Tarihi kaynaklarda Çimcimli Sultan Han, Cimcimli Han, Çinçinli Sultan Han, Çınçınlı Han ve Sarayköyü-Sarayözü Han olarak anılan yapı, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat’ın eşi, II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in annesi Mahperi Huand Hatun tarafından yaptırıldığı için Sultan Hanı yapısıdır. Yapının yakınlarında günümüzde de varlığı bilinen fakat kullanılmayan termal suyun hamam işlevi ile kullanılmasından hareketle hanın adının çimçimli (çimerlikli, çimmekli) han olarak anılmasına neden olmaktadır. Acun da yayınında: Günümüzde kullanılmayan bir ılıca olduğu bilinmektedir bilgisini vermektedir. Bu isim günümüze Çinçinli/Çınçınlı Han olarak dönüşmüştür.

Yozgat Saraykent (Eski adıyla Karamağara) ilçesinin 16 kilometre kuzeyindeki Çınçınlı Sultan Hanı, Anadolu Selçuklu Devleti’nin Kırşehir-Yozgat-Zile-Tokat kervan güzergahında yer almaktadır. Saraykent merkez Karamağara Camii’ne ait minare kaidesinin doğu yüzüne yerleştirilmiş bir kitabenin 1239-40’da Valide Sultan Melike Mahperi Hatun tarafından yaptırılan Çınçınlı Sultan Hanı’na ait olduğu düşünülür. Üç satırdan oluşan bu kitabenin çeviri yazımı:

El-âlimet ü’l-â’diletü safvetü’d-dünya ve’d-din muhyi’l-hayrati fi’l-â’lemin validetü Es-Sultani’s-selâtin el-muhtâc ilâ rahmet-illâhi tealâ ve gufrânihi el-meliketü Mahperi Hatun ebbed- Allâhü devletehâ ve hallede mülkehâ ve tekabbele anhâ bikabulîn hasenin fi’t-tarih gurretü Şa’bane seb’âtün selâsine ve sittemie.

Kitabenin Türkçesi:

Allah, alim, adil, dinin ve dünyanın yüz akı, Allah’ın rahmeti ve affına muhtaç, valideler arasında hayrat veren sultanlar sultanı Mahperi Hatun’un Allah rızası için 637’de (1239-1240) yaptırdığı iyiliği kabul etsin ve daim kılsın.

Günümüzde örtüsü tamamen yıkılmış ve oldukça harap durumda olan yapıdan geriye güneyde kaplamaları sökülmüş beden duvarlarının bir bölümü ile kuzey, güney ve güneybatısında müştemilat kalıntıları kalmıştır. K. Erdmann’ın çıkarttığı plana göre yapı Anadolu Selçuklu kervansarayları plan tipolojisi içinde büyük ebatlı hanların çoğunluğunda uygulanan avlu ve barınağı olan kervansaraylar içinde barınağı avluya göre dar olanlar grubuna girmektedir. Yapının kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen avlulu birimi (34x27 metre), doğu-batı doğrultuda kareye yakın barınak (kapalı) bölümünden (23x27 metre) geniştir. Avlu ve barınak bölümlerine batıda ve eksendeki kapılarla geçilmektedir. Avlunun kuzey ve güneyinde kareye yakın dörder mekân bulunmaktadır. Barınak bölümü doğu-batı doğrultuda dörder paye ile ortadaki daha dar üç, ayrıca kuzey-güney ve orta sahına dik doğrultuda olan ve her iki yönden ikişer paye ile beş sahına ayrılmaktadır. Benzer plan tasarımı Ereğli-Aksaray güzergahındaki Sarıçakıl Han (1238-40) ve kısmen barınağın orta sahınında kubbe olsa da Aksaray-Ürgüp-Kayseri güzergahındaki Avanos Sarıhan’da (1249) uygulanmaktadır.

Çınçınlı Sultan Hanı inşasında günümüze ulaşan kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla duvarların iç ve dış yüzeyinde moloz taş üzerine düzgün kesme taş kaplama (sandık duvar örgüsü) kullanıldığı anlaşılmaktadır.