Üçüncü Dalga Kahve Akımı
GASTRONOMİ YEME-İÇME İŞLETMESİ Gastronomik Değer Kahve Üretimi ve Sunumu Kahve
-
2025
"Dalga" kavramı, kahve sektöründeki evreleri tanımlamak için ilk kez Aralık 2002'de Thirtsh Rothgeb tarafından The Flamekeeper gazetesinde ortaya atılmıştır. Rothgeb, bu terimi kahvenin tarihsel evrimi ve değişimini belirtmek için kullanmıştır. Kahve, XIX. yüzyılın sonlarından günümüze kadar üç ana akımdan geçerek sürekli bir değişim göstermiştir. Bu akımlar birinci dalga, ikinci dalga ve üçüncü dalga olarak sıralanmaktadır. Üçüncü dalga kahve akımını bir ve ikinci kahve akımlarından ayıran en önemli özellik kahve çekirdeklerinin yetiştirildiği ortamdan başlayarak işlenme, kavrulma ve demleme aşamalarında kullanılan ekipmana kadar tüm süreçlerin özenle ele alınmasıdır. İyi kahvenin önünü açan bir yol olmasının yanı sıra kötü kahveye karşı da bir yanıt işlevi görmektedir. Üretim sürecinden demleme yöntemine kadar her detaya büyük bir önem veren üçüncü dalga kahve akımı kahveye kökeni, işlenişi ve sunumu ile bir sanat ve kültür ürünü olarak nitelikli bir yaklaşım sergileyen bir harekettir. El işçiliğine vurgu, küçük çaplı kavurmanın rolü, Antipodean ve batı kıyısının etkileri, kahvenin hazırlanmasının takdir edilmesi ve şeffaflık sağlama üçüncü dalga kahve akımının başlıca özellikleridir.
Üçüncü dalga kahvecilikte esas amaç, kahvenin tadını koruyarak en yüksek lezzeti elde etmektir. Bu hedef doğrultusunda çeşitli yenilikçi demleme teknikleri benimsenmiştir. Yaygın olarak tercih edilen yöntemlerden biri olan Chemex, kalın filtre kağıdı sayesinde net ve temiz bir kahve elde edilmesine olanak tanır. Aeropress ise basınç kullanarak kahvenin hızlı ve pratik bir şekilde demlenmesini sağlar. Hario V60, Japon kökenlidir ve özellikle kahve ile su oranına özen gösterilerek yapılan demleme yöntemi ile ön plana çıkar. Bu yöntemler, üçüncü dalga kahvecilikte hem kahve kalitesini artırmakta hem de demleme sürecini zenginleştiren önemli araçlar olarak değerlendirilmektedir.
Üçüncü dalga kahveciliği içerisinde hedeflenen kaliteyi elde etmek için kahvenin üretim aşamasından sunumuna kadar olan tüm süreçlerde kaliteyi ön plana alan bir anlayış benimsenmektedir. Bu hareket içerisinde öncelikli olarak tek kökenli kahveler tercih edilmekte kahveler belirli bölgelerden ve hatta çiftliklerden temin edilerek kaliteye önem verilmektedir. Tazelik, öğütme ve kavurma işlemleri sunumun hemen öncesinde gerçekleştirilmekte, yerel çekirdeklerin taze kullanımıyla aromatik özelliklerin korunması sağlanmaktadır. Kahvenin doğal lezzetlerinin keşfi ile dış tatların eklenmediği bir yaklaşım benimsenmekte ve bu durum tadım anlayışını yeniden şekillendirmektedir. Üçüncü dalga akımında adil ticaret ilkelerinin önemli bir rolü olmasına rağmen Türkiye'de daha çok değişik demleme teknikleri öne çıkmaktadır. Bu hareket, baristaların profesyonel olarak yer aldığı ve müşteriyle daha fazla etkileşim sağlanan bir anlayışı benimsemekte, baristaların performansı ise tüketici deneyimini doğrudan etkilemektedir. Son olarak üçüncü dalga kahve dükkanları, sadece kahve sunan yerler olarak kalmayıp aynı zamanda özel tasarım unsurları ve konseptleriyle zenginleştirilmiş sosyal alanlar haline gelmektedir. Kahve, dışarıdan bakıldığında maddi bir ürün olarak algılansa da tarihi boyunca incelendiğinde pek çok sembolik ve sosyal anlam ile değer taşıdığı anlaşılmaktadır. Benzer şekilde kahve dükkanlarının sadece çay ya da kahve içilen yerler olmaktan daha fazlası olduğu, sosyal etkileşim ve özdeşleşme alanları olarak işlev gördüğü ifade edilmektedir.
Referanslar
Danışmaz, A. T. (2021). Üçüncü dalga kahve akımının tüketicilerin kahve tüketim alışkanlıkları üzerine etkisi, Kesit Akademi Dergisi, 7(27): 441-452.https://dergipark.org.tr; Kahve Gibi Kahve (Mayıs, 2025). 3. Dalga kahve nedir? https://kahvegibikahve.com, (Erişim tarihi: 11. 05. 2025); Rou Coffee (Mayıs, 2025). 3. Dalga kahve kültürü nedir? https://www.roucoffee.com, (Erişim tarihi: 11. 05. 2025); Sunar, L. ve Türkyılmaz, G. (2023). Kahve, sınıf ve kimlik: İstanbul’da yeni orta sınıfın üçüncü dalga kahve tüketimi, Güncel Sosyoloji, 1(1): 50-85. https://guncelsosyoloji.com, (Erişim tarihi: 11. 05. 2025); Şeker, G. ve Özata, F. Z. (2022). Kahvenin ve kahve dükkânlarının değişen tüketim algısı: Üçüncü dalga kahve tüketicileri üzerine fenomenolojik bir araştırma, Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 10(1): 193-224. DOI:10.21325/jotags.2022.986.