Sürdürülebilir Turizm Mekânı
Kavram Coğrafya
Mimari ortamda farkı yaratan mekanlar; sürdürülebilir mekanlar düşünürler, politikacılar, uygulamacılar tarafından mercek altındadır. U. Tanyeli’nin Augé kaynaklı Dünyada iki tür mekan bulunduğu kabulü sürdürülebilir turizm mekanını açıklamakta yardımcı olacaktır. Günümüz mekan tasarımcıları mekanın kimlik yeri, ilişkiler yeri ve tarih yeri olmasını sağlamakta zorlanmaktadırlar. Mekanın sözü edilen üç özelliği; kimlik yeri, ilişkiler yeri, tarih yeri olması mekanı yer yapar, sürdürülebilir kılar. Üç özelliği olan yere mekan dersek sözü edilen özellikleri taşımayan mekanlara Tanyeli Augé çevirisi ile yok- mekan demektedir. Kitlesel turizm mimarlığı olarak adlandırılan tatil köyleri, otel zincirleri ve devre-mülk siteleri, havaalanları yok mekan örnekleridir. Bu mekanlarda toplumsal ilişkiler kurulamaz, kimlik hissetmek yerine var olan kimliğinizi unutmak zorunda kalırsınız ve bu mekanlar tarih yeri olamaz. Örneğin Kekova Kale yerleşmesi ilişkiler yeri, kimlik yeri ve tarih yeridir. Turizmde kendisine Kekova'nın Kale Köyü’nü yer olarak seçti. Mekanın kimlik yeri, ilişkiler yeri ve tarih yeri olma durumunun en önemli nedeni kapasite ölçütüdür. Çünkü Kekova'nın Kale Köyü'nün turizm taşıma kapasitesinde bazı sorunlar yaşansa da henüz aşılmadı. Yer olmayı başarmış mekanları turizm sektörü seçiyorsa mekanın yer olma özelliklerine kulak vermelidir. Butler 1982'de yerin, varış noktasının keşfedildiği andan itibaren gelişim sürecini izledi ve modelledi, yerin özelliklerinin kaynakların taşıma kapasitelerinin aşıldığında yok olacağını söyledi.
Sürdürülebilir turizm mekanı yer olmuş mekanların yer olma özelliklerini kaybetmemesini amaç edinen kaynakların sürdürülebilirliliğinin sağlandığı bir tanımdır. Mekan yer olmayı başarmışsa sürdürülebilir turizm mekanı yaratmak için kaynakların sürdürülebilir kullanımı son derece önem kazanır. Yerin çevresel kaynaklarının; doğal çevre, sosyal çevre, kültürel çevre, yapılı çevre, kapasitelerinin aşılmadan yönetilmesi gerekmektedir. Ayrıca bir yerin özgünlüğü toplum üyelerinin yakın çevresine ilişkin bilgi ve becerilerini geliştirebildikleri sürece oluşmaya devam edecektir. Turizm sektörünün seçtiği alanlardaki yerel yaşayan sürdürülebilir turizm mekanını, çevresi ile kurduğu bilgi becerisini; ekonomik aktivitesini, çevresel yaşam kalitesini, sürdürebildiği ve geliştirebildiği ölçüde var edecektir. Sürdürülebilir turizm mekanı; kaynakların kritik taşıma kapasitesinin aşılmadığı, yerel yaşayanın çevresi ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirdiği, yerin özgünlüğünün sürdürüldüğü yerdir. Turizm mekanında ölçek çevre bilincinin gelişmesi ile birlikte sadece tesis-bina- ölçeğinde değil yerleşme ölçeğinde de ele alınmaktadır. Sürdürülebilir turizm mekanı hem bina –tesis- hem de yerleşme ölçeğinde değerlendirilmelidir.
Yararlanılan Kaynaklar
Butler, R.W. (1980). The Concept of a Tourist Area Cycle of Evaluation:Implications for Management of Resources, The Canadian Geographer, 24(1): 5-16; Norberg-Schulz, C. (1971). Existence, Space&Architecture, Studio Vista. Londra; Öztürk, F. ve Önder, D. (1992). Architecture of Soft Tourism Proceedings (1992). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi; Tanyeli. U. ( 2012). Yer, Yer-Olmayan, Naziler, Auge ve Akla Getirdikleri, Arredamento Mimarlık, 5: 106-111.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kerestecioğlu,F. (2006). Likya Kıyıları – Turizm Mekanı – Yere Duyarlı Turizm. İçinde; Turizm ve Mimarlık Sempozyumu: Turizmde Sosyal,Kültürel, Fiziksel Gelişmeler: Sorunlar ve Öneriler. Antalya: Antalya Mimarlar Odası, Yayını: 213-221.