Balıkesir’in ilçesi olan Ayvalık’ın batısı deniz, doğusu Bergama, kuzeyi Burhaniye ve güneyi Dikili ile çevrilidir. Antik Çağ’da Ayvalık, bir tür yabani ayva anlamına gelen Kidonia olarak adlandırılmıştır. İlkçağ’da Hitit, Misya, Lidya, Frig, Ortaçağ’da Yunan ve Roma, XV. yüzyıldan itibaren de Türk egemenliğine girdi. Türkler ve Rumlar burada uzun zaman iç içe yaşamışlardır. Daha önceleri balıkçılıkla geçinen Ayvalık halkı, deniz ticaretini ve sanayisini geliştirdi ve Ayvalık’ı bir kent haline getirdi.

Ayvalık Turizm Danışma Bürosu verilerine göre Ayvalık’ta ikisi beş yıldızlı otel, üçü dört yıldızlı otel, dördü üç yıldızlı otel, dördü iki yıldızlı otel, biri butik otel, biri pansiyon, dokuzu özel konaklama tesisi olmak üzere toplamda 24 Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme belgeli tesis bulunmaktadır. 2019 yılının işletme belgeli konaklama tesisleri verilerine göre Ayvalık’a gelen yerli turist sayısı 129.299, yabancı turist sayısı ise 128.076’dır. Doluluk oranı ise yüzde 58,22’lere ulaşmıştır. 2019 yılının belediye belgeli konaklama tesisleri verileri incelendiğinde 72.324’ü yerli, 185.395’i yabancı olmak üzere toplamda 257.719 turist ziyareti olduğu görülmektedir. Doluluk oranı ise toplamda yüzde 48,06’dır. İkinci konut (yazlık) sayısı Ayvalık’ta 28 bin civarındadır. Yaz döneminde ikinci konutlarda yaklaşık 120 bin kişinin konakladığı düşünülmektedir. Bu sayılara, Ayvalık’a günübirlik gelen grup ve bireysel ziyaretçiler de eklendiğinde Ayvalık’ın yaz aylarındaki nüfusu 400 bin -500 bin kişiye ulaşmaktadır. Ayrıca, Ayvalık’ta biri C grubu, diğerleri A grubu olmak üzere toplam 20 seyahat acentası faaliyet göstermektedir.

Doğası, mimari yapısı, kültürü, tarihi, su sporları ve zengin deniz altı dünyası, temiz denizi ve ünlü plajları ile popüler bir destinasyondur. Çam ve zeytin ormanları, güzel koyları, irili ufaklı 24 adası, mercan resifleri, 2000’den fazla tescilli dini ve sivil mimarisiyle yerli ve yabancı turistler tarafından tercih edilmektedir. Deniz-kum-güneş turizmi, kültür turizmi, gastronomi turizmi, su altı ve su üstü spor turizmi, yayla turizmi gibi çeşitli turizm türlerine ev sahipliği yapmaktadır.

Kozak Yaylası’nda fıstık çamı çokça bulunmaktadır ve yayla, çam fıstığının işlenmesinde merkez konumundadır. Ayvalık’ta kuş gözlemciliği, trekking, foto-safari, jeep-safari ve bitki inceleme gibi aktiviteler yapılabilmektedir. Şeytan Sofrası, Cennet Tepesi ve Profitilya Tepesi Ayvalık’ta bulunan en güzel manzara izleme mekanları arasındadır. 1976 yılında doğal ve tarihi sit alanı olarak ilan edilen Alibey Adası’nda bulunan Aşıklar Tepesi de panoramik olarak çevrenin izlenebileceği seyir noktasıdır. Ayvalık Adaları, zengin flora ve faunası dolayısıyla 1995 yılında Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir.

Ayvalık kutsal bir kent merkezi olmasa da özgün dini yapılar bulunmaktadır. 2013 yılında anıt müze ilan edilen Taksiyarhis Kilisesi (1844), 1890 tarihli Ayazma Kilisesi (Faneromeni), Agia Triada (Aya Triyada), Agia İanni (Aya Yanni) adıyla bilinen kiliseden dönüştürülen Saatli Camii, daha önce Agia İorgi (Aya Yorgi) kilisesi olan Çınarlı Camii, yapıldığında adı Kato Panagia olan Hayrettin Paşa Cami, 2. Abdülhamit zamanında yapılan Hamidiye Camii, Rumların Agia Paraskevi adını verdiği Tımarhane Adasındaki Taşlı Manastır, Alibey Adası’ndaki Taksiyarhis Kilisesi, Panagia (Panaya) Kilisesi önemli dini yapılardır.

Atatürk’ün Ayvalık’a geldiği 1934 yılında kente giriş yaptığı 13 Nisan Caddesi, Palabahçe meydanındaki birçok filme ve diziye ev sahipliği yapan Şeytan’ın Kahvesi, Sarımsaklı’daki plajları, Küçükköy, daha önce Ayazmend olarak anılan Altınova önemli turistik noktalardır. Ayvalık mutfak kültürünün en önemli unsuru zeytinyağıdır. Ayvalık evleri sarımsak taşından yapılmıştır. Adalarında 60 civarında dalış noktası bulunmaktadır ve yılın 12 ayı da dalış imkânı sunmaktadır. Bu noktalar sualtı florası ve faunasına sahiptir. Deniz altında kırmızı mercanlar, deniztavşanları ve birçok su altı zenginliklerini barındırmaktadır. Ayrıca, yelken ve sörfçüler için uygun bir sahile sahiptir.