Ayışığı Manastırı

Doğal ve Kültürel Miras Manastır

Rumca adıyla Agios Dimitrios Ta Selina; Türkçe adıyla Ayışığı Manastırı, Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde yer alan Alibey (eski ve Rum adıyla Cunda) Adası’nda bulunan bir manastır olup günümüzde mülkiyeti Suzan Sabancı Dinçer ile Haluk Dinçer’e ait olan özel bir mülktür.

Manastır XIV. ve XV. yüzyılda Cunda ve çevresindeki küçük adalarda çeşitli büyüklüklerde sayısı sekizi bulan manastırlardan biridir. XIX. ve XX. yüzyıllardaki çatışmalarda diğer manastırlar önemli ölçüde zarar görürken, bulunduğu yer itibariyle zor ulaşılabilen Ayışığı Manastırı doğal ve insani etkilere açık olmadığından zaman içerisinde tahrip oldu, manastırın büyük bir kısmı yıkılmış, ancak bina 1922 yılına kadar ayakta kalabilmiştir. Manastırın da içinde bulunduğu zeytinlik arazisi, 1923 yılında mübadele ile Selanik yakınlarından gelen Katrinli (Katerinli) Ailesi tarafından satın alınmıştır. Arazi, Fahrettin Katrinli’nin vefatının ardından evlatları tarafından 2003 yılında satılığa çıkartılmış ve 2008 yılında Suzan Sabancı Dinçer tarafından satın alınmıştır. Tarihi yapı, adı geçen aile tarafından özgün nitelikleri korunarak müze-evs anlayışı ile restore edilmiş ve 2012 yılından bu yana da malikâne olarak kullanılmaktadır.

1995 yılında tabiat parkı ilan edilen alanda yer alan Ayışığı Manastırı, konum olarak Alibey Adası’nın kuzey yönündeki Pateriça (farklı kaynaklarda geçen adlarıyla Patriçiya, Patriça) Yarımadası’nın en uç noktasında, dik bir tepenin (299 rakım) denizle birleştiği yerdedir. İnşa tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte XVIII. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.

Manastırın çevresi duvarlarla çevrili olup diğer manastırlarda olduğu gibi avlu ortasında kilisesi yer almaktadır. Kilise doğuya bakacak şekilde kubbeli (dört kemerli) olarak dikdörtgen bir planlana sahiptir. Kilisenin giriş kapısı sarımsak taşındandır. Kilisede kullanılan sarımsak taşı dikkate alındığında kilisenin çeşitli zamanlarda restorasyona tabi tutulduğu ve 1850’li yıllarda yıkılarak yeniden inşa edildiği anlaşılmaktadır. Patikadan girişte, hemen deniz tarafında iki katlı bina yer almaktadır.

Manastır günümüze kadar aslına uygun olarak manastır, adalıların eğitim kurumu ve mesire yeri, evlenmek için gelen Ayvalıklı Rumların dilek kapısı olarak kullanılmıştır.

Manastıra Alibey Adası girişinden kuzey yönüne doğru Pateriça Yarımadası yönüne sapıp birinci köy olan Aşağı Damlar ve ikinci köy olan Yukarı Damlar Köyü’nü geçtikten sonra ulaşılmaktadır. Ziyarete açık olmayan manastıra bir başka ulaşım yolu ise şehir içi ulaşım araçlarıdır.