"Yemek Kitabı I: Tarih-Halkbilimi-Edebiyat" Başlıklı Kitap

Gastronomi Yayınlar Kitap

M. (Mehmet) Sabri Koz’un editörlüğünde hazırlanan, ilk baskısı 2002 yılında, genişletilmiş ikinci baskısı 2003 yılında, gözden geçirilmiş üçüncü baskısı 2008 yılında yapılan, ağırlıklı olarak tarih, halkbilimi ve edebiyat merkezli olmak üzere gastronomi ile ilgili çeşitli konuları ele alan makalelerden oluşan kitaptır. 13,5x21 santimetre boyutlarında, siyah beyaz resimli olarak yayımlanan kitabın ilk baskısı XI+818 sayfadır. İkinci baskıda, ilk baskıda yer alan makaleler gözden geçirilerek ekleme ve düzeltmeler yapılmış ve 11 yeni makale eklenmiştir. Kitabın yeniden gözden geçirilerek yapılan üçüncü baskısı ise XIII+1045 sayfadır. Kitabın birinci ve ikinci baskıları Yemek Kitabı üst başlığı ve Tarih-Halkbilimi-Edebiyat alt başlığıyla yayınlanmış, üçüncü baskıda üst başlık, Yemek Kitabı I yapılmıştır. Üçüncü baskının ön sözünde, kitabın ikinci cildinin de çıkacağı belirtilmesine rağmen, bu cilt, Eylül 2020 itibarıyla yayımlanmamıştır. Kitabın gözden geçirilmiş üçüncü baskısında, her üç baskı için ayrı ayrı yazılmış sunuş yazılarına yer verilmiştir. Kitapta yer alan 57 makale konularına göre sınıflandırılarak üç bölümde toplanmış, dördüncü bölümde ise M. Sabri Koz tarafından hazırlanan, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Seçme Kaynakça yayımlanmıştır. Kitaptaki makalelerin büyük bir bölümü, bazı şair, yazar ve araştırmacıların daha önce yayımlanmış makaleleridir. Kitabın, “Ocaklık”tan “Matbah-ı Âmire”ye” başlığını taşıyan ilk bölümünde yer alan 19 makale, ağırlıklı olarak yemek tarihi üzerine kaleme alınmış yazılardan oluşmaktadır. Reşat Genç’in, XI. Yüzyılda Türk Mutfağı, M. Zeki Oral’ın, Selçuk Devri Yemekleri ve Ekmekleri, Berin Torolsan’ın, Han’a Bir Çorba, A. Sait Aykut’un, İştahlı ve Meraklı Seyyah İbn Battûta’da Gıda Bilgisi ve Türk Yemekleri, Ârif Bilgin’in, Seçkin Mekânda Seçkin Damaklar: Osmanlı Sarayında Beslenme Aışkanlıkları (15.-17.Yüzyıl), Günay Kut’un, Şirvânî’nin Yemek Kitabı Çevirisine Eklediği Yemekler Üzerine, Artun Ünsal’ın Osmanlı Mutfağı, A. Turgut Kut’un, İstanbul’da Kadirîhâne Âsitânesinde 1906 Yılı Ramazanı İftarları, Kâmil Toygar’ın, Ramazan Yemekleri ve Mutfak Kültürü, Hasan Eren’in Yoğurt, I. M. D’Ohsson’un, Umumiyetle Yiyecekler, Leylâ Saz’ın, Haremde Yemekler, Sermet Muhtar Alus’un, Meşhur Yemekler, Refik Halid Karay’ın, Saray Sofrası, Ayşe Baysal’ın, Türk Mutfağında Köfte, Sarma ve Dolmalar: Türleri, Özellikleri, Besin Değerleri, Hayrettin İvgin’in, Yemekten Sonra… (“Diş Otu-Anadolu Halkının Kürdanı), A. Ragıp Akyavaş’ın, Sebzeler Üzerine Çeşitlemeler, Eser Tutel’in, Beni Asıl O Kara Sarı Soslar Mahvetti!, İrfan Ünver Nasrattınoğlu’nun, Türk Mutfağının Başka Ülkelerin Mutfaklarına Etkileri başlıklı makaleleri, kitabın ilk bölümünü oluşturmaktadır. Yeryüzünde Binbir Sofra başlığını taşıyan ikinci bölümde, 34 makale yer almaktadır. Nevin Halıcı’nın, Türk Halk Mutfağı, Berrin Torolsan’ın, Soframızdan Seçme Yemekler, Çiğdem Öztürkçine Erdoğan ve Ömer Faruk Şerifoğlu’nun, Anadolu’da Patlıcan Kültürü ve Yemekleri, MSK (Mehmet Sabri Koz) imzalı, Çiya Sofrasından Küçük Yemek Sözlüğü ve Seçme Yemekler, Haşim Karpuz ve Emine Karpuz’un, Anadolu Türk Evinde Mutfak, Eren Akçiçek’in, Gıda Kültürümüzde