Futbolun ekonomi üzerindeki etkisi Dünyanın en büyük futbol ligleri için ödenen yayın gelirleri incelendiğinde daha açık bir şekilde anlaşılmaktadır. Dünyada futbol severlerin en fazla takip ettiği ligler sırasıyla İngiltere, İspanya, Almanya, İtalya, Fransa ve diğer ligler şeklinde devam etmektedir. Yayın gelirleri açısından Dünyanın en değerli futbol ligi İngiltere’nin değeri 8,9 milyar Euro’dur. İngiltere’yi 5,9 milyar Euro ile İspanya izlemekte, İtalya 4,9 Almanya 4,2 Fransa ise 3 milyar Euro değere sahiptir.

Türkiye’de ilk modern futbol faaliyetleri 19. yüzyılın sonlarında görülmektedir. Türkiye’deki futbol ligini yöneten Türkiye Futbol Fenerasyonu (TFF) ise, Cumhuriyetin ilanından önce aynı yıl (1923) kurulmuştur. Türkiye’de futbol ligi 1959 yılına kadar farklı formatlarda oynanmıştır. 1959 yılından itibaren “Milli Lig” bugünkü ismiyle “Süper Lig” kurulmuştur. Türkiye’de uzun yıllar ulusal futbol liginde 18 takım mücadele etmiştir. 2019 yılında Dünya çapında yaşanan Covid-19 pandemisi nedeniyle o yıl hiçbir takım küme düşürülmemiştir. 2020 - 2021 sezonunda 21 takımla oynanan Türkiye Süper Ligi 2021 yılından itibaren 20 takımla oynanmaya devam edecektir.   

Bu potansiyele sahip bir endüstrinin ülkelerin turizm hareketine katkıları da düşünüldüğü gibi oldukça yüksektir. Özellikle ulusal futbol liglerini takip eden insanların iç turizme katkısı daha fazladır. Yapılan bir araştırmada futbol için seyahat eden turistlerin tatil amaçlı seyahat eden turistlerden üç kat daha fazla harcama yaptığı görülmektedir. Bu potansiyelin farkında olan birçok büyük futbol kulübü stadyumları bir müze gibi maç olmadığı dönemlerde taraftarların gezmesi için organize ederek, ziyaret başına ücret almaktadır. Örneğin, İngiltere futbol liginin önemli takımlarından Manchester United’ın mabedi Old Trafford’u gezmenin ücreti 23 Euro. İspanya’nın köklü takımlarından Real Madrid’in stadı Bernabeu için bu ücret 19 Euro Barcelona’nın evi Nou Camp için ise, 23 Euro olarak belirlenmiştir. Barcelona futbol takımının boş stadyuma düzenlenen gezilerden sağladığı yıllık gelir 50 milyon Euro’dan daha fazladır. Mutlaka bu gelirleri sağlamanın yolu başarılı bir lig imajı oluşturmaktan geçmektedir. Liglerin futbol kalitesinin belirli bir seviyeye getirilmesi ve Dünya tarafından izlenmesinin sağlanması uzun bir periyotta farklı ölçütlerin sağlanmasıyla başarılabilir.

Avrupa Şampiyonası, Dünya Kupası gibi çok büyük futbol organizasyonları düzenlenen ülkedeki turizm hareketlerini makro düzeyde etkilemektedir. Bunun yanında ulusal futbol ligleri yılın büyük bir bölümünü kapsadığından, şehirlerin süper lig veya 1. lig olarak da bilinen ulusal ligin en üst klasmanında yer alması bölgenin turizm hareketliliği açısından önemlidir. Futbolseverler takımlarını seyretmek için bazen kendi şehirlerinde bazense farklı şehirlerde bulunmaktadır. Özellikle tuttuğu takımın maçı farklı bir şehirde olduğunda insanlar o şehre ulaşmak için ulaştırma araçlarını kullanarak, otelde konaklayarak, yeme içme işletmelerinde hizmet alarak, hediyelik eşya satan küçük işletmelerden alışveriş yaparak turizme dolaylı ve doğrudan katkı sağlamaktadır. Futbol liglerinin turizme doğrudan etkilerinden bir tanesi de kulüplerin hazırlık dönemlerinde ve liglere verilen aralarda otellerde konaklamasıdır. Örneğin Türkiye’de birçok otel tesislerini ve hizmetlerini spor kulüplerine göre entegre ederek bu ihtiyacı karşılamak ve özellikle misafir sayılarının az olduğu dönemleri verimli bir şekilde geçirmek istemektedir. Antalya bölgesinde futbol kulüplerinin bu dönemlerde tercih ettiği birçok konaklama işletmesi bulunmaktadır.   

