Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2019
Aydın’ın Karacasu ilçesine bağlı Geyre Mahallesi’nde bulunan Aphrodisias antik kentinde, 1961 yılının öncesi buluntular İzmir Arkeoloji Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenirken, 1961 sonrası buluntular Prof. Dr. Kenan Erim’in başkanlığında yürütülen kazılarla birlikte önce kazı evi deposunda ve daha sonra Deveci Hanı’nda depolandı. 1977 yılında örenyeri içinde tamamlanan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müze binasında sergilenmeye başladı. Geyre Vakfı, antik kentin Sebasteion bölümünde eserlerin sergilendiği ek bir bina yaptırdı, bu binanın salonları 2008 yılında düzenlenerek ziyarete açıldı. Aphrodisias Müzesi, antik kent ve müzenin aynı alanda bulunduğu nadir yerlerden biridir. Müzede Kalkolitik, Bronz ve Prehistorik Çağ gibi dönem eserleri, Aphrodite Tapınağı etrafında bulunan Lidya dönemine ait seramikler, Arkaik, Klasik ve Helenistik devir buluntuları ile Roma, Bizans ve Türk İslam devri eserleri yer almaktadır. MÖ I. yüzyıldan başlayarak MS V. yüzyıla kadar beyaz, mavi-gri mermerler Baba Dağı yamaçlarından çıkartılmakta ve Aphrodisias’lı heykeltıraşlar tarafından işlenmekteydi. Antik kentte bir heykeltıraşlık okulu bulunması sebebiyle müze, sergilenen heykeller yönünden çok önemli ve zengindir. Müzede heykellerin görülebileceği salonlar; imparatorluk, melpomene, odeon, camekanlı teşhir galerisi, Penthesilia ve Tanrıça Aphrodite Salonu olarak adlandırılmaktadır. Müzenin avlu ve iç bahçesinde de kent kazılarında çıkan lahitler sergilenmektedir. Zoilos Frizi, Melpomene heykeli, imparatorların heykelleri, Polykleitos’a ait Diskophoros heykelinin MS I. yüzyıla ait bir kopyası, Akhilleus ve Penthesileia, Dionysos ve Satyrler, çeşitli Nike heykelleri, Aphrodite’nin kült heykeli, rahip ve rahibe heykelleri ilk bakışta dikkati çeken eserler arasında yer almaktadır. Aphrodisias Müzesi’ne eklenen Sebastion-Sevgi Gönül Salonu’nda rölyefler iki cepheye sıralanmıştır. Bu muazzam eserler, mitolojik öyküleri, tarihi bilgileri ve eserin sergilenmesi için katkıda bulunan bağışçıların isimleriyle birlikte sergilenmektedir.
Referanslar
Akurgal, E. (2003). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınlar.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Aydın İl Kültür Müdürlüğü (2019). Afrodisias Arkeoloji Müzesi. http://www.aydinkulturturizm.gov.tr/TR-64405/afrodisias-muzesi.html, (Erişim tarihi: 17.06.2019).
-
2025
Afrodisyas Müzesi, Aydın'ın Karacasu ilçesine bağlı Geyre Mahallesi sınırları içerisinde yer alan Afrodisyas Örenyeri ile iç içe bulunmaktadır. Örenyeri müze bütünleşmesinin iyi bir örneğini teşkil eden Afrodisyas Müzesi’nde antik şehirden elde edilmiş eserler sergilenmektedir. 1961 yılında Prof. Dr. Kenan T. Erim’in başkanlığında başlayan kazı çalışmalarıyla birlikte çıkarılan eserlerin sergilenmesi ihtiyacından doğan müzenin gelişim aşamaları şu şekilde özetlenebilir. Bugünkü mevcut müze inşa edilmeden ve kazı çalışmaları başlamadan önce bulunmuş eserlerin sergilenme amaçlı İzmir ve İstanbul arkeoloji müzelerine götürüldüğü bilinmektedir. Kazıların başlamasıyla birlikte ele geçirilen eserler ise başlangıçta kazı evinin depolarında ve yine örenyeri içinde yer alan Deveci Han’ında koruma altına alınmıştır. Müzenin bir ihtiyaç haline gelmesiyle birlikte 1971-1972 kışında projelendirilmiş yapının inşaatına başlanmış ve 1977 sonbaharında bitirilmiştir. Teşhir ve tanzim çalışmaları tamamlandıktan sonra ise 21 Temmuz 1979 tarihinde ziyarete açılmıştır. Zamanla duyulan ek bina ihtiyacı sonucunda da Geyre Vakfı’nın girişimleriyle mimarlığını Cengiz Bektaş’ın yaptığı ve Sebasteion yontularının sergilendiği Sevgi Gönül Solunu 2008 yılında hizmete girmiştir.
