Ekrem Akurgal, 30 Mart 1911 yılında Hayfa yakınlarındaki Tulkarem'de doğdu. Ancak nüfusa doğduğu yer olarak İstanbul yazdırıldı. Ailenin çiftliği arkeoloji dünyasında büyük ün kazanan eski Caesareia kentinin harabeleri hemen yanındaydı. Ekrem Akurgal; iki yaşındayken ailesi ile birlikte İstanbul’a döndü, ardından bir süre Adapazarı'nın Akyazı ilçesindeki çiftliklerinde kaldı. Altı yaşından itibaren ilk eğitimini almak için halasının yanına İstanbul’a gitti. Vefa Ortaokulu’dan ve İstanbul Erkek Lisesi’nden mezun olduktan sonra Hukuk Fakültesi’ne başladı. Ardından Avrupa’da eğitim almak için yapılan sınavı arkeoloji öğrencisi olarak kazandı. Berlin Üniversitesi’nde ünlü arkeolog Gerhard Rodenwaldt’ın yanında klasik arkeoloji öğrenimi gördü. 1935 yılında babasının da isteğiyle Sümerce “Büyük Su Ülkesi” anlamına gelen “Akurgal” soyadını aldı. Aynı yıl Lemis Baykal ile evlendi. Bu evlilikten Murat ve Ali adında iki çocuğu dünyaya geldi. Türkiye’de ilk kez yazılı tez ile doçentlik unvanını alan bilim insanı oldu (1941). Ardından kazı çalışmalarına başladı.1945 yılında Zile’de başlayan kazı çalışmaları, 1951-1953 Sinop, 1955-1957 Erdek, 1953-1959 Hisar Tepe, 1953-1956 Foça, 1953-1954 Nemrut, 1958-1965 Çandarlı Kazıları ile devam etti. Hitit sanatının bir klasik arkeolog tarafından işlenmesi gerekliliği tespitini içeren ilk kitabını; Remarques Stylistiques Sur Les Reliefs” ismiyle Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi yayınları arasında çıkarttı. 1949 yılında profesörlüğe, 1957 yılında yaptığı uluslararası bilimsel çalışmaları ile Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Kürsüsüne Ordinaryüs Profesör olarak atatndı. Birçok bilim akademisi ve arkeoloji enstitüsünün asli ve şeref üyesi olarak onurlandırıldı. Yurtdışında yüzlerce konferans veren Akurgal, Amerika Birleşik Devletleri'nde Princeton, Almanya'da Heidelberg ve Berlin, Avusturya'da Viyana ve İtalya'da Piza

Üniversitelerinde de dersler verdi. 1957-1959 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dekanlığı görevini üstlendi. Çalışmalarını büyük özen ve itinayla gerçekleştiren Akurgal, birçok kurum ve kuruluştan ödül aldı. 1991 yılında ikinci evliliğini gerçekleştirdi ve İzmir’e yerleşti. Dünya’nın her yerinde Anadolu arkeolojisini bilimsellik ve saygınlıkla temsil eden Akurgal;1 Kasım 2002 tarihinde vefat etti.

Başlıca eserleri: Akurgal, E. Asianici Occidentali Antichi Centri. Roma: Instituto Per la Collaborazion Culturale; Akurgal E. (1943). Pazarlı'da Çıkan Eserler Üzerinde Yeni Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; Akurgal E. (1945). Arkeoloji Araştırmaları. Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları; Akurgal E. (1946). Remarquves Stylistiques Sur Les Reliefs De Malatya. Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları; Akurgal E. (1946). Arkaik ve Klâsik Çağlarda İzmir. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; Akurgal E. (1955). Phrygische Kunst. Ankara: Archäologisches Institut der Universität Ankara; Akurgal E. (1959). Urartu Medeniyeti Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları; Akurgal E. (1964). Die Kunst der Hethiter. Wiesbaden: Franz Steiner; Akurgal E. (1973). Ancient Civilizations and Ruins Of Turkey : From Prehistoric Times Until The End of the Roman Empire. İstanbul: Haşet Kitabevi; Akurgal E. (1977). Hattiler, Hititler ve Güneş Kursu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; Akurgal E. (1983).Eski İzmir I: Yerleşme katları ve Athena Tapınağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; Akurgal E. (1988). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınları; Akurgal E. (1998 ). Anadolu Kültür Tarihiç Ankara: TUBİTAK Yayınları ; .Akurgal E. (2001). The Hattian and Hittite Civilizations.  Ankara: Republic of Turkey Ministry of Culture. Akurgal E. (2002). Bir Arkeoloğun Anıları: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Tarihinden Birkaç Yaprak. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.

