Ankara Kalesi

Doğal ve Kültürel Miras Kale

Ankara’nın Altındağ ilçesinde bulunmaktadır. Günümüzde kale içinde farklı dönemlerden kalan birçok eski Ankara Evi vardır. Kaleiçi Mahallesi’nde bulunan eski Ankara Evleri, sur duvarları ile çevrili dar ve dik bir alanda konumlandıkları için, planları dar alanlardan en çok faydalanmayı gözeterek yapıldığı anlaşılmaktadır. Ankara Evleri iki ya da üç katlı, kerpiç ve tuğladandır. Ankara’da arazi yapısının düz olmaması nedeniyle evlerinin üst katları cumba tipindeki çıkıntılarla düzgün bir plana kavuşturulmuştur. Evlerin alt katları kışlık olarak kullanılmıştır; kalın duvarlı ve küçük pencerelidir. Üst katlar ise yazlık olarak kullanılmıştır; ince duvarlı ve havadardır. Evlerdeki geniş saçaklar ve Cihannüma adı verilen yazlık odalar Ankara Evleri’nin belirleyici özellikleridir. Ahşap tavan süslemelerinde genellikle geometrik kompozisyonlar yer almaktadır.

Ankara Kalesi, dik yamaçla kuşatılan savunmaya elverişli tepe ve kaya çıkıntıları üzerine kurulan bir kaledir. Kale-kent özelliğini taşımakta olan kent aynı zamanda Ankara’nın da yönetici merkezi konumundadır. Kalenin bu konumu seyyahlar tarafından farklı dönemlerde sıkça vurgulanmıştır.

Ankara Kalesi’nin yüksekliği 110 metredir. Kale, tepenin yüksek bölümünü kaplayan iç kale ve çevresini kuşatan dış kaleden oluşmaktadır. Dış kalenin 20’ye yakın kulesi vardır. Dış kale eski Ankara şehrini çevirmektedir. İç kale ise, yaklaşık 43 bin kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. 14–16 metre yüksekliğindeki duvarların üstünde çoğu beş köşeli 42 kule vardır. Dış surları kuzey-güney doğrultusunda yaklaşık 350 metre, batı-doğu doğrultusunda ise 180 metre boyunca uzanmaktadır. Doğu duvarı tepenin girinti çıkıntılarını izlemekte; kuzey yamaç ise farklı tekniklerle yapılan duvarlarla korunmaktadır. Koruma düzeninin en ilgi çekici yanı; doğu, batı ve güney duvarları boyunca 15–20 metrede bir yer alan 42 tane beşgen burçtur. Dış kale ile iç kale, doğuda doğu kalesinde batıda Hatip Çayı’na bakan yamaçta birleşmektedir. İç kalenin güneydoğu köşesinde ise kalenin en yüksek yeri olan Akkale yer almaktadır. İç kale Ankara taşından yapılmıştır ve yer yer toplama taşlardan oluşmaktadır. İç kalenin iki büyük kapısı vardır. Biri dış kapı, diğeri ise hisar kapısıdır. Kapı üzerinde İlhanlılara ait bir kitabe bulunmaktadır. Kapının kuzey batı yönünde ise, Selçuklular’a ilişkin bir yazı bulunmaktadır. Duvarların alt bölümü mermer ve bazalttandır. Kale duvarlarının üst bölümlerindeki bloklar arasındaki tuğla bölümler büyük ölçüde zarar görmesine karşın, iç kale bozulmadan günümüze kadar ulaşmıştır. Kale yapısında rastlanan ve Roma dönemine ait olan heykel, lahit ve sütun başlıkları kalenin yapımı ve onarımında etrafta bulunan malzemelerden yararlanıldığını göstermektedir.

MÖ 4000’ten beri birçok kültüre ev sahipliği yapan Ankara Kalesi ve çevresinde gelişen yerleşim, Osmanlı İmparatorluğu’nun son zamanlarında kente demiryolu gelmesiyle birlikte daha da gelişmiştir.

Yararlanılan Kaynaklar

Artar, F. (2015). Bir Soylulaştırma Öyküsü: Ankara Kalesi Örneği. İçinde; M. Altunoğlu ve Ş. Geniş (Editörler) I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi (ss: 523-541). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi; Aktüre, S. (1984). 16. yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler. İçinde; A. T. Yavuz (Editör) Tarih İçinde Ankara: 28-30. 09. 1981 Semineri (ss. 1-47). Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Basım İşbirliği; Sülüner, H. S. (2014). Yabancı Seyyahların Gözlemleriyle Roma ve Bizans Dönemi’nde Ankara, Ankara Araştırmaları Dergisi, 11-21.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

http://www.ankara.gov.tr/ankara-kalesi, (Erişim tarihi:31.10.2019).