Bayraklı Kazısı
ARKEOLOJİK KAZI VE YÜZEY ARAŞTIRMASI
-
2025
Eski Smyrna yerleşimi, günümüz İzmir ilinin sınırları içerisinde, Bayraklı ilçesinde konumlanmaktadır. Bayraklı, İzmir'in doğusunda yer almakta olup, çevresi dağ sıraları ve alüvyonlu bir ova ile çevrilidir. Bu bölge, "İzmir Çukuru" olarak tanımlanan ve aktif tektonik hareketler ile geniş alüvyonik birikintilerin etkisiyle şekillenmiş çöküntü alanı içerisinde yer almaktadır. Antik dönemde bir liman kenti özelliği taşıyan Eski Smyrna, günümüzde denizden yaklaşık 600 metre içeride bulunmaktadır.
Eski Smyrna yerleşimi, XV. yüzyıldan itibaren çeşitli seyyahların kayıtlarında yer almıştır. 1930 yılında F. ve H. Miltner tarafından Hacı Muço Tepesi üzerinde gerçekleştirilen ilk sondaj çalışmalarında, Geometrik döneme tarihlenebilen seramik buluntulara ulaşılmıştır. 1945-1948 yılları arasında Prof. Dr. Ekrem Akurgal, bölgede ön araştırmalara başlamış; 1948-1951 döneminde ise Ankara Üniversitesi ile Atina İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nün işbirliği çerçevesinde, John Cook ile birlikte sistematik arkeolojik kazılara öncülük etmiştir.
1967-1981 yılları arasında kazılar, Türk Tarih Kurumu ve Ankara Üniversitesi'nin destekleriyle Prof. Dr. Ekrem Akurgal başkanlığındaki Türk ekip tarafından sürdürülmüştür. Bilimsel çalışmalar 1993 yılına kadar Prof. Dr. Akurgal’ın liderliğinde devam etmiştir. 1993-2011 yılları arasında ise kazı başkanlığı görevini Prof. Dr. Meral Akurgal üstlenmiştir. 2014 yılından itibaren yürütülen yeni dönem kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ege Üniversitesi işbirliği ile Prof. Dr. Cumhur Tanrıver başkanlığında sürdürülmektedir.
Arkaik ve Klasik dönemlere ait dörtgen planlı; konut, işlik ya da kamusal işlevli mekanlardan oluşan düzenli yerleşim şeması görülmektedir. Kenti çevreleyen sur duvarları, Athena Tapınağı ve Arkaik döneme tarihlenen çeşme yapısı en korunmuş mimari öğelerdendir. Tunç Çağı'na ait veriler kısıtlı olsa da özellikle son 10 yıllık çalışmalarla yeni bilgiler ortaya konmuştur. Dörtgen planlı ve bitişik nizamlı, taş temelli ve kerpiç duvarlı yapılardan oluşan mimari örgüye sahiptir. Tunç Çağı tabakalarından ele geçmiş "Gümüş Takı Grubu/Hazine" en çarpıcı buluntulardan birisidir.
Referanslar
Akar Tanrıver, D. (2017). “Eski Smyrna’nın Keşfi, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42: 67-77; Akurgal, E. (1945). İzmir ve Dolaylarındaki Eski Eserler Hakkında Bir Not, Arkeoloji Araştırmaları 2: 1-40; Akurgal, E. (1946). “Arkaik ve Klasik Çağlarda İzmir, Belleten X: 55-71; Akurgal, E. (1950). Bayraklı Kazısı, Ön Rapor, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi VIII: 1-51; Akurgal, E. (1997). Eski İzmir I Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı (Üçüncü baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu; https://izmir.ktb.gov.tr/TR-77163/smyrna-bayrakli-hoyugu-kazisi--izmir.html, (Erişim tarihi: 09. 04. 2025); Kayan, İ. ve Ertuğ Öner, E. (2013). Bayraklı Höyüğü (İzmir) Çevresinin Holosen’deki Jeomorfolojik Gelişimi, İçinde; Profesör Doktor Asaf Koçman’a Armağan, (Editör: E. Öner). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları; Otman, A. Ü. E. (2021). İzmir-Bayraklı Höyük'te Bulunan Gümüş Takılara Dair İlk Gözlemler, Arkeoloji Dergisi, 1(26): 83-90; Tanrıver, C., Ertüzün, B., Erdem-Otman, A.Ü. ve Akar-Tanrıver, D.S. (2023). Eski Smyrna (Bayraklı Ören Yeri) Kazısı 2021, 42. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt-2: 52-68.