Türkiye’de Klasik Arkeoloji’nin kurucusu ve “Hocaların Hocası” olarak da bilinen bir Türk akademisyendir. Annesinin ailesinin Filistin’deki topraklarında yaşadığı yer alan Hayfa kenti yakınlarındaki Tulkarem’de doğdu (1911). Babası o dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun Hersek vilayetine müftü ve yönetici gruplarını yetiştirmiş bir köklü aile olan Rizvanbegoviç Ailesi'nden gelmektedir. Oğlu Akurgal’ın da başkent kökenli nüfusta kayıtlı olmasını istediği için İstanbul nüfusuna yazdırdı. Akurgal, iki yaşında İstanbul’a dönerek Adapazarı’nın Akyazı ilçesinde kaldı (1913). Altı yaşından itibaren halasının kocası, Darülfünun da Arap Edebiyatı Müderrisliği yapan Cabizade Ali Fehmi Efendi’nin evinde kalarak ilk eğitimini almaya başladı. Lise eğitimini İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamladı (1931). Yükseköğrenimine İstanbul Üniversitesi’nin Hukuk Fakültesi’nde başladı (1931-1932). İkinci sınıf öğrencisiyken Milli Eğitim Bakanlığı’nın açtığı yurtdışı eğitimi sınavını kazanarak Arkeoloji öğrenimini görmek için Almanya’ya gönderildi (1932). Berlin Üniversitesi’ndeki Arkeoloji Bölümünde Gerhard Rodenwaldt’dan dersler alarak Klasik Arkeoloji alanındaki lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamladı (1933-1940). Doktora çalışmasını Griechische Reliefs des VI. Jahrhunderts aus Lykien adlı tez ile mezun oldu. Bu çalışması Berlin’de kitap olarak yayımlandı (1942). Bu arada Soyadı Kanunu çıkınca babasının isteği üzerine bir Sümer Kralı’nın adı olan ve Sümerce de A=Su, Kur=Ülke ve Gal=Büyük kelimelerinin kullanımından oluşan Akurgal soyadını aldı (1934). A-Kur-Gal Türkçe de ise “Büyük Su Ülkesi” anlamına gelmektedir. Almanya’daki öğreniminin ardından Türkiye’ye dönen Akurgal, kürsü başkanlığını Remzi Oğuz Arik’in yürüttüğü Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nde öğretim üyeliği görevine başladı (1941). Harp Anıtı üzerindeki bilimsel çalışmaları ile doçentlik sınavını vererek doçent oldu (1941). Daha sonra profesör (1949) ve ordinaryüs profesör unvanlarını aldı (1957). Klasik Arkeoloji’nin bilimsel dergilerinden olan Anatolia Dergisi’ni kurdu (1956). Görev yaptığı Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Dekanlığı’nı yaptı. Batı Anadolu’nun Demir Çağı’nı ortaya çıkarmak için Eski İzmir (Bayraklı), Phokaia (Foça), Sinope (Sinop), Daskyleion (Ergili), Çandarlı ve Erythrai (Ildırı) kazılarını yürüterek ulaştığı arkeolojik bulguların yardımları ile Hitit, Hurri, Urartu, Frig, Lydia, Geç Hitit, Karia, Lykia uygarlıkları ile Yunan, Roma ve Bizans dönemlerine ilişkin önemli tarihsel bilgileri elde ederek Anadolu’nun tarihini aydınlattı. Bu konuda doğu ve batı uygarlıkları arasındaki ilişkileri inceleyerek Hititlerin Yunan kültürü üzerindeki etkisini ortaya koyduğu Orient und Okzident: Die Geburt der griechischen Kunst adlı eseri oldukça önemlidir (1966). Akurgal, İzmir de hayatını kaybetti (2002). Çalışmaları, arkeolog olan ve asistanlığını yürüten eşi Meral Akurgal