak Kalesi’nde yaklaşık 30 yıl kalarak ibadet yapan İslam alimi Beyazit-i Bestami’nin de kabrinin yer aldığı türbe bulunmaktadır. Bu yüzden bazı kaynaklarda kalenin ismi Beyazıt-ı Bestami olarak da yer almaktadır. Bazı kaynaklarda ise kalenin adı Deyr Bessak olarak geçmektedir. Beyazit-i Bestami Türbesi’nden dolayı Darb-ı Sak Kalesi her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. XIX. yüzyıl sonlarında Beyazid-i Bistami Hazretleri adına bir cami ve ziyaret yeri yaptırılmıştır. 1980-1983 yılları arasında Hatay Valiliği tarafından kısmen onarım yapıldı. 2009 yılında ise Hatay Valiliği tarafından hem restorasyon hem de çevre düzenlemesiyle beraber onarımlar başlatılmıştır.
Referanslar
Can, R. R. (2019). Kırıkhan İlçesi’nin Turizm Potansiyeli. The Journal of Social Science, 3(6): 583 – 599; http://www.hatay.bel.tr/hatay/gezi-rehberi/gezilecek-yerler/darb-i-sak-kalesi/, (Erişim tarihi: 26.11.2019); http://hatay.gov.tr/kaleler, (Erişim tarihi: 26.11.2019); http://mozaik.hatiab.org.tr/2017/02/15/darb-i-sak-kalesi%CC%87-bayezid-i-bistami/, (Erişim tarihi: 26.11.2019).