Müze, birbirleriyle bağlantılı sergi salonlarının nihai olarak Sebasteion buluntularının sergilendiği Sevgi Gönül Salonu’na ulaşan bir plan anlayışıyla kurgulanmıştır. Girişin hemen sağından başlamak suretiyle öncelikle Tondolar Salonu’na ulaşılır. Bu salonda Tondo büst olarak tanımlanan ve Atriumlu Ev kazısı sonucunda bulunmuş Sokrates, Pythagoras gibi filozof büstleriyle Alkibiades ve Büyük İskender gibi felsefe öğrencilerinin büstleri sergilenmektedir. Devamında İmparatorlar Salonu olarak tanımlanan ve çok sayıda Roma imparatorunun gövde ve başlarının sergilendiği ve bunlara ilave olarak bir de süsleme düzeniyle oldukça sanatlı, mevsimleri betimleyen bir lahit yer almaktadır. İmparatorlar Salonu’nun soluna doğru hareket edilirse bu kez Zolios koridoru olarak bilinen bir diğer geçiş sergi alanına ulaşılır. Burada Afrodisyas’ın hayırsever isimlerinden olan ve Julius Ceaser ve Augustus dönemlerinde yaşamış C. Julius Zoilos’a atfedilen bir mezar anıtına ait frizler bulunmaktadır. Koridordan sağa dönüldüğünde Yunan Mitolojisinin dokuz Musa’sından biri olan tragedya musası Melpomene’ni adını taşıyan sergi alanına ulaşılır. Bu salonda Melpomene’nin heykeli dışında yine mitolojinin bilinen karakterlerinden Apollon’a ait heykel ile devlet adamlarının heykelleri yer almaktadır. Salonun devamı Odeon Salonuyla bitişiktir. Burada tiyatro binasından getirilmiş dönemin iki önemli boksörü olan Kandidianos ve Piseas’ın heykellerine yer verilmiştir. Akropol, Karahisar ve Pekmeztepe kazılarından açığa çıkarılmış keramik, metal ve cam buluntuların sergilendiği vitrinli teşhir alanına geçmeden hemen önce de Odeon Salonu’na bitişik ve heykeltraşlık hakkında detaylı örnekler sunan bitmemiş eserler bölümü gezilebilir. Vitrinli sergi alanı geçildikten sonra Troya Savaşı’ndan bilinen ve Akhilleus tarafından öldürülen Amazon kraliçesi Penthesileia’nın adını taşıyan salona dahil olunur ve buraya ismi geçen her iki karakterin heykel grubu yerleştirilmiştir. Ayrıca birçok müzede benzerlerinin bulunduğu Dionysos ve Satyr heykel örnekleri ile Yahudi cemaat üyelerinin isim listesinin yer aldığı Grek alfabesiyle yazılmış bir de paye bulunmaktadır. Bu kısımdan sonra şehirle özdeşleşmiş ve Afrodisyas Aphroditesi olarak isimlendirilen özgün heykeliyle salona da ismini veren kült heykel görülebilir. Bu salonu bölen ve paye başlıklarının sergilendiği koridor takip edilirse yeniden giriş bölümüne ulaşılır. Tüm bu salonlardan başka Sebasteion'dan (İmparatorların Tapınağı) getirilen frizlerin sergilendiği Sevgi Gönül Salonu ise barındırdığı kompozisyonlarla adeta Yunan Mitolojisinin bir özetini sunmaktadır. Salonun orta yerinde sergilenen Mavi At olarak isimlendirilmiş koyu mavi-gri renkte mermerden yapılmış ve üzerinde binicisinin beyaz mermerden yalnızca baldır kısmı kalmış at heykeli yine Afrodisyas heykeltraşlık okulunun uygulamaları arasında yer alan kontrast renklerden elde edilen heykel gruplarına bir örnektir.
Haftanın her günü açık olan Afrodisyas Müzesi kış dönemi -1 Ekim / 1 Nisan- 08.30 – 17.30, yaz dönemi – 1 Nisan / 1 Ekim- 08.30 – 19.00 saatlerinde hizmet vermektedir.
Referanslar
Aphrodisias Kazıları, https://aphrodisias-excavations.com/tr, (Erişim tarihi 21.04.2025).; Ilgım, M. (Ed.). (2013). Afrodisyas Sebasteion: Sevgi Gönül Salonu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.; Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. Afrodisias Müzesi Tanıtım Broşürü.