Lüle Kaymağı, Erman Artun’un, Adana Mutfak Kültürü ve Adana Yemeklerinden Örnekler, İrfan Ünver Nasrattınoğlu’nun, Afyonkarahisar Yemekleri, A. Esat Bozyiğit’in, Eski Ankara’da bir Gelenek: Zekeriyâ Sofrası, Arif Okay’ın, Antakya Yemekleri Üzerine Bir Derleme, Ramazan Albay’ın, Bursa’dan Damağa Vurgular, Nazmi Tombuş’un, Çorum’un Eski Mutbah ve Yemekleri, Ebru Şenocak’ın Elazığ Mutfağı ve Yöresel Yemekleri, Cemil Cahit Güzelbey’in, Gaziantep Mutfağı, Güven Turan’ın, Gerze Yemeklerini Anımsamak, Nilüfer Zeynep Özçörekçi Göl’ün, Gaziantep Yemeklerinin Türk Mutfağı İçindeki Popülerliği, Ayhan Yüksel’in, Giresun ve İlçeleri Mutfağı, Sadık Ayhan İpek’in, Hatay Mutfağının Unutulan Yemekleri ve Bazı Özellikleri, M. Halit Bayrı’nın, İstanbul Ailesinin Mutfağı, Esma Şimşek’in, Kadirli (Osmaniye) Mutfağı ve Mahallî Yemekler, Nail Tan ve Özdemir Tan’ın, Kastamonu’da Doğada Kendiliğinden Yetişen Bitki ve Meyvelerle Beslenme, Filiz Özdem’in, Kayseri’den İstanbul’a Yerel Tatlar, Saim Sakaoğlu’nun, Dünden Bugüne Anılarla Konya Sofrası”, Müjgân Üçer’in, “Sivas Sofrası, Mustafa Duman’ın, Trabzon-Maçka’da, 1950-1960 Yılları Arasındaki Geleneksel Mutfak Kültürü, İsa Özkan’ın, Dobruca’dan Derlenmiş Türk Yemekleri, Eren Akçiçek’in, Girit Türklerinin Mutfağı-Ot ve Zeytinyağı, Yaşar Kalafat’ın, İran Türk Halk Mutfağı, Nimet Berkok Toygar’ın, Türkiye’de Yaşayan Kuzey Kafkas Mutfak Kültürü ve Yemekleri, Ziyat Akkoyunlu’nun, Kerkük Yemeklerinden Örnekler, Harid Fedai’nin, Kıbrıs’a Özgü Sayılabilecek Yemek, Çorba ve Tatlı Türlerinden Bazılarının Tanıtılması, İ. Gündağ Kayaoğlu’nun, Türk Mutfağının Balkanlardaki İzleri: Saraybosna Yemeklerinden Örnekler, Fatma Özkan’ın, “Tatar Mutfağı”, Nihal Kadıoğlu Çevik’in, Yöresel Mutfaklarda Beyaz Et (Tavuk Eti) Tüketiminin Kültürel Profili, kitabın ikinci bölümünü oluşturan makalelerdir. Kitabın, Tatlı Yiyelim… başlıklı üçüncü bölümü ise beş makaleden oluşmaktadır. Bunlar; H. Necdet İşli’nin, Kadirîhâne’de Aşure, Hayrettin İvgin’in, Geleneksel Bir Türk Tatlısı: Pelte, I. M. D’Ohsson’un, Tatlı İçecekler ve Şekerlemelere Dair, Eren Akçiçek’in, Dünden Bugüne Şerbetçiliğimiz, Nail Tan’ın, Türkiye’de Şekerciliğin Gelişmesinde Hacı Bekir Müessesesinin Rolü başlıklı makaleleridir. M. Sabri Koz, Kaynakça başlıklı dördüncü ve son bölümde, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Seçme Kaynakça başlığı altında hazırladığı bibliyografyada; basma kitaplar, süreli yayın özel sayıları, makaleler ve bildirileri içeren eski ve yeni harfli gastronomi yayınlarını ve künye bilgilerini derlemiştir.

Kitap, Selçuklu ve Osmanlı’dan günümüz Türkiye’sinin çeşitli yörelerine kadar uzanan mutfak kültürü birikimi yanı sıra, Türkiye dışında kalan Türk kültür coğrafyasının gastronomi kültürünü de ele almaktadır. Konuya ağırlıklı olarak tarihsel, halkbilimsel ve edebi yönlerden yaklaşan, birçok yöresel yemek tarifini de içeren kitap, Türk mutfak kültürünün birikimini birçok yönden ele alan kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Koz, M. S. (Editör) (2008). Yemek Kitabı I: Tarih-Halkbilimi-Edebiyat (Gözden geçirilmiş üçüncü baskı). İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Koz, M. S. (Editör) (2008). Yemek Kitabı I: Tarih-Halkbilimi-Edebiyat (Gözden geçirilmiş üçüncü baskı). İstanbul: Kitabevi Yayınları.