Yalova
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Kentsel Destinasyon Deniz Destinasyonu Sağlık Turizmi Destinasyonu
-
2021
Armutlu Yarımadası’nın kuzey kıyısı boyunca uzanan ve Samanlı Dağları’nın kuzey eteklerine kurulmuş olan Yalova ili, Türkiye’nin kuzeybatısında, Marmara Bölgesi’nin güneydoğu kesiminde yer alan, doğal güzellikleri, plajları ve ünlü kaplıcaları ile tanınan bir turizm bölgesidir. Yalova’nın kuzeyi ile batısı Marmara Denizi ile çevrili olup, doğusu Kocaeli’ne, güneyi Orhangazi ve Gemlik Körfezi’ne sınırdır. Merkez ilçe olmak üzere, Yalova’nın toplamda altı ilçesi bulunmaktadır. Merkez ilçenin dışındaki diğer beş ilçe Altınova, Armutu, Çınarcık, Çiftlikköy ve Termal olarak sıralanmaktadır. Yalova, yüzölçümü bakımından Türkiye’nin en küçük ili olma özelliğine sahiptir.
Yalova yöresinde yerleşim eski çağlara gitmekte, ilk yerleşimin Neolitik Çağda (MÖ 8000-5500) başladığı tahmin edilmektedir. O zamanlardaki adı Arganthonios'tur. Yalova’nın kuruluşu ile ilgili kesin bilgiler yoktur, ancak arkeolojik kazılardan edinilen bulgulara dayalı olarak tahminlerde bulunulmaktadır. Buna göre, Yalova eski çağlarda bir geçit yeri olarak işlev görmüştür. MÖ 1200’lerde bu bölgeye Frigler egemen olmuş, MÖ 700’lerde Marmara Denizi’nin doğu bölgesinde bir krallık kuran Bitinyalılar burada hüküm sürmüştür. Yalova, MÖ 74’te Roma İmparatorluğu’nun yönetimine geçti. MS 395’te Roma İmparatorluğu, Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorluğu olmak üzere ikiye ayrılınca, Bizans olarak da adlandırılan Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde kaldı. 1075 yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah, İznik’i alarak başkent yaptı, kısa süre içerisinde Yalova’yı da topraklarına katarak İstanbul kapılarına dayandı. Fakat Süleyman Şah’ın ölümünden sonra Haçlı Seferleri başladı ve bu seferler Yalova’yı büyük bir yıkıma uğrattı. 1302 yılında yapılan Bafeus Muharebesinin ardından Yalova kesin olarak Türk hakimiyetine geçti. 1867’de Bursa Merkez Sancağı’na bağlı bir kaza oldu, 1901’de ise bağımsız İznik sancağına bağlandı. Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanlılar tarafından işgal edilen Yalova, 19. 07. 1921 tarihinde düşman işgalinden kurtuldu. Savaşın ardından ilk defa Yalova’ya gelen Atatürk, burayı adeta yazlık başkent yaptı. Öyle ki, Atatürk, Yalova için Yalova benim kentimdir demiştir. Yalova, 1930 yılında Atatürk’ün isteği üzerine İstanbul’un ilçeleri arasına katıldı, 05. 06. 1995 tarihinde ise il statüsüne kavuştu.
Yalova’nın turizm tarihi de sahip olduğu sıcak su kaynakları sayesinde oldukça eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Yalova’nın Termal ilçesindeki Kurşunlu Hamamı’nın, MÖ 1200 yıllarında bir yer sarsıntısı ile meydana geldiği tahmin edilmektedir. O günden bugüne kadar geçen süreçte bu kaplıcaların daima ilgi gördüğü bilinmektedir. Özellikle Roma ve Doğu Roma dönemlerinde bölgenin muhtelif kesimlerinde imparatorların ve yakınlarının yazlık evleri veya sarayları bulunmaktaydı. Yalova’daki kaplıcalar, İstanbul’un Türkler tarafından işgal edilmesinin ardından da rağbet görmüş ve İstanbullular tarafından sağlık turizmi ve gezi amacıyla tercih edilmiştir. Bir ara unutulmaya yüz tutmuş olan Yalova Kaplıcaları, II. Abdülhamid tarafından modern şekilde restore edildi ve eski halinden daha çok ilgi gördü. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı yıllarında durgunluk geçiren kaplıcalar, işgal döneminin ardından Atatürk sayesinde gelişmesine devam etti. Öyle ki, Atatürk, Yalova’nın Termal ilçesi için Burası geleceğin su şehri olacaktır ifadelerini kullanmıştır.
