Spor Turizmi
Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama
-
2019
Spor ve turizm olguları önceleri birbirleriyle paralel olarak gelişmiş sonrasında spor, kendine has fiziksel aktiviteleri, rekabetçi yönü, kuralları, iç ve dış ödüller gibi özelliklerinden dolayı sportif bir çekicilik unsuru haline geldi. Bir yandan spor, turizmin içinde önemli bir aktiviteyken, diğer yandan turizm, sporun temel bir özelliğidir.
Spor turizmi literatüründe önemli tartışma konularından biri de spor turizmi ve tatil sporu kavramlarıdır. Spor turizminde bireyler, sürekli yaşadığı ortamın dışındaki seyahat ve konaklamaları sırasında rekabetçi veya eğlence sporlarına aktif veya pasif olarak katılır. Spor turizminde seyahatin en önemli motivasyonu spordur. Tatil sporunda ise bireyler sürekli yaşanılan ortamın dışındaki seyahat ve konaklamalarında aktif veya pasif bir şekilde, ikincil bir aktivite olarak rekabetçi veya eğlence sporlarına katılır. Tatil veya ziyaret, seyahat için en büyük motivasyon nedenidir. Spor turizminde, seyahatin birincil motivasyon unsuru spor olurken ikincil unsur ise tatil deneyimleridir, tatil sporunda ise tatil ve eğlence seyahatin birincil motivasyonu olurken ikincil motivasyon unsuru ise tatil sırasında yaşanan sportif deneyimlerdir.
Genel olarak spor turizmi, bir spor aktivitesine katılmak, spor gözlemlemek ve bir spor cazibesini ziyaret etmek için seyahat etmeyi içeren faaliyetleri kapsar. Buradan hareketle spor turizmi üç büyük tutumu kapsayacak şekilde, katılım (aktif spor turizmi), seyretme (olay spor turizmi) ve ziyaret veya popüler sporla alakalı ilgiye saygı duyma (nostalji spor turizmi) olarak sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmaya göre spor turizminin katılımcıları aktif olarak spor yapan sporcular, tatillerinde spor yapmak isteyen turistler, faaliyetlere seyirci olarak katılanlar ve sporla ilgili müzeleri ziyaret eden turistler olarak değerlendirilebilir. Aktif olarak spor yapanlar ve tatillerinde spor yapan turistler aktif spor turizmi kapsamında iken spor yarışmalarını izleyen seyirci, taraftar vs. olay turizmi, spor temalı müzeleri ziyaret eden turistler ise nostalji spor turizmi kapsamındadır.
Spor, günümüzde olduğu gibi geçmişte de bir seyahat motivasyonu oluşturmaktadır. Örneğin; tarihte spor müsabakaları ilk olarak antik olimpiyatlar, MÖ 776 yılında Antik Yunan'da Olimpia bölgesinde düzenlendi. Antik çağda yarışmalara seyirci ve sporcu olarak katılanlar aktif ve olay spor turizmi çerçevesinde değerlendirilebilir. Modern Olimpiyat Oyunları’nın babası kabul edilen Baron Pierre de Coubertaine, “Spor insanları bir araya getirir ve bunu yaparken de halklar ve uluslar arasında daha iyi bir anlayışa katkıda bulunur”, anlayışıyla 1896 yılında Atina’da modern anlamdaki olimpiyatların düzenlenmesine öncülük etti, böylelikle spor turizminin gelişmesine önemli bir katkıda bulundu. Nostalji spor turizmi kapsamında ise, 1993 yılında açılan Lozan Olimpiyatlar Müzesi İsviçre’nin Lozan kentinde bulunan Olimpiyatlar ile ilgili sürekli ve geçici sergilerin bulunduğu müzedir. Müze, sergilenen 10 bin parçadan fazla eşya ile olimpiyatlarla ilgili tüm dünyadaki en geniş arşiv olarak kabul edilmektedir.
Türkiye’de ise, yüzlerce yıllık bir geleneğe sahip Kırkpınar Yağlı Güreşleri, günümüzde de büyük ölçüde sporcu ve seyirciyi Edirne’ye çekmektedir. Bunun dışında, dünyada iki kıta arasında koşulan tek maraton olma özelliğini gösteren İstanbul Avrasya Maratonu, 1979 yılından günümüze koşulmakta olup her yıl profesyonel/amatör binlerce katılımcıyı ve seyirciyi bölgeye çekmektedir. Ayrıca Boğaziçi Kıtalararası Yüzme Yarışı da 1989 yılından günümüze devam eden ulusal ve uluslararası binlerce katılımcı ve izleyiciyi çeken önemli spor organizasyonlarına örnek olarak gösterilebilir. Nostalji spor turizmi kapsamında genellikle özel spor müzeleri bulunmakta olup 1. 11. 2001 tarihinde Beşiktaş JK müzesi ilk özel spor müzesi olarak açıldı 28. 06. 2007 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Türkiye’nin ilk özel spor müzesi statüsünü kazandı.
Referanslar
Delpy, L. (1998). An Overview of Sport Tourism: Building Towards a Dimensional Framework, Journal of Vacation Marketing, 4 (23): 23–38. https://doi.org/10.1177/135676679800400103; Gammon, S., ve Robinson, T. (1997). Sport and Tourism: A Conceptual Framework, Journal of Sport Tourism, 4 (3): 11–18. https://doi.org/10.1080/10295399708718632 (Erişim tarihi: 11. 11. 2019); Gibson, H. J. (1999). Sport Tourism ; Rules of The Game. Parks&Recreation, 34(6): 36–43; Hinch, T. D. ve Higham, J. E. (2001). Sport Tourism: a Framework for Research, International Journal of Tourism Research, (3): 45–58. https://doi.org/10.1002/1522-1970(200101/02)3:13.0.CO;2-A; Kurtzman, J. (2005). Sports Tourism Categories. Journal of Sport and Tourism, 10 (1): 15–20. https://doi.org/10.1080/14775080500101502.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Gibson, H. J. (1998). Active sport tourism: Who participates? Leisure Studies, 17(2): 155–170. https://doi.org/10.1080/026143698375213; Higham, J. (2005). Sport Tourism Destinations: Issues, Opportunities and Analysis. İçinde; J. Higham (Editör), Sport Tourism Destinations: Issues, Opportunities and Analysis (Birinci baskı). Heinemann: Elseiver Butterworth; Standeven J, De Knop P. (1999). Sport Tourism. Champaign, IL: Human Kinetics, http:/www.hkusa.com/, (Erişim tarihi: 11. 11. 2019); https://bjk.com.tr/tr/besiktas-jk-muze, (Erişim tarihi: 11. 11. 2019); http://bogazici.olimpiyatkomitesi.org.tr/, (Erişim tarihi: 11. 11. 2019); https://edirne.ktb.gov.tr/TR-76392/kirkpinar-yagli-guresleri.html; https://www.maraton.istanbul/tarihce, (Erişim tarihi: 11. 11. 2019).