Futbol oyunun kökenlerinin ilkel topluluklara kadar uzandığına dair kanıtlar var olmasının yanı sıra modern futbol, 1863 yılında İngiliz Futbol Federasyonu’nun kurulmasıyla başladı. Türkiye’de ise futbolun tarihi XIX. yüzyıla, Osmanlı Devleti’ne kadar dayanırken, ilk futbol maçı İzmir’in Bornova ilçesinde 1897 yılında gerçekleştirildi. Türkiye’de futbola olan ilginin artmasıyla birlikte çeşitli kulüpler arkası sıra kurulmaya başlandı. Bu anlamda, İngilizler ve Rumlar farklı kulüpler çatısı altında 1903 yılında İstanbul Futbol Ligi’nin kurulmasıyla mücadeleye başladılar. 1908-1923 yılları arasında Türk takımlarının sayısı da hızla artarak, Pazar Ligi, Cuma Ligi, İstanbul Türk İdman Birliği Ligi ve İstanbul Şampiyonluğu Ligi’nde müsabakalara katıldılar. Takip eden dönemde Türkiye Uluslararası Futbol Federasyonu Birliği’ne (FIFA) başvurarak 21. 05. 1923 tarihinde kabul edildi. Türkiye’nin ilk Dünya Kupası’na katılması ise 1954 yılında İsviçre’de gerçekleşti. 1950-1960 tarihleri arasında çeşitli illerde profesyonel futbol liglerinin kurulmasının ardından Türkiye 1962 yılında Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) üyesi ülkelerden biri oldu.

Uluslararası Futbol Federasyonu Birliği (FIFA) 21. 05. 1904 tarihinde Paris’te kurulan, merkezi İsviçre-Zürih olarak belirlenen dünyada futbol ve futsal oyunlarının en üst düzey yönetim organıdır. Dünyada FIFA’ya bağlı toplam 211 ülkeyle, altı kıta konfederasyonu bulunmaktadır. Bunlar; Asya Futbol Konfederasyonu (AFC), Afrika Futbol Konfederasyonu (CAF), Kuzey ve Orta Amerika ve Karayipler Futbol Konfederasyonu (CONCACAF), Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL), Okyanusya Futbol Konfederasyonu (OFC) ve Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) olarak sıralanabilir.

Türkiye’de ise günümüz Futbol oyunları dört ana ligde faaliyetlerine devam etmektedir. Bunlar; Süper Lig, Birinci Lig, İkinci Lig, Üçüncü Lig, Bölgesel Amatör Lig ve İl Amatör Ligi’nden oluşmaktadır.

Turizm açısından oldukça önemli olan futbol turizminin ortaya çıkmasında etkili olan liglere bakıldığında Dünya Kupası, UEFA maçları gibi geniş ölçekli ve uluslararası etkinlikler gelmektedir. Futbol turizmi açısından önemli olan noktalar ise ev sahibi ülkeye gelen turistler, futbolcuların kamp yerleri ve ziyaretçilerin maç haricinde gerçekleştirdikleri müze, eğlence mekanları, konaklama, yeme-içme gibi harcama faktörleri olarak sıralanmaktadır.

