Yeşil Camii (Bursa)
Doğal ve Kültürel Miras Cami
-
2019
Adını verdiği Bursa’nın Yıldırım ilçesinin Yeşil semtinde bulunmaktadır. Yeşil Külliyesi yapılarındandır. Külliye; Camii, medrese, türbe, hamam ve imaretten oluşur. Fakat yıllar içerisinde imaretin varlığı korunamamıştır. Yeşil adını, bir zamanlar minarelerinde bulunan yeşil renk ağırlıklı çini kaplamalarından aldığı düşünülmektedir. Halen aktif olarak kullanılan caminin kapasitesi 2.000 kişidir. 1419 yılında, Çelebi Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır. Caminin mimarı, sarayda sanat örgütünün de başında bulunan, Vezir Hacı İvaz Paşa’dır. Camii yapımında beş sanatçı çalıştı ve beşinin de kitabesi bulunmaktadır. Ters T planlı Yeşil Camii, iki katlı, iki kubbeli aynı zamanda hükümet konağı olarak inşa edilmiştir. Nakışkarı, Lami Çelebi’nin dedesi olan Nakkaş Ali Bin İlyas tarafından 1424’ de tamamlanmıştır. Bezeme ve tezyinatları II. Murad döneminde tamamlanmış olan camide taş, ahşap, alçı ve kalem işi ile her türlü süs kullanılmıştır.
Yeşil Camii’nin ana kapısı kuzey cephede yer almaktadır. Kapıdan yan odalara açılan dar bir koridora girilmektedir. İbadet alanına, Bizans başlıklı iki sütunun ortasındaki alçak bir kapıdan geçilmektedir. İbadet alanının iki yanındaki doğu ve batı yönünde konumlandırılan simetrik odalar, sancaklardan gelenlerin meselelerinin görüşüldüğü yerler olarak yapılmıştır. Doğudaki oda, Anadolu Beylerbeyliği’nden gelenler için, batıdaki oda Rumeli Beylerbeyliği’nden gelenler için kullanılmıştır. İlerleyen zamanlarda bu odalar mahkeme salonu olarak kullanılmıştır. Girişin iki yanındaki merdivenlerle üst kata çıkılmaktadır. Camii’nin üst katının orta bölümünde hünkâr mahfili, iki tarafında da saray daireleri bulunmaktadır. Osmanlı’da ilk hünkâr mahfili, Yeşil Camii’ne yapıldı. İbadet mekanı, aynı eksen üzerinde birer kubbe ile örtülü iki ana mekândan oluşmaktadır. Kubbelerin çapı 13 metre, yerden yüksekliği ise 25 metredir. Her iki kubbe, büyük bir kemer ve kilit taşı ile birleştirilmiştir. Camii mihrabı, mahfili dönemin İznik çinileri ile bezenmiştir. Girişindeki taç kapı, Türk taş oymacılığı sanatının ürünüdür. Kapı kemerinde yeşil taş ve mermer kullanılmıştır. Taş kapının sağında ve solunda ikişer pencere, bunların arasında da birer dış mihrap vardır. Camiinin iç duvarları, tavanlar, mahfiller ve geçiş eyvanlarının tümü çiniyle kaplıdır. Çinileri Mecnun Mehmet adlı bir usta tarafından işlenmiştir. Geometrik motiflerle çiçeklerin yer aldığı mihrap, 10 metre yüksekliği ile çini işçiliğinin en mükemmel örneklerindendir. Mihrap eyvanının, doğu ve batı pencereleri üzerinde duvara asılmış birbirinin eşi olan daire biçiminde, biri yeşil biri mavi olan iki yazı levhası bulunmaktadır. Levhalarda Amme Suresi yazılıdır.
Yeşil Camii’nin ön yüzü, pencereleri, kapısı, kitabeleri ve kapı tavanının yapımında Marmara Adası’ndan getirilen mermer kullanılmıştır. Bursa’da yapılan ilk mermer abidedir. Yapının giriş kapısı, pencere kapakları ve Mihrabın batısında bulunan, tepesi altıgen külahla örtülü minber ahşap işçiliğinin ürünüdür. Camiinin minarelerinin biri kuzeybatı, diğeri güneybatı köşesindedir. Minareler 1855 depreminin ardından, XIX. yüzyıl sonlarına doğru yapılmıştır. Yeşil Camii’nin inşasından sonra batısına inşa edilen ve Sultaniye Medresesi olarak adlandırılan medrese günümüzde Türk İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır. Bursa’daki Sultan Han ve Fidan Han adlı hanlar, Yeşil Camii’nin inşasından sonra Çelebi Mehmet’in isteği ile Hacı İvaz Paşa tarafından Yeşil Camii’ye gelir sağlamak için inşa edilmiştir. Farklı yıllarda farklı şekillerde onarımlar gören Camii, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.
Referanslar
Bursa. Com (2019). Bursa Tüm Zamanların Güzel Şehri, Yeşil Camii, https://www.bursa.com.tr/yesil-Camiii-2-512.html, (Erişim tarihi: 03.11.2019); Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Yeşil Külliyesi Broşürü, https://bursa.ktb.gov.tr/TR-133551/yesil-kulliyesi-brosuru.html, (Erişim tarihi: 03.11.2019); Türkiye Kültür Portalı, Yeşil Camii, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/bursa/gezilecekyer/yesil-Camii, (Erişim tarihi: 03.11.2019); Wikizero Özgür Ansiklopedi, Bursa Yeşil Camii, https://www.wikizero.com/tr/Bursa_Yeşil_Camiii, (Erişim tarihi: 03.11.2019).