Yat Yatırımları İşletmeciliği
-
2019
Türkiye’de yat yatırım ve işletmeciliğinin teşviki ve geliştirilmesine yönelik düzenlemeler, 1983 yılında yayımlanan Yat Turizminin Geliştirilmesi Hakkında Yönetmelik ile hayata geçirildi. Söz konusu yönetmelik, yat turizmini müteakiben diğer deniz turizm unsurlarının da ülke ekonomisine yaptığı katkılar göz önüne alınarak, 2009 yılında Deniz Turizmi Yönetmeliği olarak yeniden düzenlendi. Bu yönetmelik, “Deniz turizmi tesisleri ile deniz turizminde çalışacak gezi, spor ve eğlence amaçlı Türk bayraklı ticari kayıtlı deniz araçları ve yabancı bayraklı deniz araçları işletmelerine turizm yatırımı ve turizm işletmesi belgelerinin verilmesini, bu işletmelerin yönetim, personel ve işletme özellikleri ile uymak zorunda oldukları fiziki şartları, Türk ve yabancı bayraklı deniz araçlarının karasularımızdaki seyir esasları, Türkiye’de kalış süreleri ve kabotaj hakları ile deniz turizminin geliştirilmesi amacıyla alınacak diğer tedbirleri” kapsamaktadır.
Yönetmelikte belirtilen deniz turizmi araçlarından biri de özel ve ticari yatlardır. Yat kelimesi, çok hızlı bir tekneye atıfta bulunmak için kullanılan ve av anlamını taşıyan Flemenkçe Jacht kelimesinden gelmektedir. Yönetmeliğe göre ise yat; gezi, spor ve eğlence amacıyla deniz turizmi ticaretinde kullanılmaya uygun, taşıdığı yolcu sayısı 12’yi geçmeyen, yük, yolcu ve balıkçı gemisi niteliğinde olmayan, kamarası, tuvaleti ve mutfağı olan deniz aracıdır. Kabotaj seferinde 100 mille sınırlı, en yakın karadan 20 milden fazla uzaklaşmamak koşulu ile taşıdığı yolcu sayısı 36’yı geçmeyen, tonilato belgesinde yat olduğu belirtilen deniz turizmi araçları da bu kapsamdadır. Yat yatırım ve işletmecisi ise; Bakanlıktan alınan turizm yatırım belgesi ile yatırımı yapan veya işletme belgesi almak suretiyle mülkiyetlerinde bulundurdukları veya kiraladıkları Türk veya yabancı bayraklı yatları, mürettebatlı veya mürettebatsız olarak gezi, spor ve eğlence amacıyla geçici süreler ile kiraya veren, pazarlamasını yapan, gerçek veya tüzel kişilerdir.
Yat yatırım ve işletmeciliği, deniz turizminin önemli faaliyet alanlarından biridir. Önceleri elit bir kitlenin spor, eğlence ve dinlenme aracı olarak kabul edilen yatçılık günümüzde uluslararası turizm hareketlerinin bir parçası haline geldi. Dünya yat turizminin odaklandığı bölgelerden biri olan Akdeniz çanağı, ticari ve amatör yatçılar için cazibesini her geçen gün arttırmaktadır. Bu gelişmeler Akdeniz’in en temiz, güzel, korunaklı ve bozulmamış koylarına sahip olan Türkiye’yi olumlu yönde etkiledi. Türkiye’de, coğrafi, doğal ve kültürel zenginlikleri dolayısıyla 1980’lerden itibaren kendine özgü bir yat işletmeciliği pazarı gelişti. İlk olarak küçük teknelerle günübirlik veya kısa yatılı geziler şeklinde gerçekleştirilen yat işletmeciliği yıllar içerisinde, lüks ve çeşitliliği artırılmış bir hizmet anlayışıyla bugünlere taşındı. Özellikle son yıllarda tekne tipinden, yat personeline kadar tüm yapısal özellikleri hızla değişime uğrayan yat işletmeciliği toplamda binlerce yatlık filoya ulaştı. Türkiye’de geleneksel Akdeniz tekne yapım yöntemleriyle inşa edilen gulet adı verilen ahşap yatlardan oluşan mavi yolculuk filosu ise dünyada ilk ve tek olup, özgün bir turizm dalı oluşturdu. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2018 yılının kayıtlarına göre Türkiye’de 1.159’u yerli, 18’i yabancı olmak üzere toplam 1.177 adet belgeli yat işletmesi mevcuttur. Bu işletmelerdeki 1.572’si yerli, 251’i yabancı, toplam 1.823 adet belgeli yata ait 16.150’si yerli, 2.043’ü yabancı, toplam 18.193 adet yatak bulunmaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar
Alcover Casasnovas, A. (2016). Yachting Tourism. İçinde; J. Jafari ve H. Xiao (Editörler), Encyclopedia of Tourism (ss. 1033-1034). Cham: Springer; https://yigm.ktb.gov.tr/TR-232959/arastirma-ve-raporlar.html, (Erişim tarihi: 29. 08. 2019); İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz Bölgeleri Deniz Ticaret Odası. (2018). 2017 Deniz Sektörü Raporu. İstanbul: İMAEK; Resmî Gazete. (2009). Deniz Turizmi Yönetmeliği, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090724-6.htm, (Erişim tarihi: 29. 08. 2019); Paker, S. ve Paker, N. (2016). Mürettebatlı Yat Kiralamada Sürdürülebilirliğin Sağlanması için Gereken Stratejik Pazarlama Kriterlerin Belirlenmesi. İçinde; III. Ulusal Deniz Turizmi Sempozyumu (ss. 125-145). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Sevinç, F. ve Güzel, T. (2016). Yat Turizmi. İçinde; T. F. Çakmak ve F. İstanbullu Dinçer (Editörler), Deniz Turizmi (ss. 87-156). Ankara: Detay Yayıncılık.