Yalova’da kıyı turizmi, 1950’li yıllarda başlamış, ancak 1970’li yıllardan sonra hız kazanıp gelişmiştir. Bu gelişme daha çok ikincil konutların kıyı şeridi boyunca sıralanması şeklinde olmuştur. Günümüzde ise Yalova, çok farklı turizm çeşidine ev sahipliği yapmaktadır. Bu bağlamda, kaplıca ve kıyı turizminin yanı sıra Yalova’da yat turizmi, doğa turizmi, yayla turizmi, göl turizmi, av turizmi ve kültür turizmi gibi turizm çeşitlerine katılmak mümkündür. Yalova’nın sahip olduğu turizm arz kaynaklarına bakıldığında ise müzeler, tarihi yerler, kaplıcalar, plajlar ve doğal mekanlar gibi çok çeşitli turistik kaynağa sahip olduğu görülmektedir. Örneğin, plajlar, Termal Kaplıcaları, Armutlu Kaplıcaları, Yürüyen Köşk, Termal Atatürk Köşkü, Karaca Arboretum Canlı Ağaç Müzesi, Erikli Çifte Şelale, Sudüşen Şelalesi ve Dipsiz Göl Yalova’nın sahip olduğu turizm kaynaklarının başlıcalarıdır. Bunların dışında, Karlık Yaylası, Delmece Yaylası, Yalova Kent Müzesi, Yalova Kent Ormanı, Açık Hava Müzesi, Hersekzade Ahmet Paşa Camii, Rüstem Paşa Camii, Taşköprü, Çoban Kale, Elmalık Kalesi, Kara Kilise ve Yalova Kağıthanesi de Yalova’nın sahip olduğu turizm kaynakları arasındadır. Yalova’da ayrıca doğa yürüyüşü yapma, bisiklet sürme ve kamp yapma imkanları da bulunmaktadır. Diğer yandan, Yalova’da ağaç-ahşap işçiliği, ipek böceği koza işletmeleri, metal-taş ve boynuz işletmeciliği, çini, ebru, minyatür ve hat sanatları ile ipek halı dokumacılığı da gelişmiştir. Yalova’nın yöresel mutfağında ise milföylü Yalova kebabı, termal sarma, Termal tatlısı, Termal çorbası, ıspanaklı Yalova böreği, kaburga dolması, tavuklu mantı, çatal tatlısı, ekşili köfteli bamya yemeği, kaçamak ve Yalova sütlüsü bulunmaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar
Altundağ, M. (2009). Yalova’nın Turizm Potansiyeli, file:///C:/Users/ozker/Downloads/Yalovanin_turizm_potansiyeli_2009_Muhamm.pdf, (Erişim tarihi: 06.04.2021); Kılıç, A. (2020). Tarihi Eserleri Doğal Güzellikleri ve Kültürüyle Yalova. Yalova: Yalova İl Özel İdaresi Kültür Yayınları; Türkiye Kültür Portalı (2021). Yalova, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/yalova/genelbilgiler, (Erişim tarihi: 06.04.2021); Yalova Belediyesi (2021). Yalova Hakkında, https://www.yalova.bel.tr/kent-rehberi/yalova-hakkinda, (Erişim tarihi: 06.04.2021); Yalova Belediyesi Kent Müzesi (2021). Yalova Hakkında, http://yalovakentmuzesi.gov.tr/yalova-hakkinda-2/, (Erişim tarihi: 06.04.2021); Yalova İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2021). https://yalova.ktb.gov.tr/, (Erişim tarihi: 06.04.2021); Yalova Valiliği (2021). Yalova Rehberi, http://www.yalova.gov.tr/yalova-rehberi, (Erişim tarihi: 06.04.2021).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kılıç, A. (2020). Tarihi Eserleri Doğal Güzellikleri ve Kültürüyle Yalova. Yalova: Yalova İl Özel İdaresi Kültür Yayınları.