tarafından sürdürüldü. Akurgal, Avrupa’da yedi akademiye üye oldu ve dünyadaki pek çok bilim kuruluşuna şeref üyesi seçildi. Bordeaux Üniversitesi (1961), Atina Üniversitesi (1988), Lecce Üniversitesi (1990), Anadolu Üniversitesi (1990) kendisine şeref doktoru sanını verdi. Akurgal, ayrıca Federal Almanya Büyük Liyakat Nişanı Yıldızlı Rütbesi (1979), Goethe Madalyası (1979), Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü (1981), İtalyan Commandatore Nişanı (1987) ve Fransız Légion d‘Honneuer Officier rütbesi sahibidir (1990). Akurgal’ın Anadolu’nun arkeolojisi ve tarihi üzerine yazdığı çok sayıdaki kitabı ve makale şeklinde bilimsel çalışmalarının olduğunu belirterek aşağıdaki başlıkta çalışmalarının bazılarına yer verilmektedir.

Başlıca eserleri: Akurgal, E. (1942). Griechische Reliefs aus Lykien. Berlin: DAI; Akurgal, E. (1945). Bir Arkeoloğun Anıları: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Tarihinden Birkaç Yaprak. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi; Akurgal, E. (1946). Remarques Stylistiques sur les Reliefs de Malatya. Ankara: University of Ankara, Archaeol. Inst; Akurgal, A. (1949). Spaethethitische Bildkunst. Ankara: Archaeologisches Institut der Universitaet; Akurgal, E. (1955). Zwei Grabstelen Vorklassischer Zeit aus Sirope. Berlin: Walter de Gruyter; Akurgal, A. (1956). Tarih ilmi ve Atatürk. Ankara: TTK Yayınları; Akurgal, A. (1959). Urartu medeniyeti. Ankara: TTK Yayınları; Akurgal, A. (1959). Chronologie der phrygischen Kuns. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi; Akurgal, A. (1961). Die Kunst Anatoliens von Homer bis Alexander. Berlin: W. de Gruyter; Akurgal, E. (1961). L’art plastique Hittite. Bordeaux: Féret et Fils; Akurgal, A. (1966). Orient und Okzident : Die Geburt der griechischen Kunst. Baden-Baden: Holle; Akurgal, A. (1968). Urartäische und Altiranische Kunstzentren. Ankara: TTK Yayınları; Akurgal, E. (1973). Ancient Civilizations and Ruins of Turkey: From Prehistoric Times Until The End of the Roman Empire. Ankara: Haşet Kitabevi; Akurgal, E. (1974). Zur Datierung der Grabstelen Aus Daskyleion. Ankara: TTK Yayınları; Akurgal, A. (1987). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Yayıncılık; Akurgal, A. (1987). Griechische und Römische Kunst in der Türkei. München: Himmer; Akurgal, A. (1993). Eskiçağ’da Ege ve İzmir. İstanbul: Net Yayıncılık; Akurgal, E. (1983). Eski İzmir I: Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı. Ankara: TTK Yayınları; Akurgal, A. (1998). Türkiye’nin Kültür Sorunları. Ankara: Bilgi Yayınevi; Akurgal, A. (1998). Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: TÜBİTAK Yayınları; Akurgal, A. (2000). Alt - Symrna I. Wohnschichten und Athenatempel. Ankara: TTK Yayınları; Akurgal, A. (2000). The Aegean Birthplace of Western Civilization History of East Greek art And Culture 1050 - 333 BC. İzmir: İzmir BB Kültür Yayınları; Akurgal, A. (2001). The Hattian and Hittite Civilizations. Ankara: KTB Yayınları.