14 Haziran-15 Temmuz tarihleri arasında Rusya’da gerçekleştirilen 2018 FIFA Dünya Kupası, 3,572 milyar kişi tarafından canlı yayınlar üzerinden izlenerek bir rekor kırıldı. Organizasyon boyunca Rusya’da 11 ev sahibi şehri, 3,4 milyonu yabancı olmak üzere toplamda 6,8 milyon turist ziyaret etti. 2014 yılında Brezilya’da düzenlenen Dünya Kupasında taraftar festivallerine 5,2 milyon kişi katılırken, 2018 yılında Rusya’da düzenlenen festivallere 7,7 milyon kişi katılım gösterdi. 2014 Dünya Kupası’na yapılan yatırımlar sonucunda Brezilya, 7,2 milyar ABD Doları vergi geliri elde etti. 2018 Dünya Kupası’ndan organizasyonun elde ettiği toplam gelir ise 5,357 milyar ABD Dolarıdır. Bu gelirin bir kısmı bilet satışlarından elde edilirken bir kısmı da ev sahibi ülkeye gelen turistler/izleyicilerden elde edildi. Maçlara dünyanın dört bir yanından gelen toplamda 3.0310768 kişi katıldı. Biletlerin yüzde 70’lik kısmı doğrudan halka satılan biletlerden oluşmaktadır. Bu veriler göz önünde bulundurulduğunda, maçları izlemeye giden seyirciler yalnızca bilet satın almakla kalmayıp, konaklama, eğlence, yeme-içme, müze ve stadyumları gezme gibi etkinlikleri de yapmaktadırlar. Bu bağlamda liglerin oluşturduğu turizm potansiyeli oldukça önem arz etmektedir.

2018-2019 yıllarında futbolun turizme olan etkisini inceleyen bir araştırmada Brezilya, Çin, Hindistan, Norveç, İsveç ve Amerika’dan gelen katılımcılarının yüzde 80’inden fazlası İngiltere’yi ziyaret etme nedeni içerisinde Premier Lig maçlarını izleme olasılığı olduğunu belirtmişlerdir. Bu durum futbol liglerinin ev sahibi ülke olma ve turistlik kazanç sağlama açısından önemini vurgulamaktadır.

Türkiye için verilere bakıldığında ise Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) raporlarına göre; 2019 yılında Türkiye’yi gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amacıyla toplamda 29.965.670 turist ziyaret etti. 2019 yılı içerisinde gelen turist sayısının toplamda 51.860.042 kişi olduğu göz önünde bulundurulduğunda sportif ve eğlence faaliyetlerinin turizm açısından değeri anlaşılmaktadır. Aynı zamanda gelen turistlerin harcama türlerine bakıldığında 2019 yılında spor, eğitim ve kültür amaçlı harcamaların 56,515 bin ABD Doları olduğu görülmektedir.

Türkiye, 2019 yılında UEFA Süper Kupa final maçına İstanbul Vodafone Park’ta ev sahipliği yaptı. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin yapmış olduğu açıklamalara göre; bu organizasyonun Türkiye için bir milyar liranın üzerinde reklam değeri oluşturarak, maçı stadyumda canlı izleyenlerin sayısının 38 bin kişi olduğunu ve yaklaşık 50 bin İngiliz taraftarın da maçı izlemek üzere İstanbul’a gelmektedir. Maçı izlemeye gelen taraftarların konaklamaları bir-iki gece civarında olarak, kaldıkları süre boyunca yalnızca maçı izlemeyerek aynı zamanda Boğaz’da, Tarihi Yarımada Bölgesi’nde, çeşitli semtlerde bulunan turistlik ve tarihi yerler ile eğlence mekanlarında vakit geçirerek, İstanbul ekonomisine önemli ölçüde katkılar sağlamışlardır. Bu etkinliğin sağlamış olduğu toplam gelire bakıldığında ise yaklaşık 100 milyon avroluk bir katkı olduğu belirtilmektedir.

Dünyadan ve Türkiye’deki örnekler incelendiğinde futbol liglerinin turizme olan ekonomik katkıları önemli bir yer teşkil etmektedir. Türkiye’nin dört mevsimi de yaşaması sebebiyle turizm açısından oldukça elverişli olduğu bilinmektedir. Bu noktada özellikle mega ölçekli futbol organizasyonlarına ev sahipliği yapabilmek, ülke tanıtımı, reklam kampanyaları, yabancı yatırımcıların ilgisini çekmek, turizm gelirlerini arttırmak ve ekonomik gelişmeler açısından önem arz etmektedir.