Turizmin son derece gelişmiş olduğu 1980’li yıllarda Batı Avrupa ülkelerinde, 1990 yılından sonra ise Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’da ortaya çıktı. İlk çalışmalar Avrupa Konseyi ile 1984 yılında Avrupa Kültürel Rotalar Programı öncülüğünde başladı. Bu program kapsamında, İspanya’da bulunan Santiago de Compostela Hac Yolu Avrupa Kültür Rotasının ilk örneklerinden oldu. Daha sonra genişletilen bu rota Avrupa Göç Yolları ağını oluşturdu. UNESCO Dünya Miras Komitesi, Santiago de Compostela Hac Yolunu 1993 yılında dünya mirası ilan etti. Bundan bir yıl sonra Madrid’de Dünya Miras Komitesinin gerçekleştridiği bir toplantıda turizm kültür rotası kavramı ele alındı. Türkiye’de ise, Kültür ve Turizm Bakanlığının 2007 yılında hazırlamış olduğu 2023 Turizm Stratejisi’nde ele alınarak tematik gelişim aksları belirlendi. Böylece tematik rotalar günümüzde giderek artan bilinirlikleri ile tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.

Tematik rotalar, belirli bir konu veya temaya dayalı olarak çeşitli ulaşım türlerinin kullanılması ile doğal veya yapay yerlerin erişebildiği turizm ürünleri şeklinde tanımlanmaktadır. Daha kapsamlı bir tanımlamayla belirli bir tema kapsamında bölgeye has farklı çekicilikleri bir araya getiren ve turistlerin belirli bir alanda bir yerden başka bir yere hareket etmesini gerektirecek şekilde tasarlanan böylece bölgesel turizmi harekete geçiren bir seyahat çeşididir. Bir rotanın geliştirilmesi yerel, bölgesel ve uluslararası nitelikte olmasına, rotanın temasına, kapladığı alana ve aralarındaki mesafeye göre değişiklik göstermektedir. Rotaların genellikle “Doğal, kültürel, din, yemek, el sanatları, önemli şahsiyetler” gibi temalar üzerinde tasarlandığı bilinmektedir. Tematik rotalar genellikle kültür turizminin bir parçası olarak görülmektedir. Bununla birlikte tematik rotalar iyi tanımlanmış temel unsurlara ve çekici bir temaya sahiptir. Ayrıca yöresel boyut ve kültürel miras olarak da belirlenmektedir. Tematik rotalar kültür turizminin yanı sıra ekoturizm ve kırsal turizm için de artan bir talep üretebilmektedir.

Rotalar, genellikle turistlerin daha uzun kalmak yerine özel ilgilerini gerçekleştirdikleri bir çeşit seyahat türüdür. Bu tür seyahatlere katılan turistler daha fazla harcayarak özel ilgilerini gerçekleştirirler. Bu nedenle, tematik rotalar yüksek kültürel kaynaklara sahip, henüz olgunlaşmamış bölgeler için özellikle iyi bir fırsat sunmaktadır. Başka bir ifadeyle tematik rotalar kırsal bölgelerdeki az ziyaret edilen yerlerin kolaylıkla pazarlanmasına, çok tercih edilen destinasyonlardaki yoğunluğun azalmasına, ve bir destinasyondaki tarihi çekiciliklerle birlikte diğer tematik çekiciliklerin de farkedilmesini sağlamaktadır. Turistlerin özel ilgi alanlarına göre bir çekim yeri haline gelen benzersiz turizm rotaları, yeni ürünlerin oluşmasını ve böylece az gelişmiş bölgelerde önemli bir ekonomik gelişim aracı ortaya konmasını sağlamaktadır. Ayrıca bu rotaların düşük bütçeli yatırımlarla geliştirilebilir olması, o bölgeye yönelik turizm talebini çeşitlendirmesi ve yine bu talebi dört mevsime yayabilmesi gibi pek çok avantajı bulunmaktadır. Bu durum atıl durumda olan kaynakların turizmde kullanımına katkıyı da beraberinde getirmektedir.

Tematik turizm rotaları genellikle iki şekilde gerçekleştirilmektedir. Rotalar tek bir ürün tipine bağlı olarak geniş bir alanı kapsadığı gibi belirli bir temaya bağlı olarak da gerçekleştirilebilmektedir. Ürün temelli olan rotalar, geleneksel olarak ön plana çıkmış ürünlerin çeşitli turizm faaliyetleri ve bölgeleri ile entegre edilerek tasarlanmaktadır. Öte yandan bir bölgenin tematik olarak pazarlanmasını sağlayan rotalar ise doğa, kültür, gastronomi, el sanatları, yerel mimari, din gibi çeşitli temalara bağlı olarak tasarlanabilmektedir. Bu kapsamda en çok bilinen ürün temelli rotalar; Niagara Şarap Rotası, Güney Afrika Şarap Rotaları, Avusturya Bregenzerwald Peynir Rotası ve Kanada Waterloo-Wellington Bira Rotası ya da Türkiye’deki örnekleri ile Türkiye Zeytin Rotası ve Trakya Bağ Rotası şeklinde sayılabilmektedir. Daha çok bölgenin imajına dayalı tasarlanan tematik rotalar ise Dünya’daki örnekleri ile Avusturya’daki Mozart Rotası, İspanya’da Endülüs Mirası Rotası, İskandinavya’daki Viking Rotası, Türkiye’den örnekler ile Mimar Sinan Rotası, Saint Paul Rotası, Hz. İbrahim Yolu, Likya Yolu, Trakya Turizm Rotaları, Kızılırmak Havzası Çorum Gastronomi ve Yürüyüş Rotası, Hitit Yolu, Frig Yolu, Karya Yolu, İstiklal Yolu şeklinde sayılabilir. Ayrıca Kaçkar Dağları ve Küre Dağları gibi çeşitli tırmanış rotaları ile Evliya Çelebi Rotası ve çeşitli Gastronomi Rotaları Türkiye’deki önemli örneklerdendir.